Jan Paweł II – 100 najważniejszych wydarzeń pontyfikatu

Publikujemy opracowane przez KAI zestawienie 100. najważniejszych wydarzeń pontyfikatu Jana Pawła II. Informacje oznaczone gwiazdką (**) stanowią wybór 25 kluczowych dat pontyfikatu, które omawiamy szerzej w odrębnym materiale.

1. Inauguracja pontyfikatu … „Nie lękajcie się!” – 22.10.1978 **

2. Pierwsza zagraniczna podróż (do Ameryki Łacińskiej: Dominikana, Meksyk i na Wyspy Bahama) 25.01-01.02 1979.
W przemówieniu do Episkopatu Ameryki Łacińskiej Papież przestrzega przed coraz powszechniejszym „nowym sposobom odczytywania” Ewangelii, dopuszczającym przemoc jako środek walki z niesprawiedliwością. „(…) obraz Chrystusa polityka, rewolucjonisty, wywrotowca z Nazaretu, nie zgadza się z katechezą Kościoła”. Pierwsza podczas tego pontyfikatu przestroga przed tzw. „teologią wyzwolenia”.

3. Pierwsza encyklika – „Redemptor Hominis” – 04.03.1979 **

4. Pielgrzymka do Polski – 02-10.06.1979 **

5. Przemówienie na forum ONZ – 02.10.1979
Pean na cześć praw człowieka, w tym wolności sumienia. Czytelna przestroga wobec systemów ateistycznych, w których ludzie wierzący stają się obywatelami drugiej kategorii. Daniel Moynihan, ambasador USA przy ONZ: „(…) delegaci z Europy Wschodniej i Związku Sowieckiego (…) po raz pierwszy w tej sali byli przestraszeni, a nie znudzeni”.

6. Wizyta u patriarchy ekumenicznego Dimitriosa I w Istambule – 30.11.1979.
Ustanowienie oficjalnego dialogu teologicznego pomiędzy Kościołami: katolickim i prawosławnym. „(…) potwierdzamy ponownie naszą zdecydowaną wolę uczynienia wszystkiego, co w naszej mocy, żeby przyspieszyć dzień, kiedy przywrócona zostanie pełna wspólnota (…) i kiedy będziemy mogli koncelebrować boską Eucharystię”.

7. Pierwsza pielgrzymka do Afryki (Zair, Kongo, Kenia, Ghana, Górna Wolta i Wybrzeże Kości Słoniowej) 02.-12.05 1980
Pierwsze bezpośrednie doświadczenie Afryki i pierwsze wnioski: „To nie jest Kościół przyniesiony z zewnątrz, to jest ich Kościół, Kościół przeżywany autentycznie, po afrykańsku; wszyscyśmy to widzieli, czuli, obserwowali; i my także doznajemy wielkiej radości z powodu tej afrykańskości, ponieważ Kościół, który byłby czymś importowanym, (…) nie byłby jeszcze autentycznym i autentycznie dojrzałym Kościołem” (do dziennikarzy podczas lotu do Rzymu)

Pielgrzymka do Francji, 30.05-02.06.1980
Papież na stadionie Parc de Princes odpowiada na pytania nurtujące młodych Francuzów (m.in. o „rygoryzm” Kościoła w kwestiach seksualnych). Podczas Mszy na lotnisku Le Bourget pada jedna z najbardziej dramatycznych kwestii tego pontyfikatu: „(…) Francjo, najstarsza córko Kościoła, czy jesteś wierna przyrzeczeniom twojego Chrztu?”

9. Wystąpienie w siedzibie UNESCO w Paryżu – 02.06.1980 **

Druga encyklika – „Dives in misericordia” – 30.11.1980.
Medytacja o tajemnicy miłosierdzia, wezwanie do jego czynienia w świecie, który niejednokrotnie wciąż hołduje zasadzie „oko za oko i ząb za ząb” i w którym niepokoi „upadek wielu podstawowych wartości”. Encyklika, która, jak dziś widać, była „wstępem” do aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu w Łagiewnikach.

List do sekretarza generalnego KC KPZR Leonida Breżniewa – 16.12.1980
Styl dyplomatyczny ale przesłanie jasne: to głos w obronie suwerenności Polski kierowany do szefa komunistycznego imperium. Obawa przed radziecką interwencją, tak żywa w Polsce, nie mogła nie niepokoić polskiego papieża, który przypominał Breżniewowi iż Polska stała się w 1939 roku pierwszą ofiarą agresji, przeżył straszliwa okupację i stracił blisko 6 milionów ludzi. Papie prosi Sekretarza KPZR, aby
uczynił wszystko dla wyeliminowania przyczyn zaniepokojenia „wokół aktualnej sytuacji w Polsce”.

