Kard. Ryś w bazylice katedralnej w Płocku: Kościół nie jest zgromadzeniem, ale ciałem

Metropolita łódzki kard. Grzegorz Ryś w bazylice katedralnej w Płocku przewodniczył w piątek wieczorem Eucharystii, którą rozpoczęto obchody 950-lecia diecezji. – Kościół nie jest zgromadzeniem, ale ciałem. „Kościół jest jakimś eklezjalnym My” – powtórzył zapis dokumentu synodalnego. Wspólnie modlono się za Piastów i tych, którzy przez kilka wieków podejmowali służbę na rzecz dobra wspólnego jej mieszkańców.

Jubileusz, który potrwa do stycznia 2026 roku, przebiega pod hasłem: „Pielgrzymi nadziei – w drodze do Źródła”. Eucharystia odbyła się w rocznicę poświęcenia katedry (880. rocznica).

Modlitwie towarzyszyły najcenniejsze zabytki Muzeum Diecezjalnego w Płocku, w tym relikwiarz Drzewa Krzyża Świętego, relikwiarze św. Andrzeja Boboli, patrona metropolii warszawskiej i św. Stanisława Kostki, głównego patrona diecezji płockiej czy ponadstuletni obraz Jana Moniuszki, przedstawiający nadanie herbu Kapitule Katedralnej w Płocku.

Liturgia bogata była w znaki i symbole, podczas niej użyto historycznych eksponatów. Były to: Puszka Czerwińska z czaszą z XIII w., XVII-wieczny złoty kielich fundacji księcia kardynała Ferdynanda Wazy, syna króla Zygmunta III Wazy. Z jego fundacji pochodziły też szaty liturgiczne: ornat głównego celebransa, dalmatyka diakona oraz kapa, w której proboszcz parafii katedralnej powitał kardynała. Tenże używał pastorału bp. Andrzeja Krzyckiego z XVI wieku.

W drzwiach katedry księża biskupi przybyli na uroczystość zostali liturgicznie powitani przez ks. kan. Stefana Cegłowskiego, proboszcza parafii katedralnej. Biskup płocki Szymon Stułkowski na wstępie Eucharystii zaznaczył, że to z katedry wytrysnęło źródło wiary dla Mazowsza, ziemi dobrzyńskiej, Kurpiów i wielu innych ziem, które od początku istnienia z woli Następcy św. Piotra objęła swoim zasięgiem administracja kościelna.

– Dziękuję Opatrzności, że pozwala mi dzisiaj przywitać wszystkich przybyłych na nasze zgromadzenie liturgiczne duchownych i świeckich, biskupów i kapłanów, rządzących i rządzonych, spadkobierców tamtego dziedzictwa Piastów i Kościoła, który tu, nad Wisłą, wszedł w dzieje naszego narodu. Chcemy dziś szczególnie modlić się za władców Polski i Piastów, których doczesne szczątki spoczywają w tej katedrze – zaznaczył bp Stułkowski.

Nadmienił, że jest to ziemia, która dzieliła się przez wieki i w czasie nowych rozgraniczeń swoim dziedzictwem z innymi diecezjami między innymi łomżyńską, łowicką, toruńską, warszawsko-praską, włocławską, drohiczyńską, siedlecką a nawet lubelską. Działo się to wszystko, ponieważ tutejsi ludzie „promieniowali miłością do Boga i bliźniego, jakby dalej pisali przez wieki Dzieje Apostolskie”.

Kard. Grzegorz Ryś, metropolita łódzki w homilii zauważył, że powstanie diecezji płockiej w 1075 r. łączone jest powszechnie z ówczesną misją legatów papieża Grzegorza VII. Przywieźli oni na ziemie polskie przywieźli list papieskie do księcia Bolesława II Śmiałego: – Możemy więc powiedzieć, że rzeczywiście Pan Jezus zbudował ten Kościół na opoce, jaką jest Piotr, na papieskiej inicjatywie. To jest bardzo mocno podkreślone w źródłach – podkreślił kaznodzieja.

