Kard. Glemp: KIK znakiem odrodzenia chrześcijaństwa w Polsce

Nasza modlitwa jest znakiem uznania przez Kościół znaczenia 50-lecia narodzin Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie – powiedział w niedzielę Prymas Polski przed rozpoczęciem Mszy św. sprawowanej w stołecznym kościele św. Marcina z okazji jubileuszu tego środowiska.

Powstanie KIK Prymas określił jako moment przebudzenia się katolików świeckich w trudnej rzeczywistości komunistycznej Polski. Po zakończeniu mszy odbyło się poświęcenie nowego lokalu warszawskiego KIK.
Zdaniem Prymasa Polski rok 1956, naznaczony powstaniem poznańskim, gdzie została przelana krew robotników, późniejszą „odwilżą” oraz powstaniem Klubów Inteligencji Katolickiej był bardzo ważnym elementem odradzania się polskiego społeczeństwa z „zaczadzenia” ideologią marksistowską.
Otwarcie KIK, wedle kard. Glempa, było przełamaniem dążenia komunistów do uczynienia z religii swego rodzaju „skansenu wolności”, gdzie sprowadzona zostałaby ona do kultu, liturgii czy przysłowiowej „zakrystii”.
– Powstanie KIK – podkreślił Prymas – oznaczało, że Kościół to nie tylko archaiczny rytuał czy dewocja, lecz, że chrześcijaństwo winno być odpowiedzią na Boży apel, aby człowieka wychowywać w pełni jego godności i praw.
– Powołując do życia KIK, inteligencja zanurzona w wierze zaangażowała się w budzenie ówczesnego polskiego społeczeństwa – dodał.
Prymas, odnotowując zasługi KIK, podkreślił, że idee wprowadzane w życie Kościoła przez to środowisko, były zwiastunem tego, co w Kościele powszechnym miał dokonać Sobór Watykański II. Jego zdaniem KIK wyprzedził o kilka lat wielkie dzieło Soboru Watykańskiego II.
Prymas zauważył dalej, że to co robił KIK zbiegało się także z programem Wielkiej Nowenny zainicjowanej przez kard. Stefana Wyszyńskiego. – Dzieła te wspólnie pokazywały, że polski katolicyzm nie jest tylko tradycyjny, ale jest elementem budzenia chrześcijaństwa w naszej Ojczyźnie – dodał.
Dalsze lata rozwoju KIK – jak podkreślił kard. Glemp – to czas trudnego zmagania się o wolność i demokratyzację Polski. Jego zdaniem świadectwo dawane przez KIK pokazywało, ze chrześcijaństwo jest potrzebne w społeczeństwie, aby je odradzać.
– KIK pokazuje dobitnie, że odrodzenie społeczeństwa nie może dokonywać się wyłącznie poprzez pracę duchowieństwa, ale do tego dzieła powołani są także ludzie świeccy i bez nich Kościół w procesie odrodzenia narodu by sobie nie poradził – dodał. Podkreślił, że największą zasługą KIK jest formacja rzesz ludzi świeckich, inteligencji katolickiej, w duchu odpowiedzialności za Kościół i ojczyznę.
Prymas Polski dodał, że nadal wiąże ze środowiskiem KIK wielkie nadzieje na pracę na rzecz odrodzenia współczesnego, demokratycznego już społeczeństwa, ale obarczonego wciąż licznymi patologiami.
Z kolei bp Tadeusz Pikus, w swej homilii stwierdził, że KIK był zawsze bardzo ważnym miejscem spotkania ludzkiej inteligencji z Bogiem i z wiarą. – Sama inteligencja bowiem nie wystarcza, ale dopiero inteligencja wzbogacona wiarą czyni w pełni człowieka, czyni go dojrzałym. Dopiero przy spotkaniu z Chrystusem pojawia się sprawiedliwość i nadzieja i miłosierdziem – mówił biskup pomocniczy warszawski.
W koncelebrze uczestniczyło kilkunastu kapłanów związanych ze środowiskiem KIK, a wśród nich ks. Andrzej Gałka, rektor kościoła św. Marcina i kapelan KIK, o. Marek Pieńkowski OP oraz ks. Roman Indrzejczyk, kapelan Prezydenta RP.
Prezes KIK Piotr M. A. Cywiński w słowie wprowadzającym do mszy podkreślił olbrzymie zasługi warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej dla budowania kultury religijnej w Polsce i dla formowania dojrzałych środowisk laikatu. Wskazał też na zasługi KIK w budzeniu wolności w Polsce i jego pracę na rzecz tworzenia społeczeństwa obywatelskiego. Podkreślił też znaczenie pracy wychowawczej i edukacyjnej wśród młodzieży, która stanowi szczególną specyfikę warszawskiego KIK.
