Katoliczka po raz pierwszy szefową rządu Irlandii Północnej

Po raz pierwszy w historii premierem Irlandii Północnej została katoliczka. Michelle O’Neill, wybrana na pierwszą minister z republikańskiej partii Sinn Féin, opowiada się za zjednoczeniem z Irlandią.

Michelle O’Neill jako dziecko osobiście doświadczyła konfliktu w Irlandii Północnej. Szczególnie lata 1969-1998, kiedy protestanci i katolicy toczyli krwawą bitwę o tożsamość swojej ojczyzny, zapisały się w zbiorowej pamięci. Podczas gdy protestanccy unioniści chcieli pozostać częścią Zjednoczonego Królestwa, katolicy próbowali uwolnić się od „brytyjskiej okupacji” i domagali się zjednoczenia z Republiką Irlandii.

W tym czasie Irlandzka Armia Republikańska (IRA) stała na czele walki o niepodległą Irlandię, przeprowadzając liczne ataki bombowe, porwania i rabunki. Było również jasne, że chociaż wyznanie religijne nadal miało pewne znaczenie jako czynnik kształtujący tożsamość, kwestie „właściwego przekonania” nie odgrywały już roli w walce polityczno-wojskowej pod koniec XX wieku.

Ojciec Michelle O’Neill był działaczem IRA, która jest powszechnie uważana za organizację terrorystyczną i odbył za to karę w więzieniu. Później szukał pokojowej, politycznej ścieżki zjednoczenia Irlandii. Doświadczenia te ukształtowały też Michelle, która wprawdzie urodziła się na południu Irlandii w 1977 roku, ale chodziła do szkoły w Irlandii Północnej. W wieku 20 lat przerwała kształcenie w zawodzie handlowca, aby całkowicie poświęcić się polityce. Zakończenie brutalnego konfliktu tzw. porozumieniem wielkopiątkowym w 1998 r. zasadniczo zmieniło warunki ramowe.

Politycznym domem O’Neill stała się katolicka partia Sinn Féin, która do dziś opowiada się za zjednoczoną Irlandią i nadal podąża za marzeniem swojego ojca. W 2005 r. przejęła jego mandat w radzie dystryktu Dungannon i South Tyrone, a następnie była wielokrotnie wybierana do Zgromadzenia Irlandii Północnej – regionalnego parlamentu. Doświadczenie rządowe zdobywała jako minister rolnictwa, od 2016 r. jako szefowa departamentu zdrowia, a w latach 2020-2022  jako wicepremier. Michelle O’Neill objęła również przewodnictwo w Sinn Féin.

3 lutego O’Neill została wybrana przez Zgromadzenie Irlandii Północnej w Belfaście na pierwszą minister, a tym samym szefową rządu Irlandii Północnej. Zdaniem austriackiej agencji katolickiej Kathpress jest „to historyczny moment z kilku powodów”. „Michelle O’Neill jest nie tylko pierwszą przedstawicielką Sinn Féin, która po raz pierwszy zwyciężyła w wyborach parlamentarnych w 2022 roku i stanęła na czele rządu, ale także pierwszą katoliczką sprawującą ten urząd” – napisała agencja.

Do tej pory na czele rządu zawsze stali przedstawiciele partii z obozu protestanckiego. Kathpress podkreśliła, że Michelle O’Neill może być teraz o krok bliżej do realizacji swojego marzenia o zjednoczeniu z Republiką na południu. Decyzje może jednak podejmować tylko ze swoją zastępczynią Emmy Little-Pengelly ze zdominowanej przez protestantów Demokratycznej Partii Unionistów (DUP).

47-letnia Michelle O’Neill, która jest matką dwójki dzieci, a w 2014 r. rozstała się ze swoim mężem, mówi o swojej nowej roli, że będzie „pierwszym ministrem dla wszystkich”. Przyznała, że rozgoryczenie między protestantami i katolikami z powodu wojny domowej pozostaje silne i że nie może zmienić przeszłości. „Wszyscy musi patrzeć w przyszłość” – zaznaczyła O’Neill, zacytowana przez szwajcarski dziennik „NZZ am Sonntag”.

Przed O’Neill stoi teraz wielkie zadanie: musi przekonać oba obozy w Irlandii Północnej do osiągnięcia porozumienia, a jednocześnie przetrwać spór polityczny z DUP i rządem w Londynie, który dodatkowo komplikuje Brexit i kwestie handlowe między Irlandią Północną a Irlandią. Choć według ostatniego spisu powszechnego po raz pierwszy w Irlandii Północnej mieszka więcej katolików niż protestantów, sondaże sugerują, że nie ma większości popierającej zjednoczenie z Irlandią. Z drugiej strony w Irlandii większość mieszkańców popiera zjednoczenie, w tym odpowiednie kręgi rządowe w Dublinie.

Niezależnie od tego, O’Neill zapowiedziała realizację programu społeczno-politycznego. Chce na przykład inwestować w budownictwo mieszkaniowe w Irlandii Północnej oraz rozbudowę systemu opieki zdrowotnej i edukacji.