Ogłoszenie Cyryla i Metodego współpatronami Europy – 31.12.1980
Kolejne przypomnienie iż historia Europy to także bogata duchowość wschodniej części kontynentu, w której Ewangelię krzewili przypominani całej Europie apostołowie Słowian.

Audiencja dla delegacji „Solidarności” – 15.01.1981
Wzruszające spotkanie z postacią uważaną przez Polaków za duchowego ojca „Solidarności”. Papież wyraża wdzięczność za to, że ruch nie jest skierowany „przeciwko” komukolwiek ale wyłącznie „ku”: ku wspólnemu dobru reform.

Pierwsza pielgrzymka do Azji (Pakistan, Filipiny, wyspa Guam, Japonia, Alaska) 16-27.02. 1981
Papież na najludniejszym i najmniej katolickim kontynencie. Podczas spotkania w Seulu wyraża uznanie duchowym przywódcom różnych religii dla „cennego dziedzictwa kulturowego i godnych podziwu tradycji”, których są „stróżami i żywym świadectwem”. Wspólnoty katolickie zachęca do pielęgnowania ewangelicznych wartości oraz budzenia powołań.

15. Zamach – 13.05.1981 **

16. Trzecia encyklika – „Laborem exercens”[O pracy ludzkiej] – 14.09.1981
Refleksja o tym czym jest i czym powinna być praca człowieka; przypomnienie zasady, „której Kościół stale nauczał. Jest to zasada pierwszeństwa 'pracy’ nad 'kapitałem’ „. Autor, były robotnik, mocą papieskiego autorytetu, występuje w obronie godności robotników, także we własnej ojczyźnie. Jednemu z rozdziałów nadaje tytuł: „Solidarność ludzi pracy”…

Adhortacja apostolska „Familiaris consortio”, 22.11.1981
Przegląd wyzwań dotyczących współczesnej rodziny (antykoncepcja, rozwody i małżeństwa niesakramentalne) i wskazanie na piękno życia według wartości, co – jak przyznaje – nie jest łatwe. Świadectwo ogromnej wiedzy i jeszcze większej troski o to, by osoby przeżywające różnorakie trudności nie czuły się odłączone od Kościoła.

Kard. Joseph Ratzinger zostaje mianowany prefektem Kongregacji Nauki Wiary – 25.11.1981.
Nominacja dla – jak się miało okazać – jednej z najbardziej wyrazistych postaci Watykanu. Przez następne lata świat będzie z podziwem obserwował sposób, w jaki niemiecki kardynał łączy łagodny sposób bycia z funkcją nieugiętego „strażnika doktryny”.

19. Pielgrzymka do Fatimy – 13.05.1982 **

Ustanowienie Papieskiej Rady Kultury, 20.05.1982
Poeta i dramaturg zostawszy Papieżem powołuje gremium, które „ma świadczyć przed Kościołem i światem o głębokim zainteresowaniu które (…) Stolica Apostolska żywi wobec postępu kultury i owocnego dialogu kultur, jak również ich dobroczynnego spotkania z Ewangelią”.

Wizyta w anglikańskiej katedrze w Canterbury, 29.05. 1982
Wspólne odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych podczas nabożeństwa ekumenicznego. Wraz z prymasem kościoła anglikańskiego Jan Paweł II zapala kolejne świece symbolizujące chrześcijan z różnych Kościołów, którzy w XX wieku zostali męczennikami.

Kanonizacja o. Maksymiliana Kolbe, 10.10.1982
Polski papież, który wcześniej wielokrotnie medytował nad złem XX wieku przybywając na miejsce kaźni o. Maksymiliana, teraz ogłasza go świętym i określa jako męczennika. André Frossard nazywa o. Kolbe „świętym z otchłani”.

23. Prezentacja książki André Frossarda „Nie lękajcie się. Rozmowy z Janem Pawłem II”. Wielka rozmowa dwóch wybitnych intelektualistów o papieskiej biografii, tajemnicy wiary, Kościele, świecie. Całość wieńczy niezwykła relacja Papieża o zamachu na jego życie.

Wizyta w Nikaragui, 04.03.1983 (w ramach podróży do Ameryki Środkowej i na Karaiby)
Konfrontacja z rewolucyjnym rządem sandinowskim, którego bojówki próbują zagłuszyć papieską homilię. Papież nawołuje do jedności Kościoła, przestrzega przed tzw. „Kościołem ludowym” i deformacjami nauki Kościoła przez ideologie i programy polityczne.

Wizyta w rzymskim kościele luterańskim – 11.12.1983
Nieco wcześniej, w związku z 500. rocznicą urodzin ojca reformacji papież napisze o „głębokiej religijności Lutra, którą powodowany stawiał z gorącą namiętnością pytania na temat wiecznego zbawienia”. W świątyni luterańskiej Papież wyraża gorące pragnienie jedności wszystkich chrześcijan.

Odwiedziny u zamachowca, Mehmeta Ali Agcy w rzymskim więzieniu Rebibbia – 27.12.1983
Już w pierwszym, nagranym kilka dni po zamachu wystąpieniu do wiernych, papież wspomniał o „bracie”, któremu szczerze przebaczył. Teraz odwiedza go w więzieniu. Wielka lekcja dla każdego człowieka.

27. List apostolski o chrześcijańskim sensie cierpienia – „Salvifici doloris” – 11.02.1984 Papież osobiście doświadczony cierpieniem, zgłębia jego tajemnicę, próbuje określić jego sens. Cierpienie istnieje, „ażeby wyzwalać w człowieku miłość (…) ów bezinteresowny dar z własnego na rzecz innych ludzi, ludzi cierpiących”.

28. Kongregacja Nauki Wiary ogłasza „Instrukcję o niektórych aspektach – 06.08.1984 Kolejna przestroga Jana Pawła II, że marksistowska teoria „walki klas” i dopuszczanie przemocy w walce o społeczną sprawiedliwość jest nie do pogodzenia z chrześcijaństwem i nauką Kościoła, który ma naturę transcendentną. Stąd ostrzeżenie przed „wykorzystywaniem religijności ludu do przedsięwzięć rewolucyjnych”.

List apostolski do młodych całego świata – 31.03.1985
Bardzo „ludzki” list wytrawnego znawcy młodzieży o sensie życia, sumieniu, zmaganiach z samym sobą i różnych obliczach miłości. Dokument „programowy” zainicjowanych w ten sposób Światowych Dni Młodzieży, które będą jednym z fenomenów tego pontyfikatu.

Czwarta encyklika – „Slavorum Apostoli” – 02.06.1985
Przypomnienie dzieła Cyryla i Metodego i wielki hołd dla apostołów Słowian. W czasach, gdy Europa podzielona jest żelazną kurtyną Papież wyprzedza swój czas i modli się aby „cała Europa coraz bardziej odczuwała potrzebę jedności w wierze chrześcijańskiej oraz braterskiej wspólnoty wszystkich jej narodów (…)”.

31. Casablanca (Maroko) – przemówienie na stadionie do muzułmanów
19.08. 1985 **

32. Wizyta w rzymskiej synagodze – 13.04.1986 **

33. Piąta encyklika – Dominum et Vivificantem” – 18.05.1986 Po encyklikach poświęconych Chrystusowi i Bogu Ojcu, Jan Paweł II ogłasza medytację na temat tajemnicy Trzeciej Osoby Trójcy Świętej. „(…) Kościół nieustannie wyznaje: jest w naszym stworzonym świecie Duch, który jest darem nie stworzonym. Jest to Duch Ojca i Syna (…)”

34. Międzyreligijne spotkanie modlitewne w Asyżu – 27.10.1986 **

35. Najdłuższa podczas pontyfikatu pielgrzymka Jana Pawła II (Bangladesz, Singapur, Fidżi, Nowa Zelandia, Australia, Seszele) – 18.11-01.12.1986 Na trasie różne religie, kultury, sytuacje ekonomiczne, ustroje polityczne… Papież spotyka z Matką Teresą z Kalkuty oddając tym samym hołd jej wielkiemu dziełu (wkrótce założy w Watykanie schronisko dla biednych, w którym posługiwać będą siostry z jej zgromadzenia); odwiedzając kraje islamskie i buddyjskie wyraża szacunek dla miejscowych kultur i religii; chrześcijan zachęca do wytrwania w wierze; Aborygenów do ochrony ich kultury.

36. Szósta encyklika – „Redemptoris Mater” – 25.03.1987 Papież, w którego herbie widnieje litera „M” i hasło” Totus Tuus” – cały Twój pisze o roli Maryi w życiu Kościoła. Ogłasza Rok Maryjny (1987) podkreślając, że „odkąd dokonała się tajemnica Wcielenia, dzieje ludzkości weszły w , a znakiem tej pełni jest Kościół”.

Siódma encyklika – „Sollicitudo rei socialis” – 30.12.1987
Pesymistyczna diagnoza stanu współczesnego świata, który grzeszy „egoizmem, żądzą nadmiernego zysku i władzy”, nie jest zaś równomiernym rozwojem społeczeństw. Wezwanie do solidarności z rzeszami tych, którzy „cierpią pod nieznośnym ciężarem nędzy” oraz reformy międzynarodowych systemów, m.in. handlowego oraz monetarnego i finansowego w celu poprawy losu najuboższych świata.

