Jezus i żydowscy mędrcy o nastawieniu do handlu w Świątyni

Jezus wypędza kupców i sprzedawców ze Świątyni. Pojawia się jednak zasadnicze pytanie: czy ta krytyka handlu jest ogólnym oskarżeniem wszystkich Żydów w czasach Jezusa, czy też jest skierowana konkretnie przeciwko kapłanom Świątyni? – na to pytanie w komentarzu dla Centrum Heschela KUL odpowiada ortodoksyjny rabin Guy Alaluf odnosząc się do słów Ewangelii trzeciej niedzieli Wielkiego Postu oraz nauczania żydowskich myślicieli czasów Drugiej Świątyni.

Publikujemy cały komentarz do Ewangelii czytanej 3 marca 2024 r.

Dzisiaj zagłębimy się w temat oczyszczenia Świątyni tak jak jest to opisane w Ewangelii Jana 2, 13-25. Zgodnie z narracją, Jezus wchodzi do Świątyni i wypędza kupców i sprzedawców, przewracając ich stoły.

Niewątpliwie narracja Ewangelii wyraża silną krytykę wobec kapłanów nadzorujących Świątynię. Pojawia się jednak zasadnicze pytanie: czy ta krytyka jest ogólnym oskarżeniem wszystkich Żydów w czasach Jezusa, czy też jest skierowana konkretnie przeciwko kapłanom Świątyni? Na przestrzeni dziejów wielu błędnie interpretowało te wersety. Myślę, że werset 18, w którym „Żydzi rzekli do Niego: «Jakim znakiem wykażesz się wobec nas, skoro takie rzeczy czynisz?»” doprowadził do błędnych interpretacji. Użycie terminu „Żydzi” może błędnie sugerować powszechne potępienie wszystkich Żydów.

W rzeczywistości początkowymi krytykami korupcji w Świątyni byli także sami Żydzi. Nasi mędrcy, znani jako Haz”l, szeroko krytykowali skorumpowane praktyki w Świątyni za czasów Jezusa. Ich dezaprobata była tak surowa, że przypisywali oni zniszczenie Świątyni wszechobecnemu zepsuciu, co odbija się echem w słowach Jezusa w Ewangelii.

Nasi mędrcy ubolewali nad złym stanem duchowym Świątyni i wzywali do jej całkowitej odnowy. Twierdzili, jak jest to powiedziane na początku traktatu „Yuma” w Talmudzie, że nawet najwyższy kapłan był skorumpowany i nie znał żydowskiego prawa. Sytuacja osiągnęła punkt, w którym mędrcy zwątpili w zdolność arcykapłana do prawidłowego wykonywania posługi w Jom Kippur, w Dzień Przebłagania.

Intrygująca paralela pojawia się między Jezusem a żydowskimi mędrcami w wersecie 16, gdzie Jezus mówi „Weźcie to stąd, a nie róbcie z domu mego Ojca targowiska!” Jezus kieruje dokładnie to oświadczenie do sprzedawców gołębi. W prawie żydowskim (Miszna Sanhedryn 3,3) istnieje wyraźna wzmianka o sprzedawcach gołębi, która zalicza ich do grona osób wykluczonych z możliwości zeznawania i bycia świadkiem w danej sprawie. Może to wskazywać na związek między surowym stanowiskiem mędrców wobec sprzedawców gołębi a przedstawionym w Ewangelii obrazem bezczeszczenia przez nich Świątyni.

Podsumowując, porównanie słów Jezusa ze słowami mędrców pokazuje, że narracja Ewangelii nie jest ogólnym potępieniem wszystkich Żydów. Co więcej, sami mędrcy aktywnie przyłączają się do krytyki skorumpowanych praktyk Świątyni.

Rabin Guy Alaluf jest izraelskim ortodoksyjnym rabinem i nauczycielem, który bada relacje między judaizmem a Kościołem katolickim. Przewodzi ortodoksyjnemu żydowskiemu zgromadzeniu Daath i Tvuna (Wiedza i Zrozumienie) w Rosh HaAyin w Izraelu.