Katowice: W Roku Kapłańskim wystawa o represjach wobec duchowieństwa

„Represje wobec duchowieństwa śląskiego w latach 1939–1956” to tytuł wystawy, którą z okazji Roku Kapłańskiego zorganizował Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Katowicach oraz parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Katowicach. Otwarcie wystawy miało miejsce 19 marca

Na wystawie, oprócz unikalnych zdjęć archiwalnych i pamiątek osobistych z wielu zbiorów prywatnych, muzeów i archiwów, można również zobaczyć dokumenty władz państwowych, sądowych i aparatu bezpieczeństwa. Autorzy wystawy starają się pokazać powody, a także skalę oraz rodzaje prześladowań, jakie dotknęły wielu księży pochodzących z diecezji katowickiej lub działających na jej terenie. Zaprezentowano również sylwetki niektórych zakonników z terenu Górnego Śląska.

Komisarzami wystawy i autorami scenariusza są Kornelia Banaś i dr Adam Dziurok z katowickiego oddziału IPN.

"W XX wieku Kościół w Polsce doświadczył różnych form represji zarówno ze strony totalitaryzmu hitlerowskiego, jak i komunistycznego. Również kapłani śląscy, młodej, bo utworzonej w 1925 roku, diecezji katowickiej stanęli w obliczu najtrudniejszej próby. Wybuch wojny stał się początkiem długiego okresu prześladowań Kościoła. Wielu zapłaciło wtedy najwyższą cenę – oddało swe życie – podkreślają twórcy ekspozycji.

W przeddzień rozpoczęcia II wojny światowej diecezja katowicka liczyła 489 księży. Prześladowania, jakie spotkały duchowieństwo w czasie wojny i okupacji, spowodowały spustoszenie w szeregach śląskich kapłanów; 157 księży zostało dotkniętych rożnego rodzaju represjami, w wyniku których ponad jedna trzecia spośród nich poniosła śmierć. – Księży aresztowano, więziono, wielu wysiedlono z parafii czy zmuszono do opuszczenia diecezji. Tak stało się również w przypadku katowickich biskupów, od 1941 roku przebywających na wygnani – przypominają pracownicy katowickiego oddziału IPN.

Dodają też, że powojenna rzeczywistość nie uwolniła Kościoła od prześladowań. Wprawdzie komuniści w pierwszym okresie starali się utrzymać poprawne stosunki z duchowieństwem, ale po ugruntowaniu władzy nasilono z nimi walkę. W niektórych przypadkach represje dotknęły duchownych, wcześniej już prześladowanych przez hitlerowców. Stopniowo nasilała się fala różnego rodzaju represji: począwszy od rozmów ostrzegawczych poprzez rewizje nocne, aż do aresztowań i długoletniego więzienia, niejednokrotnie bez wyroku. Kapłanów oskarżano o udział w nielegalnych organizacjach, rozpowszechnianie fałszywych wiadomości mogących szkodzić władzy ludowej. – Zamknięcie wystawy cezurą 1956 roku nie oznacza jednak, że wówczas zaprzestano szykan i walki z duchowieństwem. Zmieniono jedynie jej formę – podkreślają.

Wystawę można oglądać w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego przy ul. Pięknej 8 w Katowicach jako ekspozycję stałą.