Przemówienie w Parlamencie Europejskim w Strasburgu, 09.10.1988
Papież kreśli wizje Europy jako „przewodniczki cywilizacji światowej”. Aby znów mogła zasłużyć na to miano musi pozostać wierna swojej wspaniałej humanistycznej tradycji, która czerpała z chrześcijaństwa i pozostawała otwarta na religijną inspirację.

Adhortacja apostolska „Christifideles laici” o powołaniu i misji świeckich w Kościele 20 lat po II Soborze Watykańskim, 30.12.1988
Efekt synodu biskupów, którzy obradowali pod przewodnictwem papieża, który na długo przed objęciem Stolicy Piotrowej był wielkim promotorem świeckich. Dokument jest ich kolejnym „dowartościowaniem”: „Oni nie tylko należą do Kościoła, oni są Kościołem”.

40. Pierwsza w historii papieska pielgrzymka do krajów skandynawskich – 01-10.06.1989 Następca św. Piotra w Norwegii, Islandii, Finlandii, Danii i Szwecji, krajach skrajnie zsekularyzowanych, w których katolicy stanowią ułamki procenta. Pierwsze w dziejach papieskie modły za kręgiem polarny. Jan Paweł II głosi konieczność pojednania chrześcijan; część biskupów luterańskich bojkotuje spotkanie z biskupem Rzymu.

List apostolski z okazji 50. rocznicy wybuchu II wojny światowej, 27.08.1989
Gorzka refleksja o straszliwym żniwie wojen, które wybuchy w chrześcijańskiej przecież Europie. „Zaprawdę, trudno jest iść dalej mając za sobą tę straszliwą kalwarię ludzi i narodów”

Kanonizacja Brata Alberta – Adama Chmielowskiego i Agnieszki Czeskiej – 12.11.1989
Adam Chmielowski odszedł od sztuki i wybrał ewangeliczny radykalizm poświęcając się najuboższym. Wywarł duży wpływ na wybór kapłaństwa przez młodego Karola, który jako biskup poświęca mu dramat („Brat naszego Boga”) a jako Papież ogłasza świętym bohatera swojej sztuki… Akurat w roku „aksamitnej rewolucji” słowiański papież kanonizuje Agnieszkę, czeską księżniczkę z XIII w.

Audiencja dla prezydenta ZSRR, Michaiła Gorbaczowa – 01.12.1989
Sowiecki przywódca w papieskich apartamentach! Serdeczność papieża, który widzi w Gorbaczowie męża opatrznościowego w dziele wyzwalania się Europy z jarzma komunizmu. Rzecznik Watykanu (cytowany przez George’a Weigla) relacjonował, że przywódca ZSRR powiedział do żony: „Raiso Maksimowno, mam zaszczyt przedstawić ci najwyższy autorytet moralny na ziemi”. I dodał z uśmiechem: „On jest Słowianinem, tak jak my!”

Pielgrzymka do Czechosłowacji – 21-22.04.1990
Prezydent Havel do niedawna dysydent, teraz prezydent wypowiada słowa, które natychmiast obiegną świat: „Nie wiem, czy wiem, co to jest cud. Mimo to ośmielam się powiedzieć, że jestem w tej chwili uczestnikiem cudu”.

Beatyfikacja Piotra Jerzego Frassati, 20.05.1990
Aktywnie zaangażowany w życie Kościoła włoski świecki, oddany pracy charytatywnej na rzecz najuboższych. Kochał góry i piękno sztuki, studiował inżynierię. Zmarł w wieku 24 lat po ataku ciężkiej infekcji. Zachęcając do obejrzenia wystawy archiwalnych fotografii Frassatiego, Papież nie zawahał się powiedzieć: „Idźcie, popatrzcie na te zdjęcia i zobaczcie, jak wyglądał człowiek ośmiu błogosławieństw”.

Ósma encyklika – „Redemptoris missio” – 07.12.1990
Panorama duchowego stanu ludzkości; Papież określa dzisiejszą rolę Kościoła we współczesnym świecie, który „jak się wydaje, zatracił sens spraw ostatecznych i samego istnienia”. Obszerne rozważania na temat jednego z najważniejszych pojęć tego pontyfikatu – „nowej ewangelizacji”. To tu także pada ważne stwierdzenie, że współczesny świat bardziej potrzebuje świadków aniżeli nauczycieli.

Ustanowienie trzech administratur apostolskich na terenie ZSRR, 13.04.1991
Próba powrotu do normalności staje się początkiem powtarzanych przez kolejne lata oskarżeń Cerkwi prawosławnej wobec Watykanu o chęć nawracania Rosjan na katolicyzm i ekspansję na „terytorium kanonicznie prawosławne”.

Dziewiąta encyklika – „Centesimus annus” – 01.05.1991
Diagnoza sytuacji gospodarczej świata po klęsce komunizmu. Ku czemu zmierzać? Lekki „ukłon” w kierunku kapitalizmu i zdecydowana przestroga przed takim jego obliczem, które hołduje wolności gospodarczej jako celowi samemu w sobie bez szacunku dla drugiego człowieka.

