Jak przebiegają prace remontowe w chęcińskiej synagodze?

Początek roku 2024 to wstępnie planowany termin otwarcia Centrum Pamięci Kultury Żydowskiej w Chęcinach, w poddawanej obecnie renowacji zabytkowej synagodze z XVII w. Prace remontowe przebiegają bardzo sprawnie i do końca 2023 r. obiekt powinien być gotowy do użytku.

Inwestycja pochłonie 7 milionów 950 tys. zł, z czego blisko 5,2 milionów zł stanowi unijne dofinansowanie pozyskane przez władze gminy. Kolejne, ministerialne wsparcie przyznane na początku marca 2023 r. to dodatkowe 1,5 miliona złotych na realizację tego zadania.

Obiekt zyska nowy dach, elewację, schody i podłogi. – Jestem bardzo zadowolony z postępu prac, który jest szybszy, niż zakładaliśmy – mówi KAI Robert Jaworski, burmistrz Chęcin. Aktualnie synagoga jest bez dachu.

W części historycznej dawnej bóżnicy posadzki zostaną przywrócone do oryginalnego poziomu. Wymienione będą też wszystkie instalacje wewnętrzne i zewnętrzne. Wnętrza zostaną zaaranżowane i dostosowane do potrzeb kulturalno-edukacyjnych, z wykorzystaniem współczesnych technologii, multimediów. – Trwa gromadzenie pamiątek i judaików, m.in. od potomków chęcińskich Żydów, wśród których byli chasydzi i od mieszkańców – dodaje burmistrz.

Po zakończeniu prac renowacyjnych i konserwatorskich synagoga w Chęcinach ma stać się kolejnym atrakcyjnym miejscem na turystycznej mapie regionu.

W obiekcie powstanie Centrum Pamięci i Kultury Żydowskiej w Chęcinach uczące tolerancji i szacunku wobec innych religii i kultur. Będzie to również miejsce, w którym ma się odbywać wiele wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych, jak również różnego rodzaju spotkania, czy konferencje.

Burmistrz Jaworski podkreśla, że miasteczko było zamieszkiwane przez Żydów przez 400 lat. Synagogę wybudowano około 1640 roku. Po wojnie budynek służył mieszkańcom m.in. jako kino miejskie, biblioteka, a w kolejnych latach był siedzibą Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, w którym odbywały się różnego rodzaju wydarzenia. Potem budynek opustoszał, ale miasto zabiegało o remont i uregulowanie stanu prawnego nieruchomości. Te prace trwały około 10 lat, jednocześnie gminie udało się też pozyskać pieniądze na prace renowacyjne. Równolegle trwają prace przy zabezpieczeniu cmentarza żydowskiego.

Chęciny były wzmiankowane w 1275 r., prawa miejskie uzyskały przed 1325 r. Starostwo grodowe zostało otoczone murami przez Kazimierza Wielkiego. Od wieków był tu ośrodek wydobycia miedzi, ołowiu i srebra, od XVI w. do czasów dzisiejszych – wapieni i marmurów, przy dobrze dzisiaj rozwiniętym przemyśle kamieniarskim. Chlubą Chęcin jest średniowieczny zamek – obecnie atrakcja turystyczna.

Wzmianka o pierwszych Żydach obecnych w Chęcinach pochodzi z 1564 r. Możliwość osiedlania się zapewnił im dopiero Stefan Batory w 1581 r.

Gmina żydowska przeżywała swój dobry okres w XIX wieku. Liczne osadnictwo wynikało m.in. z bliskości Kielc, w których obowiązywał przywilej De non tolerandis Judaeis. W okresie międzywojennym Żydzi stanowili 56 proc. mieszkańców Chęcin (2825 osób).

W czasie okupacji Niemcy założyli tu getto dla 4 tys. osób. We wrześniu 1942 r. roku okupanci dokonali deportacji Żydów z chęcińskiego getta do obozu zagłady w Treblince.