Po zakończeniu mszy odbyło się poświęcenie nowego lokalu warszawskiego KIK. Znajduje się on na poddaszu budynku przy ul. Freta w Warszawie, który niedawno udało się odzyskać od władz ojcom dominikanom. Lokal ten został odkupiony przez KIK, po utracie w ubiegłym roku swej historycznej siedziby przy ul. Kopernika 34. Nabycie nowego lokalu stało się możliwe dzięki olbrzymiej ofiarności samych członków KIK oraz wsparciu Kurii Metropolitalnej Warszawskiej i licznych instytucji krajowych i zagranicznych.
*Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie* powstał w październiku 1956 roku, dzięki liberalizacji, jaka dokonała się w Polsce na skutek „październikowego” przełomu. Jego podstawą ideową były nurty katolicyzmu społecznego i intelektualnego zakorzenione w przedwojennym środowisku Odrodzenia, w duchu dzieła Lasek, w personalizmie chrześcijańskim, w poczuciu odpowiedzialności ludzi świeckich za Kościół i za świat oraz w postawie ekumenicznej. Tradycja Klubu łączy bardzo mocno poszukiwanie dwóch wartości społecznych: dobra wspólnego oraz duchu dialogu i wzajemnego szacunku.
Wśród założycieli, członków Zarządu oraz osób nadających Klubowi całą jego specyfikę odnajdujemy takie osoby jak Bohdan Cywiński, bp Bronisław Dembowski, Izabela Dzieduszycka, Ks. Tadeusz Fedorowicz, Andrzej Friszke, Stanisława Grabska, Stefan Kisielewski, Jerzy Kłoczowski, Zygmunt Kubiak, Tadeusz Mazowiecki, Zbigniew Nosowski, Hanna Przeciszewska, Władysław Rodowicz, Zygmunt Skórzyński, Stefan Swieżawski, Adam Stanowski, Andrzej Stelmachowski, Stanisław Stomma, Jan Turnau, Jerzy Turowicz, Zula i Andrzej Wielowieyscy, Stefan Wilkanowicz, Jacek Woźniakowski, oraz pierwszy i wieloletni prezes KIK – Jerzy Zawieyski.
Pięć najstarszych Klubów, wraz z Więzią, Znakiem i Tygodnikiem Powszechnym przez lata tworzyło unikalną jak na warunki PRL płaszczyznę wymiany myśli, debaty obywatelskiej oraz dialogu różnych środowisk w Polsce. Kluby były bardzo zaangażowane w rozwój ekumenii, w obronę praw człowieka, w powstawianie i rozwój NSZZ Solidarności, w pomoc internowanym, w przywracanie demokracji i wolności w Polsce w 1989 roku, wreszcie w proces integracji europejskiej.
W 1958 roku środowisko warszawskiego KIK-u rozpoczęło wydawanie miesięcznika „Więź”, którego redaktorem naczelnym został Tadeusz Mazowiecki. W tym samym roku koło poselskie „Znak” – w sytuacji zacieśniania się systemu i aparatu gomułkowskiego i stopniowego odchodzenia warunków względnej swobody okresu tzw. października – wystosowało do ówczesnych władz PRL memoriał, w którym po raz pierwszy stanowczo opowiedziało się za respektowaniem praw ludzi wierzących w życiu publicznym. W trakcie marca 1968, koło poselskie „ZNAK” weszło w otwarty konflikt z władzami PRL, bowiem Jerzy Zawieyski odważył się otwarcie je skrytykować z trybuny sejmowej za brutalne pobicie manifestujących studentów.
Działacze Klubów Inteligencji Katolickiej brali coraz bardziej aktywny udział w formowaniu opozycji demokratycznej w Polsce. W sierpniu 1980 roku 5 członków KIK z Tadeuszem Mazowieckim, Andrzejem Wielowieyskim i Bohdanem Cywińskim zostało ekspertami gdańskiego Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, biorąc udział w negocjacjach z rządem, czego efektem było podpisanie porozumienia z „Solidarnością”. W okresie stanu wojennego, kiedy KIK został oficjalnie zawieszony, wielu jego działaczy było internowanych bądź działało w podziemnych strukturach NSZZ „Solidarność”.