49. VI Światowy Dzień Młodzieży w Częstochowie, 14-15.08.1991 **

Adhortacja apostolska „Pastores dabo vobis” o formacji kapłanów we współczesnym świecie, 25.03.1992
Analiza powołań w świecie i radykalne wymagania wobec kapłanów: nie jest wykonawcą jakiejś funkcji lecz ma być „drugim Chrystusem”. Kapłan musi od siebie wymagać (formacja duchowa ale i intelektualna!) a okres seminaryjny ma być dla seminarzystów tym, czym dla Apostołów było przebywanie z Chrystusem.

Ustanowienie Światowego Dnia Chorego (na dzień 11 lutego – święto Matki Bożej z Lourdes), 09.05.1992
Papież szczególnie doświadczony cierpieniem ustanawia dzień poświęcony chorym, o których mówi, że są szczególnym darem dla Kościoła i wielokrotnie zachęca ich do ofiarowania swoich cierpień za Kościół.

Wystąpienie w sprawie Galileusza, 31.10.1992
Papież zachęca do nowego dialogu pomiędzy nauką a religią. Ubolewa, że dokonane niegdyś przez Kościół potępienie Galileusza, który bronił poglądu Kopernika, iż to Słońce a nie Ziemia są centrum Układu Słonecznego może utrwalać mit, że „duch nauki i jej etyka poszukiwania prawdy są nie do pogodzenia z wiarą chrześcijańską”.

53. Katechizm Kościoła katolickiego – 07.12.1992 **

Dziesiąta encyklika – „Veritatis splendor” – 06.08.1993
Wszechstronna analiza „zmysłu” moralnego współczesnego świata, któremu zaniepokojony Papież przypomina, iż istnieją nienaruszalne normy moralne. Pisze, że we współczesnym świecie nasilają się tendencje do rozerwania „więzi pomiędzy ludzką wolnością a prawdą”. Dostrzega „rozpowszechnione dzisiaj szeroko tendencje subiektywistyczne, utylitarystyczne i relatywistyczne”. Odrzuca się „tradycyjną doktrynę o prawie naturalnym, o powszechności i niezmiennej ważności jej nakazów”.

V Światowy dzień Młodzieży w Denver (Colorado, USA) – 12-15.08.1993
Zdaniem wielu amerykańskich duszpasterzy papież otworzył nowy rozdział w ewangelizacji tamtejszej młodzieży, która – jak im się wcześniej wydawało – znudzona dobrobytem nie będzie zainteresowana spotkaniem z Papieżem. Znowu niespodzianka. Papież przypomina półmilionowej rzeszy młodzieży (to największe zgromadzenie w stanie Colorado) o sanktuarium sumienia.

Pielgrzymka na Litwę, Łotwę i do Estonii – 04-10.09.1993
Papież przekracza granicę byłego ZSRR! Hołd dla cierpiących w czasach komunizmu (m.in. poruszająca wizyta na Górze Krzyży w litewskich Szawlach); głos na rzecz pojednania pomiędzy w różny sposób ciemiężonymi i ludźmi komunistycznego aparatu.

List do rodzin, 02.02.1994
Papież znowu podejmuje swój „wielki temat”, który pochłania go od czasów wczesnego kapłaństwa, czyli: miłość, małżeństwo, rodzina. Teraz mówi o walce „cywilizacji miłości” i „cywilizacji śmierci”. Wielki głos w obronie rodziny w imię radości i piękna, którym emanuje, gdy może rozwijać się w miłości.

Ogłoszenie listu apostolskiego „Ordinatio sacerdotalis” o udzielaniu święceń kapłańskich wyłącznie mężczyznom – 22.05.1994
List wywoła niezadowolenie zwłaszcza w Kościele anglikańskim, gdzie nieco wcześniej wyświęcono kilkadziesiąt kobiet. Papież pisze m.in., że fakt iż Matka Boża nie otrzymała misji właściwej apostołom ani misji kapłańskiej „ukazuje wyraźnie, że niedopuszczenie kobiet do świeceń kapłańskich nie może oznaczać umniejszenia ich godności, ani ich dyskryminacji”. Dodaje, że rozstrzygnięcie o udzielaniu święceń wyłącznie mężczyznom jest ostateczne.

59. „Przekroczyć próg nadziei” – 19.10.1994 **

60. List apostolski „Tertio millenio adveniente” – 10.11.1994 **

61.”List do dzieci” całego świata – 13.12.1994 Oczywiście pierwszy taki list w dziejach papiestwa. Papież wspomina własne dzieciństwo, przywołuje pamięć dzieci, które były wybitnymi świadkami Ewangelii i prosi dzieci świata o modlitwę w intencji pokoju.

62. Msza św. w Manili (największe zgromadzenie w dziejach ludzkości)
– 15.01.1995 **

63. Jedenasta encyklika – „Evangelium vitae” – 25.03.1995 Encyklika „o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego”. Papież pisze, że prawdziwa demokracja nie może sankcjonowac prawnie zła moralnego. Żarliwy apel „do wszystkich i do każdego”o szacunek dla życia i zaangażowanie w jego obronę. „Tylko na tej drodze znajdziesz sprawiedliwość, rozwój, prawdziwą wolność, pokój i szczeście!”

64. Dwunasta encyklika – „Ut unum sint” – 25.05.1995 **

65. Przesłanie przed IV Światową Konferencją ONZ nt. kobiet (Pekin, 04.09) 26.05.1995 „(…) nie zapanuje sprawiedliwość, zapewniająca równość, rozwój i pokój mężczyznom i kobietom, jeśli nie będzie niezłomnej woli zachowania i ochrony ludzkiego życia na każdym etapie i w każdej sytuacji”.

66. „List do kobiet” – 29.06.1995 Dokument przeciw dyskryminacji „kobiet i matek”, apel o rzeczywistą równość praw co do płacy, awansu zawodowego, i „równości małżonków z punktu widzenia prawa rodzinnego”.

67. Spotkanie z młodzieżą Europy w Loreto, 09-10.09.1995 W przemówieniu do młodzieży papież wykorzystuje m.in motyw domu. W słynnym tutejszym sanktuarium maryjnym, znajduje się „domek”, w którym – zgodnie z tradycją – Maryja przeżyła zwiastowanie. Jan Paweł II zachęca młodzież Europy by weszła do tego domu aby budować inny świat, „świat, w którym królować będzie cywilizacja miłości”.

68. Adhortacja apostolska „Ecclesia in Africa”, 14.09.1995 Dokument, który zwraca uwagę na młody Kościół na Czarnym Lądzie: jego radości, cierpienia, dramaty. Stanowi też przegląd wyzwań przed jakimi staje, m.in. inkulturację czyli głoszenie Ewangelii przy uwzględnieniu specyfiki lokalnej kultury i obyczajowości. Wymowny gest Papieża, z którego woli dochodzi po raz pierwszy do podpisania adhortacji poza Rzymem (ogłoszono ją w stolicy Kamerunu, Jaunde).

69. Przemówienie w ONZ – 05.10.1995 **

70. Pierwsza pielgrzymka do zjednoczonych Niemiec – 21-23.06 1996
Pielgrzymka symboli: na Stadionie Olimpijskim papież beatyfikuje dwóch niemieckich księży – ofiar hitleryzmu, spotyka się z Centralną Radą Żydów a przy Bramie Brandenburskiej, do niedawna „wtopionej” w Mur Berliński, kanclerz Niemiec nazywa Papieża „budowniczym odzyskanej wolności”

71. „Dar i Tajemnica”. 50-lecie kapłaństwa – listopad 1996 **

72. Pielgrzymka do Sarajewa – 12-13.04.1997 **
Pielgrzymka do Libanu, 10-11.05.1997 Papież w kraju wyniszczonym 16-letnią wojną domową (1975-91). Papież wzywa libańskich chrześcijan do udziału w odbudowie narodowej w duchu poszanowania odrębności różnych wspólnot religijnych i narodowych. Połowę mieszkańców Libanu stanowią muzułmanie.

73. XII Światowe Dni Młodzieży w Paryżu, 18-24.08 1997 **

74. Pielgrzymka na Kubę – 21-25.01.1998 **

75. Watykańska Komisja ds. Stosunków Religijnych z Judaizmem ogłasza dokument „Pamiętamy: Refleksje nad Shoah” – 16.03.1998
Dokument o „pełnej cierpień” historii relacji między żydami i chrześcijanami. „Mimo głoszonej przez chrześcijan miłości do wszystkich ludzi, nawet do nieprzyjaciół, poprzez wieki przeważała mentalność prześladowania mniejszości i grup społecznych, w jakiś sposób „odmiennych”.

76. Trzynasta encyklika – „Fides et ratio” – 14.09.1998 Papież podkreśla, że nie ma sprzeczności pomiędzy wiarą i rozumem i wzywa do odważnego odbudowania pomiędzy nimi. „Odpowiedzią na odwagę wiary musi być odwaga rozumu”

77. Kanonizacja siostry Benedykty od Krzyża (Edyty Stein) – 11.10.1998 Edyta Stein, Żydówka znakomicie zapowiadająca się filozofka przyjmuje chrzest, przywdziewa karmelitański habit. Ginie w komorze gazowej w Oświęcimiu. 46 lat później zostaje świętą Kościoła katolickiego.

