Katolicy w Czechach – z perspektywy wioski Bílá Voda

Byłem ostatnio kilka tygodni na czeskim Śląsku i razem z moimi współbraćmi franciszkanami z Polski próbowałem znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego tutejszy Kościół jest tak inny od naszego?…
Wydaje się, że jakąś część odpowiedzi przynosi nam poznawanie najnowszych dziejów tego Kościoła, okrutnie prześladowanego najpierw (przez kilka lat) przez hitlerowców a potem (przez kilkadziesiąt lat) przez komunistów.

Biografie licznych męczenników pokazują jak metodycznie i krwawo niszczono tu elity Kościoła. Wszystko wskazuje na to, że obok Albanii, właśnie Czechosłowacja doświadczyła najokrutniejszych w XX-wiecznej Europie prześladowań Kościoła. By oddać cześć ofiarom bolszewizmu pielgrzymujemy do małej wioski Bílá Voda.

Tu bowiem w latach pięćdziesiątych XX wieku komunistyczne władze Czechosłowacji stworzyły jedno z kilku miejsc tzw. internowania sióstr zakonnych. Do zniszczonej wioski po wysiedlonych jej mieszkańcach przymusowo zwieziono zakonnice z likwidowanych klasztorów 16 różnych zakonów i zgromadzeń. W efekcie działań komunistów powstał tu prawdopodobnie największy katolicki „klasztor” świata, który w czasie jego 40-letniego istnienia poznało ponad 1000 sióstr. Wiele z nich zostało tu na zawsze… na miejscowym cmentarzu można naliczyć ponad 600 zakonnych imion.

Niestety ten cmentarz to praktycznie jedyny publiczny znak ich cierpienia… wzmianki o nich nie ma na licznych tablicach dla turystów, brak też informacji przy kościele. Wprawdzie w ub. roku w jednym z domów po siostrach otwarto izbę pamięci, ale jej poziom pozostawia wiele do życzenia…

Warto tu zaznaczyć, że w ramach „utrwalania władzy ludowej” tutejsze Służby Bezpieczeństwa włożyły wiele wysiłku dla likwidacji elit katolickich w tym zakonników i zakonnic. Kulminację działań przyniósł rok 1950. Najpierw był zatem wielki propagandowy proces 7 wybitnych zakonników zakończony 7.04.1950 wyrokami od 9 do 25 lat więzienia a potem „akcja K”, wielka operacja milicyjna, której etap pierwszy przebiegł w nocy z 13 na 14 kwietnia 1950, drugi zaś 2 tygodnie później. W efekcie „internowano” czyli zamknięto bez procesu czy jakiegokolwiek oskarżenia 2420 zakonników (w Czechach 1240, na Słowacji 1180). Przy okazji państwo przejęło 220 klasztorów 26 działających w kraju zakonów i kongregacji…

Mimo kilku prób wszystko to czeka dopiero na pełną monografię… a ja zachęcam do wycieczki do Białej Wody. Bílá Voda leży zaraz przy polskiej granicy – w miejscu, gdzie czeskie terytorium wchodzi klinem w Polski Śląsk, 5 km od Złotego Stoku i 7 km od Paczkowa…

O. Stanisław Jaromi OFM Conv.

absolwent teologii i ochrony środowiska, doktor filozofii, od lat zaangażowany w chrześcijańską edukację ekologiczną, wieloletni delegat franciszkanów ds. sprawiedliwości, pokoju i ochrony stworzenia, przewodniczący Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu - REFA i szef portalu www.swietostworzenia.pl. Interesuje się sprawami dialogu pomiędzy nauką i wiarą, kulturą i duchowością, chrześcijańską wizją świata i różnymi nurtami ekofilozofii. Pracował duszpastersko w Czechach oraz w międzynarodowych centrach franciszkanów w Asyżu, Rzymie i Krakowie; obecnie mieszka w Radomsku.