Jak być polskim patriotą i solidarnym Europejczykiem?

Jak być polskim patriotą a zarazem solidarnym Europejczykiem – to tytuł jednego z dzisiejszych warsztatów podczas XI Zjazdu Gnieźnieńskiego. Warsztat, prowadzony przez Przemysława Fenrycha z Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej i Szczecińskiego Klubu Katolików, dotyczył odpowiedzi na wywołujące dziś wiele sporów w Polsce pytanie: jak pogodzić polski patriotyzm z europejskim.

Uczestnicy warsztatu zastanawiali się najpierw nad pojęciami patriotyzmu i nacjonalizmu. Po długiej i burzliwej dyskusji uzgodniono, że patriotyzm jest postawą miłości do własnego kraju i narodu, połączonej z otwartością na innych i nie uznawaniem własnej wyższości. W opozycji do tego pozostaje nacjonalizm, nacechowany egoizmem narodowym, połączonym z poczuciem wyższości wobec innych i zamknięciem na ich potrzeby.

Przeważył także pogląd, że polski patriotyzm nie powinien być budowany na fundamencie stricte etnicznym, gdyż polska kultura wynika ze spotkania różnych grup narodowych i kultur lokalnych, jakie współistniały na terenach dawnej Rzeczypospolitej. Dlatego warto jest nawiązywać do idei „Polski Jagiellońskiej”, co zresztą czynił św. Jan Paweł II.

Drogi problem, to jak i czy można godzić polski patriotyzm z poczuciem solidarności europejskiej? W tym przypadku uzgodnienie wspólnego stanowiska było o wiele trudniejsze. Okazało się to jednak możliwe po przeprowadzeniu specjalnej gry, w której uczestnicy zostali podzieleni na podgrupy mające naturalną tendencję do rywalizacji ze sobą. W sumie jednak gra była tak skonstruowana, że kiedy poszczególne grupy w miejsce rywalizacji zaczęły ze sobą współpracować, to wszyscy zyskiwali o wiele więcej.

Otworzyło to oczy osobom przeciwstawiającym polski interes wspólnym interesom Europy, że dobra współpraca z szerszą wspólnotą może przynieść także wiele dobra. Skonstatowano, że wynik gry obrazuje jedną z tez Katolickiej Nauki Społecznej, która stwierdza, że „dobro wspólne powinno zajmować wyższe miejsce od dobra partykularnego”.

Na zakończenie Przemysław Fenrych wśród wniosków przedstawił potrzebę uczenia się dialogu, który – jak podkreślił – jest jedyną metodą rozmowy, jaka może przynieść owoce. Ale zaznaczył jednocześnie, że trzeba uczyć się w rozmawiać w taki sposób, żeby nie zagubić własnej tożsamości. Dialog powinien prowadzić więc nie tyle do kompromisu, co do konsensusu, jaki satysfakcjonować będzie obie strony.