Watykańskie sympozjum na temat inkwizycji, 29-31.10.1998
Kolejny element „oczyszczenia pamięci” przed Jubileuszowym rachunkiem sumienia Kościoła. Uczestnik sympozjum, teolog Domu Papieskiego o. Georges Cottier podkreśla, że inkwizycja, była reakcją na realne zagrożenie Kościoła ze strony herezji, które mogły zniszczyć jedność chrześcijaństwa. Z czasem chrześcijanie doszli do wniosku, że przemoc – w tym stosowanie tortur i kary śmierci – jest niezgodna z nauczaniem Chrystusa, ale to przekonanie nie było obecne za czasów Inkwizycji – podkreślił. W tym samym roku Watykan otwiera archiwa inkwizycji.

List do artystów, 04.04.1999
Czesław Miłosz: „Język Jana Pawła II jest nasz, najwidoczniej ukształtowany w wyniku jego przemyśleń jako poety, i trafia do nas nie tylko tam, gdzie powołuje się na Norwida i Dostojewskiego”.

80. Pielgrzymka do Rumunii – pierwszego kraju o większości prawosławnej odwiedzanego przez Papieża 7-9.05.1999 **

Przemówienie w polskim parlamencie, 11.06.1999
Pierwsza w dziejach papieska wizyta w parlamencie narodowym. „Składam dzięki Panu historii za kształt polskich przemian”. Papież wyznaje, że modląc się 20 lat wcześniej na Placu Zwycięstwa w Warszawie aby Duch Boży „odnowił oblicze tej ziemi” nie wiedział wówczas, „jaki kształt przyjmą polskie przemiany. Dzisiaj już wiemy, jak głęboko sięgnęło działanie Bożej mocy, która wyzwala, leczy i oczyszcza”.

Popisanie katolicko-luterańskiej deklaracji o usprawiedliwieniu – 31.10.1999, Augsburg
Prasa pisze o „ekumenicznym wydarzeniu stulecia”.

83. Pielgrzymka do Ziemi Świętej – 20-26.03.2000 **

84. Dzień Przebaczenia w Kościele – Jubileuszowy rachunek sumienia
– 12.03.2000 **

Kanonizacja s. Faustyny Kowalskiej, 30.04.2000
„Jej orędzie o łaskawej miłości Boga, który pochyla się nad każdą ludzką biedą, niech będzie dla każdego niewyczerpanym źródłem nadziei i wezwaniem do czynnego okazywania miłosierdzia braciom”.

Spotkanie ku pamięci męczenników XX wieku, 07.05.2000
Rzym – Koloseum W miejscu-symbolu męczeństwa, Jan Paweł II wspomina wszystkich, którzy w wieku totalizmów oddali życie radykalnie poświęcając się Chrystusowi.

Beatyfikacja (w Fatimie) dwojga pastuszków Franciszka i Hiacynty, którym w 1917 objawiła się Matka Boża – 13.05. 2000
Na ołtarze wyniesieni zostają małe dzieci, co wzbudza wątpliwości niektórych znawców przedmiotu, którzy uważali, że w odniesieniu do nich nie sposób mówić o świadomych świadectwach wiary i cnotach heroicznych. Papież jest innego zdania, ponadto proces beatyfikacyjny dowodzi, iż to właśnie wstawiennictwu Hiacynty i Franciszka wyleczenie z trwającego 40 lat paraliżu zawdzięcza Portugalka Maria Emilia dos Santos, uzdrowiona w 1989 roku

Beatyfikacja papieża Jana XXIII, 03.09.2000
„Papież Dobroci”, „Papież Soboru”. Papież bardzo bliski Janowi Pawłowi II.

89. Pielgrzymka śladami św. Pawła (Grecja, Syria, Malta) – 04.-09.05.2001 Realizacja papieskiego marzenia związanego z jubileuszem chrześcijaństwa. Współczesny „św. Paweł”, „pielgrzym do świata” wędruje śladami wielkiego poprzednika

Pielgrzymka na Ukrainę – 23-27.06.2001
„Chłodny” Kijów, „gorący” Lwów. Kolejna wielka misja ekumeniczna Jana Pawła II. Wydaje się, że zastępy nieprzejednanych hierarchów prawosławnych nieco zmalały.

Pielgrzymka do Kazachstanu i Armenii – 22-27.09.200
Wizyta w Kazachstanie, b. republice radzieckiej i kraju o większości muzułmańskiej nabrała nowego znaczenia w świetle przeprowadzonych kilkanaście dni wcześniej ataków terrorystycznych w Nowym Jorku i Waszyngtonie. Podczas spotkania z ludźmi kultury Papież zwraca uwagę, że nienawiść, fanatyzm i terroryzm obrażają imię Boga; nazywa Kazachstan ziemią „zesłańców i bohaterów”, modli się pod pomnikiem ofiar totalitaryzmu. Wizyta w Armenii honorowała 1700. rocznicę ogłoszenia chrześcijaństwa religią państwową na tych ziemiach; Papież składa hołd narodowi, który jak pierwszy w dziejach padł ofiarą masowego ludobójstwa (z rąk Turków w 1915 roku); podkreśla ekumeniczną bliskość katolicyzmu i Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego.

