Jan Paweł II inicjatorem zmian w Polsce i Europie – konferencja w Sejmie

O Janie Pawle II jako inicjatorze zmian w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej rozmawiano podczas konferencji „Papież wolności” zorganizowana z okazji 30. rocznicy pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski i 20. odzyskania wolności i 10. rocznicy wizyty papieża w Sejmie.

W konferencji wziął udział marszałek Bronisław Komorowski i metropolita warszawski abp. Kazimierz Nycz oraz wybitni historycy i socjologowie z kraju i zagranicy.

Rozpoczynając spotkanie abp Nycz podkreślił, że Jan Paweł II był inspiratorem wolnościowych przemian w Polsce i Europie. Wyraził też ubolewanie, że próbuje się dziś redukować wkład Polaków w obalenie komunizmu w Europie wskazując głównie na upadek muru berlińskiego w listopadzie 1989 r.

Metropolita warszawski podkreślił też, że genezy wolnościowych przemian w Polsce w 1989 r. upatrywać należy w pierwszej wizycie Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1979 r. Wyraził żal, że nie potrafimy wyraźnie przypomnieć o tym fakcie sobie i innym.

Marszałek Sejmu Bronisław Komorowski powiedział, że obchodzone w tych dniach rocznice, w tym także 5. rocznica przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, skłaniają do wdzięczności za to wszystko, co w minionych latach dokonało się w naszym kraju. Zachęcił Polaków do przeżywania tych rocznic w duchu wdzięczności dla Jana Pawła II.

Komorowski przypomniał, że w świetle ostatnich badań ponad 80 proc. Polaków uważa, że nauczanie Papieża zmieniło coś w ich życiu, zaś 78 proc. ma świadomość, że pielgrzymka z 1979 r. przyczyniła się do powstania „Solidarności”.

Podczas konferencji przedstawiono wyniki programu badań społecznych Zespołu Badawczego Socjologów CMJPII. W skład zespołu wchodzą dr Tomasz Żukowski, prof. Dr hab. Krzysztof Koseła, dr Barbara Fedyszak-Radziejowska i dr Mikołaj Jasiński. Korzystali oni m.in. z badań TNS OBOP z 2006 roku.

Z opracowania socjologów wynika, że 80 proc. Polaków dostrzega rolę Jana Pawła II w powstaniu Solidarności w 1980 roku a także upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej. Niemal 90 proc. jest zdania, że papież przyczynił się do wzrostu poczucia własnej wartości Polaków. Badani uważają też, że pontyfikat i nauka Jana Pawła II odcisnęły głęboki ślad na ich życiu i zachowaniu. W ich ocenie słuchamy papieża jeśli chodzi o wychowanie religijne dzieci, pielęgnowanie wartości rodzinnych i wierność Kościołowi, ale wiele do życzenia pozostawia w nas sfera cnót publicznych w tym pielęgnowanie dziedzictwa „Solidarności”. Nadal dla Polaków bardzo ważna jest wiara przy określaniu swojej tożsamości – aż 79 proc. osób określając samych siebie wymienia to, że są wierzący.

Zdaniem socjologów, 20 lat modernizacji nie przyniosły zmian jakościowych tożsamości Polaków. Konsekwentnie spada poparcie Polaków dla aborcji, szczególnie w przypadku gdy kobieta che się jej poddać ze względu na ciężką sytuację materialną (47 proc. poparcia w 1992 roku, 10 proc. w 2007).

Zdaniem socjologów, Polacy są zadowoleni z obecności w Unii Europejskiej, aprobują gospodarczą i polityczno-prawną integrację. Entuzjazm ochładzają nieco prawicowe poglądy i silniejsze związki z Kościołem, a także niechęć badanych do Unii – w postaci federalnego supermocarstwa na wzór USA. Zdecydowana większość Polaków chce zachować odrębność Polski w sferze kultury i obyczajów oraz religii.

Przy postrzeganiu Kościoła i jego roli w sferze publicznej Polacy nie wybierają ani modelu religii zepchniętej do sfery prywatnej ani religii państwowej. Jednak nie w pełni akceptują udział Kościoła instytucjonalnego w toczonych debatach.

Aż 85 proc. badanych deklarowało, że w dniach choroby i śmierci Jana Pawła II towarzyszyło im poczucie wspólnoty, 70 proc. – osamotnienia, 66 proc. – obawy i 55 proc. nadziei.

Zdaniem socjologów społeczeństwo polskie modernizuje się, ale mimo to nie porzuca swoich wcześniejszych, w dużej mierze wspólnotowych, tradycyjnych tożsamości. Jest trwale przywiązane do rodziny, choć utrzymywanie i zakładanie stabilnych, partnerskich wspólnot rodzinnych jest coraz trudniejsze. Zdaniem socjologów polskie społeczeństwo jest też zdecydowanie chrześcijańskie ze względu na oceny i wybory moralne. Stopniowo też zanika w nas kultura nieufności, będąca efektem doświadczeń historycznych.

Polacy stopniowo uczą się też aktywnego wpływu i demokratycznych praktyk w sferze publicznej, choć nie ufamy swoim demokratycznie wyłonionym przedstawicielom i nie wymuszamy jakości debaty publicznej. Społeczeństwo jest silnie związane z Kościołem katolickim rozumianym głównie jako przestrzeń kontaktu z Bogiem i wspólnota ludu Bożego, rzadziej jako instytucja. Polacy akceptują jego nauczanie dotyczące sfery duchowości i życia prywatnego.

Dr Mirosława Grabowska z Instytutu Socjologii UW i CBOS zwróciła uwagę, że – podobnie jak w minionych stuleciach – także obecnie dla Polaków nadal ważna jest rodzina, naród oraz wiara i Kościół. Niezmiennie wysokie są wskaźniki praktyk religijnych (między 50 a 60 proc.) i deklaracji wiary – utrzymujące się na poziomie ponad 90 proc. (głęboko wierzący ok. 10 proc.). Religijność sprzyja też udziałowi w wyborach (w 2007 roku 67 proc. ogółu badanych u 67 proc. regularnie praktykujących deklarowało, że wzięło udział w głosowaniu).

Pierwsza część konferencji „Papież wolności” odbyła się w Sali Kolumnowej Sejmu, a część popołudniowa trwa w Domu Arcybiskupów Warszawskich.