Jean Vanier nominowany do Nagrody Templetona

Jean Vanier – wielki przyjaciel osób z niepełnosprawnością intelektualną i założyciel ruchu „L’Arche” – był nominowany do tegorocznej Nagrody Templetona. Zdobył ją brytyjski astronom – Martin John Rees.

Decyzję o przyznaniu corocznej nagrody podejmuje jury, w skład którego wchodzą wybitni przedstawiciele pięciu największych religii świata. Laureatami nagrody są m.in. Matka Teresa z Kalkuty, brat Roger, Aleksander Sołżenicyn i ks. prof. Michał Heller. Otrzymują ją osoby, które przełamują bariery między nauką i religią.

Jean Vanier jest filozofem, pisarzem, znanym autorytetem moralno-religijnym oraz założycielem dwóch międzynarodowych ruchów o charakterze wspólnotowym: „L’Arche” oraz „Wiary i Światła”. W centrum tych ruchów są osoby z niepełnosprawnością intelektualną. 137 wspólnot „L’Arche” istniejących w 35 państwach oraz 1600 wspólnot Wiary i Światła w 80 krajach to autentyczne centra przemiany dokonującej się w ludziach. Żyją we wspólnocie z osobami upośledzonymi umysłowo od 46 lat, znany jest jako głęboko zaangażowany obrońca osób ubogich i słabych w naszym społeczeństwie.

Urodzony w 1928 r. w kanadyjskiej rodzinie Jean Vanier jest synem gubernatora generalnego Kanady, we wczesnej młodości był oficerem marynarki wojennej. Po kilku latach służby na jednym z brytyjskich lotniskowców, zrezygnował z kariery wojskowej, po czym studiował teologię i filozofię, co zostało uwieńczone doktoratem na temat Arystotelesa.

W 1964 r. Vanier kierowany wewnętrznym powołaniem wycofał się z życia naukowego i kupił niewielki dom w Trosly pod Paryżem, postanawiając odtąd dzielić swe życie z osobami niepełnosprawnymi. Tak powstała pierwsza wspólnota „L’Arche” (Arka). Duchowym ojcem wspólnoty przez kilkadziesiąt lat był znany dominikanin o. Thomas Philippe.

Życie wspólnotowe w „L’Arche” opiera się na zasadzie partnerstwa, rozumianego jako wymiana darów pomiędzy osobami zdrowymi a niepełnosprawnymi. Wspólnie prowadzi się dom, spożywa posiłki, pracuje i modli. Nie ma tam też typowego dla instytucji charytatywnych podziału na odrębne światy: opiekunów i podopiecznych. Wzajemnym relacjom towarzyszy zasada przyjaźni.

Jean Vanier określa słabość jako dar oraz szansę, a nawet siłę, która zbliża ludzi do siebie oraz wyzwala w nas dobro.

Vanier nieustannie podkreśla, że osoby z upośledzeniem mają do odegrania wielką rolę we współczesnym świecie i w Kościele. Jego zdaniem osoby te będąc ograniczone w rozwoju intelektualnym, rozwijają się szczególnie w sferze duchowej i emocjonalnej, krótko mówiąc: w sferze miłości. Cechuje je nieograniczone zaufanie, wierność w przyjaźni i bezinteresowność, jak również bardzo głębokie wyczucie sfery sacrum.

Tymi właśnie wartościami – zdaniem Vaniera – upośledzeni mogą służyć otaczającemu światu, goniącemu za powierzchownym sukcesem. Misją wspólnot jest uświadamianie otoczeniu, także wspólnocie Kościoła, istotnego znaczenia ludzi ubogich i upośledzonych.