Pielgrzymka do Bułgarii, 23-26.05. 2002
Wizyta w kolejnym kraju o zdecydowanie prawosławnej większości. Papież beatyfikuje trzech kapłanów – męczenników komunizmu; zapewnia, że Kościół katolicki pragnie wraz z innymi Kościołami chronić chrześcijańskie dziedzictwo dla przyszłych pokoleń. Część prawosławnej hierarchii bojkotuje spotkanie z Papieżem, który przypomina, że „brak jedności sprzeciwia się woli Chrystusa”. Deklaruje też, że nigdy nie wierzył w Bułgarski trop zamachu na swoje życie.

Kanonizacja o. Pio, 16.06.2002
Żadna z dotychczasowych kanonizacji nie zgromadziła w Rzymie tak licznych rzesz. O. Pio zmarł w 1968 roku, w kilka godzin po tajemniczym zniknięciu z jego rąk, stóp i boku stygmatów, które nosił przez pół wieku. Żył 81 lat, przeżył dziewięć pontyfikatów. Za życia uzdrawiał chorych, przepowiadał przyszłość, opisywał przeszłość osób, których nigdy nie znał, czytał w myśli i miał dar bilokacji. Niestrudzony spowiednik, zmienił serca i życie milionów osób.

94. Łagiewniki – ofiarowanie świata Bożemu Miłosierdziu, 17.08.2002 **

95. Kanonizacja Jose Marii Escrivy de Balaguera, założyciela Opus Dei – 06.10.2002
Kościół docenia promotora idei „powszechnego wezwania do świętości”. „Droga” – najsłynniejsza książka założyciela organizacji nazywanej złośliwie „kościelną masonerią” rozeszła się w nakładzie ponad 4 mln egzemplarzy.

96. „Tryptyk rzymski” – poemat Jana Pawła II, 6 marca 2003 **

97. Czternasta encyklika „Ecclesia de Eucharistia”, 17.04.2003
Medytacja o Eucharystii, która jest przecież trudną do pojęcia tajemnicą. Dokument zawiera przejmujące sformułowania teologiczne („Możemy powiedzieć, że nie tylko , lecz także „) i refleksje osobiste (do najwyższej rangi papieskiego dokumentu „trafia” Niegowić – pierwsza parafia ks. Wojtyły, który jako Papież wspomina sprawowane tu Msze).

98. Podróż apostolska do Chorwacji, 5-9.06.2003. Setna pielgrzymka Jana Pawła II. Papież przybywa na tereny krwawego konfliktu pomiędzy katolicką Chorwacją a prawosławną Serbią w latach 1991-95. Katolicy i prawosławni słuchają Papież mówiącego o tym, że rany wojny wzywają do pojednania. „Niemym świadkiem” liturgii w Osijeku jest krzyż z kościoła w Vukowarze z figurą Chrystusa podziurawioną przez pociski z serbskich karabinów. Jana Paweł II apeluje do chrześcijan, muzułmanów i żydów o pokojowe budowanie przyszłości. Znakiem ekumenicznej i międzyreligijnej nadziei jest uczestnictwo we Mszy św. w Osijeku delegacji SKP, Kościołów protestanckich muzułmanów. Papież beatyfikuje pierwszą w dziejach Kościoła Chorwatkę, s. Marię Petković, założycielkę zgromadzenia opiekującego się biednymi, chorymi i opuszczonymi.

99. Pielgrzymka do Lourdes we Francji 14-15 sierpnia 2004. Okazjąz okazji 150. rocznicy ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu NMP. Pod znakiem modlitwy chorego papieża wraz z 300-tysięczną rzesza pielgrzymów, przejmujące wyrazy solidarności Papieża z chorymi i cierpiącymi, apel o poszanowanie życia od poczęcia do naturalnej śmierci

100. Prezentacja „Pamięci i tożsamości” Jana Pawła II 14 marca 2005
Papież – wielki świadek XX wieku – snuje refleksje o przyczynach nazizmu i komunizmu, o złu w historii i „mierze” jakiej wyznacza jej Opatrzność; o narodzie, patriotyzmie, polskości, Europie. Mistyk patrzy na historię i, snując refleksje „między polityką a metafizyką”, przypomina o ewangelicznych fundamentach, bez których nie sposób budować historii: ani indywidualnej, ani zbiorowej.