Katolicy obrządków wschodnich rozpoczynają Triduum Paschalne

W tym roku 2 maja, czyli prawie miesiąc później niż rzymscy katolicy, katolicy obrządków wschodnich świętują obchody Zmartwychwstania Pańskiego. – Nie ma wielkiej różnicy w teologii Triduum Paschalnego, bo jesteśmy tym samym katolickim Kościołem. Różnica polega na jedynie w obrzędach, w języku, w nabożeństwach – mówi KAI ks. mitrat Bogdan Stepan, protosynkel (wikariusz generalny) Archieparchii Przemysko-Warszawskiej Kościoła Greckokatolickiego.
Kościół greckokatolicki przygotowuje się do świąt Zmartwychwstania Pańskiego tak samo, jak rzymskokatolicki, Wielkim Postem. – Jest to czas wyciszenia. W parafiach odbywają się rekolekcje, w świątyniach odprawiane są odpowiednie nabożeństwa – mówi ks. mitrat Stepan.

Charakterystycznym elementem obrzędowości grekokatolików jest to, że w dni powszednie Wielkiego Postu nie odprawia się liturgii, na której odbywa się konsekracja. Jest to tak zwana Liturgia wcześniej konsekrowanych darów. – To znaczy, że konsekracja Ciała Chrystusa odbywa się podczas liturgii niedzielnej, a potem w tygodniu jest sprawowana wspomniana Liturgia wcześniej konsekrowanych darów – tłumaczy ksiądz mitrat. – To jest taka tęsknota, żeby wierni odczuli pragnienie pełnej liturgii, która jest w okresie po wielkanocnym – dodaje.

W Wielkim Poście także wystrój świątyni zmienia się na bardziej pokutny. Znikają ozdoby: kolorowe wyszywanki i kwiaty. – Wystrój przyjmuje kolor czerwono-brązowy, symbolizujący męczeństwo, ewentualnie dominuje biel – wyjaśnia ks. Stepan. W tym czasie na środku cerkwi pojawia się krzyż, tzw. Golgota który wierni adorują.– Chrystus namalowany na tej Golgocie nie nosi cech męczeńskiej śmierci, ale raczej ta Golgota Wschodnia ukazuje Chrystusa w chwale, jako Zbawiciela, który przez swoją śmierć przezwyciężył ból, dał życie wieczne – dodaje kapłan obrządku grekokatolickiego.

Dopiero w Wielki Czwartek wierni gromadzą się na Liturgii św. Bazylego Wielkiego. – To jest taka bardziej rozbudowana liturgia od tej codziennej, którą odprawia się w ciągu całego roku. Jest ona troszkę dłuższa. Sprawuje się ją tylko w niedziele wielkiego Postu, pierwszego stycznia, w przeddzień wigilii Bożego Narodzenia i w przeddzień świąt zmartwychwstania Pańskiego – mówi ks. Stepan.

Na tej liturgii z nieszporami biskup gromadzi się z kapłanami, jest obrzęd obmywanie nóg oraz poświęcenie olejów świętych. – Wielki Czwartek jest symbolem ustanowienia Eucharystii, dniem kapłańskim – zaznacza ks. mitrat.
Natomiast w Wielki Piątek, podobnie jak w Kościele rzymskokatolickim, nie sprawuje się Boskiej Liturgii, a tzw. Obrzęd założenia grobu. – Grób Pański stanowi Płaszczenica. Jest to płótno, na którym jest wykonany wizerunek Chrystusa w grobie. Służy on obrzędom Wielkiego Tygodnia. Na tym płótnie są namalowane takie postaci, jak Bogurodzica, Apostołowie, Józef z Arymatei. To stanowi tzw. Grób Pański– tłumaczy wikariusz generalny Archieparchii Przemysko-Warszawskiej Kościoła Greckokatolickiego.

W Wielki Piątek wieczorem w parafiach greckokatolickich sprawowane są procesje wokół świątyni, gdzie obnosi się tę Płaszczenicę. Potem procesja wchodzi do wnętrza świątyni i na środku świątyni kładzie się uroczyście tą Płaszczenicę, nad którą umieszcza się krzyż, tzw. Golgotę. – Ten grób Pański znajduje się pośrodku cerkwi od piątku wieczorem, od założenia tego grobu poprzez sobotę, aż do poranka Zmartwychwstania Pańskiego.

Kulminacyjnym momentem Zmartwychwstania jest odśpiewanie troparionu paschalnego. Wtedy kapłan podnosi tą Płaszczenicę i przenosi na ołtarz główny, gdzie odprawia się Boską Liturgię. – Tam ona spoczywa przez czterdzieści dni, do Wniebowstąpienia. Potem przenosi się ją i zostaje rozwieszona w prezbiterium na ścianie, na honorowym miejscu – wyjaśnia dalej ks. mitrat Bohdan Stepan.

Po przeniesieniu Płaszczenicy wierni w niedzielny poranek wychodzą w uroczystej procesji rezurekcyjnej dookoła świątyni i śpiewają pieśń: Chrystus powstał z martwych, śmiercią swą zniszczył śmierć i tym, co leżą w grobach pospieszył nieść życie. – To jest taki charakterystyczny troparion, który śpiewa się dosyć często podczas Boskiej Liturgii w przeciągu tych czterdziestu dni od Zmartwychwstania pańskiego – zaznacza ks. mitrat. Śpiewa się zawsze go trzy razy.

Wierni obrządku greckokatolickiego, np. mieszkańcy województwa podkarpackiego, mają podobne tradycje, co katolicy rzymscy. – Te tradycje po wsiach się przeplatają jeszcze od czasów przedwojennych. Świadczą o tym nabożeństwa, które się przenikają między obrządkami, jak droga krzyżowa, śpiew litanii do Matki Bożej. Mieszkamy na tym samym terenie także musimy mieć podobne zwyczaje i obrzędy – zaznacza kapłan obrządku greckokatolickiego.

Wierni obrządku wschodniego także mają obrzęd błogosławieństwa pokarmów, malują pisanki z odpowiednimi ornamentami. – Charakterystyczną cechą tych święconek jest wyhaftowany, wyszywany ręcznik, na którym jest wyszyty Chrystus Zmartwychwstały – podkreśla ks. mitrat.

W najbliższą niedzielę uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego będą transmitowane z parafii archikatedralnej obrządku greckokatolickiego pw. św. Jana Chrzciciela na kanale TVP Historia o godz. 8:00.
Telewizja Polska przygotowuje także specjalny program dla wiernych obrządku greckokatolickiego „Pełnia wiary”, który emitowany jest raz w miesiącu, w czwartek o godz. 7:30 na TVP1.