Jawiszowice: wręczono Nagrodę im. Mariana Korneckiego za troskę o drewniane dziedzictwo

Uroczystość wręczenia Nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie ochrony i opieki nad zabytkami architektury drewnianej Małopolski w 2019 roku odbyła się 19 maja w kościele św. Marcina w Jawiszowicach – jednym z najcenniejszych zabytków na ziemi oświęcimskiej. Proboszcz jawiszowickiej parafii ks. dr Henryk Zątek jest głównym laureatem tegorocznej edycji przyznawanego od 16 lat wyróżnienia, doceniającego starania tych, którzy ratują drewniane zabytki.

Statuetki i pamiątkowe dyplomy odebrali także inni wyróżnieni: dokumentalista-fotograf drewnianej zabudowy małopolskich wsi Leszek Grabowski, burmistrz Rabki Zdrój Leszek Świder – jako przedstawiciel parafii pw. NMP Matki Kościoła w Rdzawce, która opiekuje się drewnianym kościołem „na Obidowej” w Chabówce, a także przewodnik Jan Hyra – inicjator remontu konserwatorsko-budowlanego łemkowskiej cerkwi greckokatolickiej w Kwiatoniu.

Podczas uroczystości Jarosław Rybak, szef gabinetu politycznego Beaty Szydło, odczytał list od wicepremier. „Przypomnijmy sobie kościół z dachem z blachy, metalowym ogrodzeniem, ścieżkami wyłożonymi betonowymi płytami, podłogą z płytek ceramicznych, poszarzałymi ścianami i ołtarzami. Zestawmy to z dzisiejszym obrazem przepięknej, poddanej gruntownej renowacji świątyni oraz jej otoczenia” – napisała pochodząca z ziemi oświęcimskiej pani premier. Zarazem zaakcentowała, że proboszcz „nie zdziałałby wiele, gdyby nie zgromadził wokół siebie parafian”, którzy wiele prac wykonali samodzielnie lub wsparli finansowo projekty firm specjalistycznych.

Joanna Daranowska-Łukaszewska, członek Kapituły Nagrody, przybliżyła postać patrona Nagrody dr. Mariana Korneckiego (1924-2001). Jak wspomniała, 30 lat temu wraz z tym wybitnym historykiem sztuki po raz pierwszy odwiedziła jawiszowicką świątynię. „Widzę tę różnicę. Jest to różnica tylko na korzyść. Tu wszystko zostało zadbane w sposób perfekcyjny, a także osiągnięto efekt prawdziwości. Nic tu nie jest zrobione od nowa tak, żeby się gryzło z patyną wieków, która naturalnie w tym miejscu się znajduje” – dodała.

Nagrody – statuetki, dyplomy i czek dla głównego laureata w wysokości 15 tys. złotych – wręczyła Iwona Gibas, wiceprzewodnicząca Sejmiku Województwa Małopolskiego, która zachęciła, by inni czerpali inspirację z zaprezentowanej przez nagrodzonych troski o dziedzictwo narodowe.

Ks. Zątek wyjaśnił, że otrzymaną nagrodę traktuje jako wyróżnienie dla całej parafii. „Ja to tak rozumiem, że w tej całej rewaloryzacji świątyni był tylko katalizatorem albo, jak to dziś młodzi mówią, dopalaczem konserwacji naszej świątyni. Tak to odbieram” – zaznaczył, wyrażając radość z otrzymanego wyróżnienia. Kapłan przypomniał w skrócie dzieje prac dokonanych przy świątyni przez ostanie 19 lat. Wytłumaczył, że na największe wsparcie można było liczyć od samych parafian, którzy poświęcali swój czas i wysiłek na poszczególne prace.

„Poczytuję sobie za wielki zaszczyt i przywilej, że mogłem się przez te lata modlić w takim kościele. To jest swoiste muzeum i samo skłania do modlitwy. Tu do nas wieki mówią” – zaznaczył pochodzący z Kęt 60-letni kapłan.

Dziekan jawiszowicki ks. Kazimierz Kulpa odczytał list gratulacyjny od bp. Romana Pindla, w którym ordynariusz wyraził zadowolenie, że nagrodzony kapłan diecezji bielsko-żywieckiej potrafi „zharmonizować troskę o gospodarczą stronę życia parafii z realizacja zadań duszpasterskich na wysokim poziomie”.

Po krótkich wystąpieniach wyróżnionych osób oraz wójta Jawiszowic odbył się koncert Krakowskiej Orkiestry Staromiejskiej.

Zgłoszenie dokonań ks. Henryka Zątka, jeśli chodzi o troskę o drewnianą architekturę, wystosowały władze gminy Brzeszcze. Duchowny w 2001 r. dokonał renowacji 4 kaplic wokół kościoła. Wkrótce też konserwował ściany kościoła, zapewnił impregnowanie drewnianej konstrukcji świątyni.

W następnych latach doprowadził do konserwacji pozyskanych dwóch konfesjonałów rokokowych pochodzących z ok. 1750 r., zlecił zaprojektowanie i odtworzenie dwóch witraży w prezbiterium kościoła zniszczonych w 1945 roku podczas bombardowania świątyni, przeprowadził pod nadzorem konserwatora wymianę podwalin kościoła, konserwację ołtarza Przemienienia Pańskiego i organów. W 2005 r. w jawiszowickim kościele odbyła się konserwacja barokowego ołtarza głównego kościoła (1700 r.), całościowa konserwacja zabytkowych stacji Drogi Krzyżowej. Proboszcz zatroszczył się o konserwację siedmiu obrazów przechowywanych na plebanii, wpisanych do rejestru zabytków. Zainstalował system automatycznego gaszenia kościoła FOG i zapewnił konserwację ołtarza neogotyckiego Przemienienia Pańskiego (1890 r.).

Wymienił zniszczoną ceramiczną posadzkę kościoła, zainstalował system bezpiecznego ogrzewania podłogowego, rozpoczął konserwację zabytkowej polichromii kościoła i proces odtworzenia zabytkowych południowych drzwi do kościoła zniszczonych podczas bombardowania świątyni w 1945 r. W 2014 r. odbyła się kompleksowa konserwacja Piety z jednej z kaplic przydrożnych w miejscowości. 3 lata temu zlecił badania dendrochronologiczne drewna. W ten sposób ustalono dokładną datę przygotowania belek drewnianych na budowę kościoła. Z kolei badania petrograficzne doprowadziły do ustalenia, skąd pochodzi kamień i czemu służył obelisk przechowywany w sobotach kościoła. Wyniki badań wskazały, że to jeden z kilku zachowanych w Polsce rzeźbionych kamieni służących za podstawę do sakramentarza. Czas powstania obiektu to ok. 1505 r. (przed Soborem Trydenckim).

Proboszcz parafii św. Marcina w Jawiszowicach jest także laureatem Medalu Świętego Brata Alberta za rok 2014. Kapłana nagrodzono za działalność społeczną i charytatywną na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie na terenie powiatu oświęcimskiego.

Samorząd Województwa Małopolskiego od 2003 roku docenia starania tych, którzy ratują drewniane zabytki regionu. Co roku laureatem Nagrody Województwa Małopolskiego im. Mariana Korneckiego zostaje osoba, która nie tylko dba o cenne obiekty architektury drewnianej, ale też m.in. przez ciekawe projekty i inicjatywy „ożywia” jego wnętrze.

Patronem Nagrody Województwa Małopolskiego jest Marian Kornecki (ur. 24 marca 1924 w Krakowie, zm. 31 grudnia 2001 r.) – historyk sztuki i uczony bez reszty oddany ratowaniu polskiego dziedzictwa kulturowego, wybitny znawca architektury drewnianej, niestrudzony inwentaryzator zabytków. W 1995 roku został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności w dziedzinie ratowania polskiego dziedzictwa kulturowego.