Vanier, odbierając w 1997 r. nagrodę z rąk Jana Pawła II, powiedział: „Nawet w Kościele, pomimo słów Jezusa i św. Pawła, a także pomimo twych własnych nauk, Ojcze Święty, osoby z upośledzeniem nie są poważane ani dostrzegane jako ważna część Ciała Chrystusowego. Zbyt często uważa się je za niewarte uwagi, traktowane jedynie jako obiekty miłosiernej dobroczynności. Wiele osób zajmujących się nimi nie dostrzega, jakim błogosławieństwem i zaszczytem jest dzielenie z upośledzonymi swego życia”.

W kilka lat po powstaniu „Arki”, Jean Vanier wraz z Marie-Helene Mathieu powołał kolejny ruch „Wiara i Światło” – skupiający osoby zdrowe oraz niepełnosprawnych i ich rodziny, nie mieszkające jednak pod wspólnym dachem, ale w jednej parafii, dzielnicy czy mieście. Tworzą one środowisko, koncentrujące się wokół najsłabszych. Ruch ten powstał w Lourdes, podczas międzynarodowej pielgrzymki osób niepełnosprawnych, zorganizowanej przez Vaniera na Wielkanoc 1971 r.

Ruchy „Arka” oraz „Wiara i Światło”, choć powstały na gruncie Kościoła katolickiego, dziś zrzeszają, np. w Rosji, Indiach czy na Bliskim Wschodzie, ludzi różnych wyznań i religii. Pokazują w ten sposób, że osoby z upośledzeniem umysłowym mogą odegrać istotną rolę w budowaniu jedności międzywyznaniowej i jedności między religiami.

„Wiara i Światło” skupia obecnie ok. półtora tysiąca wspólnot w 80 krajach: w Polsce jest ich ponad 150. „L’Arche – Arka” ma 137 wspólnot w 35 krajach świata, na niemal wszystkich kontynentach.

W Polsce działają trzy wspólnoty „L’ Arche”: w Śledziejowicach k. Krakowa, w Poznaniu i we Wrocławiu. Tworzona jest wspólnota w Warszawie.

W polskim tłumaczeniu ukazały się m. in. następujące książki Jeana Vaniera: „Wspólnota. Wybór pism” (Michalineum, 1985), „Mężczyzną i niewiastą stworzył ich” (Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków 1987), „Wspólnota miejscem radości i przebaczenia” (Editions Spotkania, 1991), „Depresja” (Wydawnictwo „M”, 1992), „Zranione ciało” (Wydawnictwo Księży Marianów, 1993), „Jezus, dar miłości” (W drodze, 1994), „Serce Arki. Duchowość na każdy dzień” (Verbinum, 1996), „Każda osoba jest historią świętą” (W drodze, 1999), „Odkryć nasze człowieczeństwo” (Kairos, Kijów, 2001), „Kochać aż do końca. Skandal umywania nóg” (Kraków, Znak, 2002), „Odnaleźć pokój” (Salwator, Kraków, 2004), „Jak pokonać depresję?” (Salwator, Kraków, 2007, „Tajemnica Jezusa. Czytanie Ewangelii wg. św. Jana” (Wydawnictwo Księży Marianów, 2008).

Nagrody jakie dotąd otrzymał Jean Vanier:

Nagroda Fundacji Kennedyego, Washington D.C. USA
Order Kanady Companion
Grand Officer, Narodowy order Quebec
Legia Honorowa, Francja
Nagroda Senatu RP
Nagroda za pracę charytatywna Stowarzszenia Beacona, Wielka Brytania
Nagroda zap race humanitarną, University of Notre Dame, USA
Międzynarodowa Nagroda im. Papieża Pawla VI przyznana w 1997 przez Jana Pawła II
Nagroda Rabbiego Gunther Plauta, Kanada
Międzynarodowa Nagroda Pokojowa, Wspólnota Christ Church, USA
Nagroda Gadium et Spes , Międzynarodowe Stowarzszenie Rycerzy Kolumba
Nagroda dla twórców pokoju, Katolicka Unia Teologiczna, Chicago, USA, 2006
Globe & Mail, 2008 Nation Builder Award, Kanada