Środowisko KIKu w końcu lat osiemdziesiątych odegrało rolę pomostu, który umożliwił negocjacje rządu z opozycją i stroną Kościelną w postaci tzw. okrągłego stołu. W lutym 1989 roku przy „okrągłym stole” w Warszawie, w ramach reprezentacji „Solidarności” zasiadło 20 członków KIK.
Niezależnie od roli politycznej, która wraz z demokratyzacją Polski uległa zmniejszeniu, Klub od samego początku był i pozostaje nadal prężnym ośrodkiem formacji świeckich. Począwszy od lat sześćdziesiątych zaistniały w Klubie stałe programy formacji dzieci i młodzieży, w tym studentów do świadomego i odpowiedzialnego życia katolików świeckich. W wiekowych grupach koedukacyjnych dzieci przez regularne spotkania, wyjazdy, biwaki, obozy, rekolekcje, ale również pracę dla dobra innych ludzi dorastały w poczuciu obowiązków względem bliźnich. Ta działalność edukacyjna sprawiła po latach, że tak wielu ludzi KIK odnajduje się w zarządach licznych organizacji pozarządowych czy wśród ludzi odpowiedzialnych za wiele ruchów katolickich.
Klub od lat wspiera struktury Kościoła katolickiego i greckokatolickiego na Wschodzie. Od ponad trzech dekad wspierane są też dzieła misyjne o. Mariana Żelazka w Indiach. Utrzymywane są kontakty z bardzo wieloma organizacjami katolickimi i chrześcijańskimi w wielu krajach. Dużą rolę w tożsamości Klubu pełnią kontakty polsko-żydowskie. Zwłaszcza po bolesnych doświadczeniach zagłady oraz po moczarowskim antysemityzmie z 1968 roku Klub w wyraźny sposób zaangażował się w pojednanie ze Starszymi Braćmi w wierze.
Warszawski Klub od 1971 roku jest członkiem Międzynarodowego Ruchu Intelektualistów Katolickich „Pax Romana”. Przez lata ’70 i ’80 kontakty „Pax Romana” pozwalały środowisku Klubowemu na utrzymywanie stosunków z wieloma ruchami i organizacjami katolickimi poza żelazną kurtyną. W roku 2004 w Warszawie, w Senacie RP, odbył się światowy kongres „Pax Romana”, podczas którego prezes warszawskiego KIKu – Piotr Cywiński – został prezesem „Pax Romana” na Europę.
Dziś KIK warszawski zrzesza kilka tysięcy osób, setki rodzin, kolejne pokolenia warszawskiej katolickiej inteligencji. Praca Klubu odbywa się w większości w kilkunastu sekcjach tematycznych, takich jak „sekcja ewangelijna”, „zespół pomocy Indii”, „sekcja nauczycielska” czy „sekcja współpracy z katolikami na Wschodzie”. Dzięki pracy „sekcji rodzin” KIK warszawski jest jedynym KIKiem w Polsce, w którym znajdują swoje miejsce dzieci i ludzie młodzi. Dziś Klub organizuje w ciągu roku ponad 40 dwutygodniowych biwaków, w których uczestniczy około 1000 dzieci oraz młodych ludzi, wspieranych przez setkę wolontariuszy-wychowawców. Młodzi ludzi w ramach KIKu prowadzą klub żeglarski „Santa Maria”. Ostatnimi laty młodzież Klubowa zaangażowała się zdecydowanie w pomarańczową rewolucję na Ukrainie oraz w pomoc ośrodkom demokratycznym na Białorusi, w szczególności niezależnym od reżimu systemom edukacji. Wspierają także własnym zaangażowaniem ośrodek opieki dla ludzi starszych w Korosteniu na Ukrainie. Młodzież Klubowa jest pierwszą i najstarszą (od 7 lat) grupą polskich katolików uczestniczących w Marszu Żywych, wiosną w Oświęcimiu-Brzezince. Dla młodzieży utalentowanej, warszawski KIK założył w 2002 roku Fundusz Stypendialny, który rozdysponował w ciągu pierwszych czterech lat istnienia około 250.000 złotych na stypendia socjalne i naukowe. KIK prowadzi dwie szkoły katolickie w Podkowie Leśnej.
Prezesem KIKu od roku 2000 jest dr Piotr M. A. Cywiński, będący zarazem przewodniczącym rady Forum Świętego Wojciecha i prezesem na Europę Międzynarodowej Federacji Intelektualistów Katolickich Pax Romana. Asystentem kościelnym całego ruchu KIK-ów w Polsce jest b. kapelan warszawskiego Klubu, bp Bronisław Dembowski.