Grzegorz VII utożsamił swoją posługę z misją św. Piotra. Polecił zbudować urząd, ale też zgromadzenie wiernych, które jest ciałem Chrystusa. Kardynał uznał, że brzmi to niesłychanie aktualnie: – W stosunku do Kościoła słowem, które się dzisiaj najczęściej odnosi, to słowo „kryzys”. Może więc trzeba usłyszeć to wezwanie Grzegorza VII, który mówi – budujmy. Projekt budowy, który papież zalecał lat temu 950, jest niesłychanie trafny – pierwsze, co mówi, to: budujcie z Piotrem – podkreślił metropolita łódzki.

Uważał, że zbyt wielu demonstruje swój dystans do tego Piotra, którym jest dzisiaj Franciszek. Także dystans do kierunków życia Kościoła, misji Kościoła, które Piotr podpowiada. Tymczasem „to Piotr, który ma na imię Franciszek, jest zasadą jedności w Kościele”. To z Piotrem trzeba szukać dróg odbudowy, szukać sposobów reformy. Nie obok i nie przeciw – mówił w homilii kardynał.

Budowanie Kościoła, to również wezwanie synodu biskupów, który zakończył się w Watykanie: – Słowo, które przychodzi do nas dzisiaj, sprzed 950 lat mówi: tak, budujcie wszystko to, co w Kościele jest urzędem, co jest strukturą, co jest instytucją, budujcie, ale w harmonii z tym, co w Kościele jest zgromadzeniem, które jest ciałem Chrystusa – przekazał gość z Łodzi.

Przywołał też słowa zapisane w „Instrumentum laboris” z synodu biskupów: „Kościół nie jest prostą sumą wiernych. Kościół jest jakimś eklezjalnym My”: – Ale, jakie jest to My, które nas definiuje, jakie jest to My, które was definiuje jako płocki Kościół? Jak znacie odpowiedź, jak będziecie ją poznawać, jak będziecie ją na nowo odkrywać, to będziecie budować Kościół, który jest nie tylko zgromadzeniem, ale ciałem Jezusa – zakończył hierarcha.

Podczas Eucharystii bp Szymon Stułkowski przekazał dekrety członkom Komitetu Honorowego Obchodów Jubileuszu 950-lecia Diecezji Płockiej. W tym gronie są: Adam Struzik, marszałek województwa mazowieckiego, Andrzej Nowakowski, prezydent Płocka, Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego, Leonard Sobieraj, dyrektor Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Marszałek Adam Struzik z okazji jubileuszu odznaczył diecezję medalem „Pro Masovia” – za wybitne zasługi dla regionu.

Natomiast biskup pomocniczy Mirosław Milewski odczytał dekrety Penitencjarii Apostolskiej, dotyczące otrzymania odpustu zupełnego w Roku Jubileuszowym.

Wartę honorową przy kaplicy św. Zygmunta, tablicy z Martyrologium Duchowieństwa Diecezji Płockiej oraz w Kaplicy Królewskiej pełnili uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego Płockiego Uniwersytetu Ludowego im. 4 Pułku Strzelców Konnych, pod opieką wychowawcy Krzysztofa Dobaczewskiego.

Uczestnikami Eucharystii byli m.in. diecezjanie, biskupi z Płocka i diecezji ościennych, samorządowcy, przedstawiciele Kościołów chrześcijańskich: bp Maria Jan Opala, biskup naczelny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów i ks. Szymon Czembor, proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Płocku, reprezentanci świata nauki, instytucji kultury i sztuki, księża, seminarzyści, siostry zakonne.

Wspaniałą oprawę muzyczną uroczystości zapewnił Chór Pueri et Puellae Cantores Plocenses pod dyrekcją państwa Anny i Wiktora Bramskich oraz kwintet katedralny Canzona pod dyrekcją Andrzeja Sumlińskiego.

Powstała też pieśń na jubileusz pt. „Do wyższych rzeczy nas wezwałeś”. Słowa nawiązują do motta św. Stanisława Kostki „Do wyższych rzeczy jestem narodzony”. Tekst napisał ks. dr. Wojciech Kućko, dyrektor wydziału ds. rodzin w Kurii Diecezjalnej, wykładowca akademicki Muzykę skomponował Bartosz Grzywacz, alumn Wyższego Seminarium Duchownego w Siedlcach, kompozytor, organista.

***

Diecezja płocka powstała w 1075 r., za czasów Bolesława Śmiałego. Jest jedną z najstarszych diecezji w Polsce. Objęła obszar na obu brzegach Wisły, a także część terenów ówczesnej archidiecezji gnieźnieńskiej i diecezji poznańskiej. W ciągu wieków jej zasięg terytorialny ulegał zmianom m.in. w latach 1243, 1633, 1918 i 1925, a ostatni raz w 1992 r. Pierwszym biskupem diecezji płockiej był Stefan. Na przełomie XI/XII w. powstała kapituła katedralna w Płocku. Około 1130 r. bp Aleksander z Malonne (jego rządy w Płocku trwały w latach 1129-1156) sprowadził do Czerwińska n. Wisłą kanoników regularnych, wtedy też rozpoczęła się budowa romańskiej świątyni, obecnie bazyliki mniejszej.

W 1144 r. bp Aleksander z Malonne konsekrował romańską katedrę na Wzgórzu Tumskim w Płocku. Z jego inicjatywy sprowadzono również kosztowne romańskie drzwi z brązu, wykonane w Magdeburgu (obecnie w Płocku jest ich replika, oryginalne znajdują się w Nowogrodzie w Rosji). W tym czasie działa szkoła katedralna i skryptorium. Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Płocku, jest jedną z pięciu najstarszych w kraju, a także jedną z trzech, gdzie spoczywają dawni władcy Polski, książęta: Władysław I Herman i Bolesław III Krzywousty. W katedrze znajdują się szczątki 17 Piastów, to ich największa nekropolia w Polsce.

W kwietniu 2018 r. górujące nad doliną Wisły płockie Wzgórze Tumskie wraz z sąsiednimi obiektami (w tym „starym” Muzeum Diecezjalnych i dawnym Opactwem Benedyktyńskim), należącymi do diecezji płockiej, decyzją prezydenta Andrzeja Dudy, zostało wpisane na prestiżową listę Pomników Historii.

W 1180 r. przy kolegiacie św. Michała w Płocku powstała szkoła, która nieprzerwanie istnieje do dziś. To najstarsza szkoła średnia w Polsce – obecnie nosi nazwę I Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Stanisława Małachowskiego. W 1216 r. pojawiła się pierwsza wzmianka o synodzie diecezjalnym. Bp Gedko odprawił synod, na którym był obecny w charakterze legata papieskiego abp. Henryk Kietlicz. Łącznie do dnia dzisiejszego zostały zwołane 43 synody diecezjalne, ostatni trwał w latach 2012-2015.

W latach 1439-1463 rządy w diecezji sprawował bp Paweł Giżycki. W 1449 r. powstała kapituła kolegiacka w Pułtusku. Z inicjatywy biskupa rozpoczęła się budowa kolegiaty Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny MP i św. Mateusza. Od tego czasu rosło znaczenie Pułtuska, które z czasem stało się siedzibą i rezydencją biskupów płockich. W 1594 r. rozpoczęło działalność seminarium duchowne. W 1710 r. powstało seminarium w Płocku.

Jednym z patronów diecezji płockiej jest św. Stanisław Kostka, pochodzący z Rostkowa koło Przasnysza na Mazowszu, to także patron Polski oraz dzieci i młodzieży, znany ze słów „Ad maiora natus sum” – „Do większych rzeczy jestem urodzony”. W 2018 r. w Płocku, w Roku św. Stanisława Kostki w diecezji, odbyło się 380. Zebranie Plenarne Konferencji Episkopatu Polski.

Przez ponad dziewięć wieków istnienia na czele diecezji płockiej stało wiele nieprzeciętnych postaci. Wielu biskupów płockich obejmowało później metropolie zostając arcybiskupami, a Andrzej Krzycki, Piotr Gamrat, Wojciech Baranowski, Henryk Firlej i Michał Poniatowski sięgnęli po tytuł prymasów. 22 lutego 1931 roku w Płocku s. Faustyna Kowalska po raz pierwszy miała wizję Jezusa Miłosiernego w obrazie „Jezu ufam Tobie”.

Jednym z najwybitniejszych biskupów płockich był Antoni Julian Nowowiejski, który w 1930 r. został mianowany arcybiskupem tytularnym Silyum. Zginął w 1941 r. w niemieckim obozie w Działdowie, a 20 lat temu, 13 czerwca 1999 r. został beatyfikowany przez Jana Pawła II, razem z sufraganem bp. Leonem Wetmańskim, też zamęczonym w 1941 roku w Działdowie.