Kielce: Msza św. za legionistów – obrońców miasta i klasztoru na Karczówce w 1914

Msza św. w klasztorze na Karczówce rozpoczęła obchody 97 rocznicy walk Batalionu Kadrowego marszałka Piłsudskiego z Rosjanami, które rozegrały się 13 sierpnia 1914 roku w okolicach Kielc, nazajutrz po wkroczeniu do miasta I Kompanii Kadrowej.

„Naszym celem jest przypomnienie tych mniej znanych niż marsz kadrówki wydarzeń, a były to przecież pierwsze boje legionów” – mówi KAI Andrzej Wiatkowski ze Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, który podczas Mszy św. odtworzył historyczny przebieg pierwszych potyczek legionów i ich pobytu w Kielcach w sierpniu i wrześniu 1914.

Bohaterstwo, patriotyzm, sprawność militarną odrodzonego wojska polskiego, wspomniał m.in. w homilii ks. Jan Oleszko, rektor klasztoru na Karczówce. Zauważył, że choć nie zachowały się w klasztorze materialne ślady po tym wydarzeniu z 1914 r., ciekawą pamiątką jest jednak wycinek prasowy z lat 30. opisujący fakt zawiezienia urny z ziemią z Karczówki na Kopiec Kościuszki przez uczniów kieleckich. Ten dokument znajduje się w Muzeum Historii Kielc.

Uczestnicy uroczystości modlili się za żołnierzy z I Pułku Piechoty Legionów Polskich sformowanego w Kielcach, za kapelanów wojskowych – w sposób szczególny za ojca ppor. Kosmę Lenczewskiego, franciszkanina – kapelana I Pułku Piechoty Legionów, za kielczanki z Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego. Podczas uroczystości wspominano także harcerzy z I Kieleckiej Drużyny Harcerskiej, którzy w 1917 r. postawili krzyż na pobliskiej Bruszni oraz kapelanów harcerskich: ks. Antoniego Źrałka i ks. hm Jana Mauersbergera.

Po Mszy św. odbył się uroczysty apel pamięci, salut armatni i koncert pieśni patriotycznych.
Organizatorami rocznicy, po raz pierwszy zorganizowanej w takiej skali, i przy dość licznym udziale mieszkańców miasta i środowisk kombatanckich – byli księża pallotyni – gospodarze Karczówki, Stowarzyszenie Ochrony i Tradycji Genius Loci „Karczówka” oraz Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

I Kompania Kadrowa, licząca 160 żołnierzy, wkroczyła do Kielc 12 sierpnia 1914 r., po tygodniowym marszu z Olenadrów, odbywając pierwszy od czasów Powstania Listopadowego przemarsz wojska w polskich mundurach. Po wejściu do Kielc i entuzjastycznych spotkaniach z mieszkańcami, już ok. godz. 16 w okolicach dworca rozpoczęły się pierwsze walki z Rosjanami, którzy okrążali miasto, żeby wyłapać i ukarać „buntowników”.

13 sierpnia doszło do potyczki, w której Rosjanie użyli artylerii. Słabiej uzbrojeni Polacy uniknęli okrążenia i wycofali się przez Karczówkę, Słowik do Chęcin. Strzelcy Kielce zajęli ponownie 19 sierpnia. W mieście pozostali do 10 września. Życie miasta zostało podporządkowane legionowej sprawie. Powołano samorządy gminne, sformowano 1. Pułk Piechoty Legionów. Do Legionów wstąpiła m.in. cała orkiestra kieleckiej Ochotniczej Straży Pożarnej, stając się ich reprezentacyjnym zespołem artystycznym. Kielczanie chętnie wspierali finansowo działania Józefa Piłsudskiego. 24 sierpnia utworzono Ligę Pogotowia Wojennego Kobiet, której działalność skupiła się na zdobywaniu zaopatrzenia, uruchomienia warsztatów odzieżowych, akcjach propagandowych i wywiadowczych.

30 sierpnia niezwykle uroczyście została odprawiona na Placu Panny Marii koło katedry pierwsza polowa Msza św. Wojska Polskiego. Wzięło w niej udział wiele tysięcy osób, w tym obok kielczan – także przedstawiciele wojskowych władz niemieckich i austriackich, uznających publicznie odrodzoną polską armię.