Katowice: sesja o represjonowaniu zakonnic w PRL

„Represje wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w PRL” – to temat sesji naukowej, która odbyła się 15 marca na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Ks. prof. Jerzy Myszor, omawiając życie zakonne w koncepcjach politycznych od końca XVIII do końca XX wieku zwrócił uwagę na szczególną rolę, jaką w kształtowaniu stosunku państwa do życia zakonnego odegrała Rewolucja Francuska. Dodał, że zwolennicy takiego podejścia do życia konsekrowanego są nadal obecni w Polsce, a nawet w ostatnim czasie się uaktywnili.

Siostra dr hab. Agata Mirek CMN przedstawiła aktualny stan badań naukowych na temat żeńskich zgromadzeń w PRL oraz przedstawiła plany i perspektywy w tej dziedzinie na najbliższe lata. Wskazała, że zagadnienie wciąż nie zostało wystarczająco zbadane, a szczególnie podkreśliła potrzebę przygotowania syntezy o charakterze nie tylko historycznym, ale też socjologicznym, poświęconej losom sióstr zakonnych w Polsce Ludowej. Wskazała również, że w innych krajach byłego bloku komunistycznego stan badań w omawianym zakresie jest jeszcze skromniejszy niż w Polsce.

S. Karina Domagała omówiła represje władz komunistycznych wobec jadwiżanek prowincji katowickiej. Dr Adam Dziurok przestawił przebieg akcji „X2” na terenie województwa stalinogrodzkiego (ówczesna nazwa województwa katowickiego). Była to uzasadniana walką z rewizjonizmem akcja wysiedlania w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia sióstr zakonnych z terenu województw opolskiego, wrocławskiego i stalinogrodzkiego. Dr Jacek Żurek zaprezentował wykład „Państwo wobec placówek opiekuńczych i wychowawczych żeńskich zgromadzeń zakonnych po 1956 r.”.

Konferencji towarzyszyła wystawa „Trudne lata – wielkie dni. Zakony żeńskie w PRL”, przygotowanej przez Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Konferencję Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce oraz Oddział IPN w Katowicach.

Wystawa, która jest odpowiedzią na apel bł. Jana Pawła II, by zbierać świadectwa dotyczące cierpień ludzi Kościoła w czasach PRL, przybliża politykę wyznaniową władz Polski Ludowej wobec żeńskich wspólnot zakonnych w latach 1945–1989. Ukazuje represyjne działania komunistycznych władz i spychanie sióstr zakonnych na margines życia społecznego, a także zmagania zakonnic z ówczesną rzeczywistością, ich codzienne życie i pracę oraz zaangażowanie w wielkie wydarzenia z życia Kościoła i narodu. Nie jest ona kalendarium życia zakonnego, chronologiczny układ spełnia rolę symboliczną.

Na 25 planszach zaprezentowano dokumenty i fotografie ze zbiorów 19 archiwów żeńskich wspólnot zakonnych oraz Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej i Archiwum Akt Nowych. Scenariusz wystawy przygotowały dr hab. Agata Mirek (KUL) i dr Łucja Marek (IPN Katowice) w konsultacji z dr. Adamem Dziurokiem (IPN Katowice). Materiały archiwalne zebrały i udostępniły siostry prowadzące badania naukowe nad żeńskim ruchem zakonnym w Polsce. Wystawa będzie prezentowana do końca marca br.

Organizatorami sesji były: Wydział Teologiczny UŚ oraz katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej.