Kard. Tarcisio Bertone SDB – najbliższy współpracownik Benedykta XVI

29 kwietnia kardynał Tarcisio Bertone przybył do Polski z 5-dniową wizytą. W tym czasie m.in. odbierze doktorat honoris causa KUL i przewodniczyć będzie uroczystościom 3-Maja na Jasnej Górze.

Kardynał spotka się także się z Radą Stałą Episkopatu i biskupami diecezjalnymi, udzieli święceń biskupich ks. Janowi Pawłowskiemu w Bydgoszczy i odwiedzi archidiecezję gdańską.

Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Tarcisio Bertone ze względu na swe stanowisko należy do najbliższych współpracowników papieża w jego kierowaniu Kościołem powszechnym i Watykanem. Jest jakby prawą ręką, a zarazem okiem i uchem Benedykta XVI.

Urodził się 2 grudnia 1934 w miejscowości Romano Canavese na terenie prowincji turyńskiej i diecezji Ivrea w północnych Włoszech jako piąte z ośmiorga dzieci w rolniczej rodzinie Pietro Bertonego i Pieriny Borio. Po ukończeniu w Turynie szkoły średniej, prowadzonej przez salezjanów wstąpił do tego zgromadzenia i rozpoczął nowicjat w ich domu zakonnym w Monte Oliveto. Pierwsze śluby złożył 3 grudnia 1950, po czym kształcił się na Salezjańskim Wydziale Teologicznym w Turynie i na Papieskim Ateneum Salezjańskim w Rzymie. 1 lipca 1960 przyjął w Ivrei święcenia kapłańskie jako członek Towarzystwa św. Jana Bosco (salezjanów).

W 1967 władze zgromadzenia wysłały go do Rzymu, gdzie w swym dawnym Ateneum (od 1973 – Papieski Uniwersytet Salezjański) objął katedrę teologii moralnej specjalnej. Od 1976 kierował także wydziałem prawa kanonicznego, wykładając tam do 1991 kościelne prawo publiczne w dwóch specjalnościach: prawo konstytucyjne Kościoła i stosunki między Kościołem a wspólnotą polityczną. Nauczał również innych dziedzin prawa międzynarodowego. W uznaniu jego zasług w tej dziedzinie w 1978 powierzono mu wykłady z kościelnego prawa publicznego na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim. Uczestniczył też w ostatnich etapie prac nad nowym Kodeksem Prawa Kanonicznego (zatwierdzonym przez Jana Pawła II na początku 1983). Później kierował zespołem, który tłumaczył ten dokument na język włoski.

W latach osiemdziesiątych XX wieku pracował w różnych instytucjach Kurii Rzymskiej, zwłaszcza jako ekspert do spraw teologiczno-prawnych w Kongregacji Nauki Wiary. W 1988 został członkiem grupy, wspierającej ówczesnego prefekta tego urzędu kard. Josepha Ratzingera w rozmowach z abp. Marcelem Lefebvrem, które miały nie dopuścić do sakry czterech biskupów Bractwa św. Piusa X bez zgody papieża. Wchodził też w skład zespołu rektorów uczelni katolickich, który współpracował przy powstaniu konstytucji apostolskiej Jana Pawła II „Ex corde Ecclesiae” nt. tożsamości i posłannictwa uniwersytetu katolickiego.

Równolegle do swej działalności kurialnej rozwijał intensywną posługę duszpasterską w różnych parafiach rzymskich, zwłaszcza na rzecz pobudzania i wspierania zaangażowania świeckich, a także w dziedzinie moralności społecznej i stosunków między wiarą a polityką.

1 czerwca 1989 został rektorem wielkim Papieskiego Uniwersytetu Salezjańskiego. Na tym urzędzie zastała go nominacja 4 czerwca 1991 przez Jana Pawła II na arcybiskupa Vercelli. Sakrę przyjął 1 sierpnia tegoż roku. Ustąpił z tego stanowiska 13 czerwca 1995, gdy papież powołał go na sekretarza Kongregacji Nauki Wiary. Tu także prowadził bardzo aktywną działalność, będąc „prawą ręką” jej prefekta. To właśnie abp. Bertonemu Jan Paweł II powierzył zadanie ujawnienia trzeciej tajemnicy fatimskiej, co nastąpiło w czerwcu 2000. On także w sierpniu 2001 na polecenie papieża pomagał abp. Emmanuelowi Milingo wrócić na łono Kościoła, gdy zawarł on ślub cywilny w sekcie Moona.

10 grudnia 2002 Ojciec Święty mianował 68-letniego wówczas hierarchę arcybiskupem Genui, z czym łączyły się stanowisko wieczystego opata klasztorów św. Syrusa, Maryi Niepokalanej i św. Hieronima IV i tytuł „legata zamorskiego Stolicy Apostolskiej”. Na konsystorzu 21 października 2003 Jan Paweł II włączył arcybiskupa Genui w skład Kolegium Kardynalskiego. W tym charakterze brał udział w wielu ważnych wydarzeniach kościelnych, m.in. 15 lutego 2005 był osobistym wysłannikiem papieskim na pogrzeb s. Łucji w katedrze w portugalskiej Koimbrze. A po śmierci Jana Pawła II wziął udział w konklawe w dniach 18-19 kwietnia 2005, na którym wybrano jego następcę – Benedykta XVI, czyli dawnego przełożonego obecnego kardynała z okresu pracy w Kongregacji Nauki Wiary.

I właśnie nowy papież nie zapomniał o swym bliskim współpracowniku i znów chciał go mieć blisko siebie, toteż 15 września 2006 mianował go nowym sekretarzem stanu na miejsce odchodzącego na emeryturę kard. Angelo Sodano. Ale ta nominacja była nietypowa: Ojciec Święty zapowiedział ją bowiem już 22 czerwca tegoż roku, a więc na niemal 3 miesiące przed jej wcieleniem w życie. Dał w ten sposób czas zarówno samemu kardynałowi na pożegnanie się z archidiecezją i spokojne załatwienie wszystkich spraw, jak i jego diecezjanom na oswojenie się ze zmianą i godne pożegnanie swego arcypasterza.

Na tym stanowisku kard. Bertone nadal rozwija swą wielką aktywność, uczestnicząc we wszystkich najważniejszych wydarzeniach kościelnych. Od 4 kwietnia 2007 jest kamerlingiem Świętego Kościoła Rzymskiego, czyli zastępcą papieża, gdy ten z jakichś powodów (np. wyjazdu zagranicznego) jest nieobecny na miejscu. Reprezentował Benedykta XVI przy różnych okazjach i w różnych krajach. Na przykład 16 września 2007 z jego upoważnienia ogłosił w Licheniu błogosławionym o. Stanisława (Jana) od Jezusa i Maryi Papczyńskiego (1631-1701), założyciela Zgromadzenia Marianów, a 24 maja ub.r. podczas podobnej uroczystości we Lwowie przewodniczył beatyfikacji Marty Marii Wieckiej (1874-1904), polskiej szarytki.

W październiku 2007 był legatem papieskim na zakończenie obchodów 90. rocznicy objawień maryjnych w Fatimie, a w styczniu br. na V Światowym Spotkaniu Rodzin w Meksyku.

Kardynał jest także posiadaczem licznych kościelnych i świeckich nagród i wyróżnień. 6 sierpnia 2007 Rycerze Kolumba – największa organizacja katolików świeckich na świecie – przyznali mu nagrodę „Gaudium et Spes”. Okazją po temu były obchody 125-lecia istnienia tej wspólnoty, a sama nagroda przyznawana jest bardzo rzadko od 1992. Wcześniej, w lipcu 2005 Uniwersytet Katolicki z Salty (Argentyna) odznaczył go doktoratem honorowym. A całkiem niedawno, 15 kwietnia br. kardynał otrzymał order ze wstęgą Rycerskiego Zakonu Świętego Grobu w Jerozolimie.

Urząd sekretarza stanu Stolicy Apostolskiej jest najwyższym, po papieżu, stanowiskiem w Kurii Rzymskiej, którego funkcje odpowiadają mniej więcej stanowiskom premiera i niektórych ministerstw w pragmatyce świeckiej. Sekretariat stanu sięga swymi początkami mniej więcej drugiej połowy XV w., choć inne były wówczas jego zadania i nazwa. Zawsze jednak było to najbliższe otoczenie Ojca Świętego.

Obecny swój kształt organizm ten zawdzięcza reformie Kurii, przeprowadzonej przez Jana Pawła II na mocy konstytucji „Pastor Bonus” z 28 czerwca 1988. Zgodnie z tymi ustaleniami dzieli się on obecnie na dwie sekcje, z których pierwsza – do spraw ogólnych zajmuje się tym wszystkim, co należy do codziennej posługi papieża w Kościele oraz jego stosunków z urzędami kurialnymi, redagowania dokumentów itd. To właśnie ta sekcja redaguje „Acta Apostolicae Sedis” – oficjalny biuletyn Stolicy Świętej i „Annuario Pontificio” – rocznik papieski, przynoszący pełny zestaw wiadomości z życia Kościoła powszechnego.

Druga sekcja nosi nazwę do spraw stosunków z państwami i odpowiada za działalność Stolicy Apostolskiej na płaszczyźnie międzynarodowej. To ona zajmuje się nuncjaturami apostolskimi na całym świecie, w niej przechodzą odpowiednie przeszkolenie nuncjusze i inni pracownicy watykańskiej służby dyplomatycznej.

Każda sekcja ma własnego szefa z tytułem substytuta do spraw ogólnych bądź sekretarza stanu ds. stosunków z państwami, a na czele całego tego zespołu stoi właśnie sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej.