Jędrzejów: Tydzień Tolerancji i Dialogu Kulturowego poświęcony dawnym mieszkańcom żydowskim

Warsztaty dla młodzieży, porządkowanie cmentarza żydowskiego, marsz pamięci, projekcje filmów i koncerty oraz specjalny Dzień Pamięci o Jędrzejowskich Żydach – to niektóre wydarzenia rozpoczętego w poniedziałek w Jędrzejowie Tygodnia Tolerancji i Dialogu Kulturowego.

Organizatorem wydarzenia są jędrzejowskie instytucje: Urząd Miejski, Państwowe Muzeum im. Przypkowskich, I LO im. Mikołaja Reja oraz Zespół Szkół.

W poniedziałek odbywają się warsztaty dla młodzieży na temat religii, kultury i tolerancji w I L0 im. Mikołaja Reja. Warsztaty w formie specjalnych lekcji, pokazów, zabaw potrwają do czwartku.

W piątek 14 września zaplanowano porządkowanie cmentarza żydowskiego, przy udziale społeczeństwa i szkół. – Szczególnie zachęcamy do uczestniczenia w niedzielnych uroczystościach 16 września, na zakończenie Tygodnia. Rozpoczynamy Marszem pamięci ulicami byłego getta, potem będzie projekcja filmu o historii jędrzejowskich Żydów nakręconego przez uczniów i rozmowa „Wokół Księgi pamięci jędrzejowskich Żydów”. Obchody zakończy Koncert Pamięci w siedzibie I LO – informuje w imieniu organizatorów Klaudia Kwiecińska, studentka judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z kolei 16 września to rocznica deportacji jędrzejowskich Żydów z getta.

Początki osadnictwa żydowskiego w Jędrzejowie były skromne. W połowie XIX wieku Żydzi stanowili 2,6 proc. mieszkańców. Jednakże liczba starozakonnych w mieście sukcesywnie rosła. Wraz z reorganizacją administracyjną (od 1866 Jędrzejów był powiatem), w mieście nastąpił intensywny rozwój gospodarczy i ekonomiczny. Gmina żydowska ostatecznie ukonstytuowała się w 1875 r. Tym samym Jędrzejów stał się trzecim okręgiem bożniczym w okolicy, obok wodzisławskiego i sobkowskiego. Dom modlitwy, zwany także bożniczką Wygnańskiego, został utworzony na posesji rodziny Wygnańskich.

W 1881 r. Żydzi stanowili ok. 15 proc. społeczności miasteczka. W 1934 r. w Jędrzejowie gmina liczyła 5440 osób – swym zasięgiem obejmowała Sobków, Przesław, Mierzwin, Brzegi. W 1939 r. mieszkało na terenie powiatu 9513 Żydów, w tym na terenie Jędrzejowa mieszkało około 3-4 tys. osób. Liczby te ulegały ciągłym rotacjom w zależności od wysiedleń Żydów z okolicznych miast lub ich zagłady w obozach koncentracyjnych.

Liczba Żydów wzrosła ponownie w 1942 r. – z 3520 w marcu do 6 tys. we wrześniu, wskutek przymusowych przesiedleń. Niemcy utworzyli getto w 1942 r. Jego likwidacja nastąpiła 16 września 1942 r., a w 1943 zlikwidowano tzw. małe getto. Z ponad 4 tys. członków żydowskiej społeczności miasta, wojnę przeżyło tylko 80 osób.