Kielce: pokazy filmów, wystawy, rekonstrukcje i modlitwa w 75. rocznicę Zbrodni Katyńskiej

Przegląd filmów z cyklu „Echa Katynia”, uliczny Marsz Pamięci dla Ofiar Katynia z rekonstrukcją historyczną, wystawa edukacyjna o Zbrodni Katyńskiej, przekazanie pamiątkowych obrazów okolicznościowych środowisku Sybiraków i modlitwy pod pomnikami ofiar, złożyły się na dzisiejsze kieleckie obchody 75. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.

Obchody rozpoczął w samo południe przegląd filmów w Kinie WDK „Fenomen” z cyklu „Echa Katynia”. Uczestnicy projekcji – głównie młodzież szkolna, obejrzeli kilka obrazów filmowych, m.in.: „17 dni września” w reżyserii Józefa Gębskiego, „Czaszka z Katynia” – reżyseria Lisbeth Jessen, „W poszukiwaniu pamięci… Monte Cassino”, zrealizowany przez Przemysława Skrzeka.

W „Marsz Pamięci Ofiar Katynia” ulicami Kielc włączono wymowną rekonstrukcję historyczną: przemarsz żołnierzy w zniszczonych polskich mundurach z 1939 roku, w rozpiętych płaszczach, bez pasów i uzbrojenia w otoczeniu sowieckiej eskorty. Poprzedzała ich młodzież szkolna z tablicami przypominającymi nazwy obozów śmierci: Katyń, Ostaszków, Miednoje, Kuropaty. W marszu przeszli m.in.: delegacja władz z przewodniczącą rady miasta Justyną Winiarska, rodziny ofiar zbrodni, harcerze, młodzież z m.in. Zespołu Szkół Mechanicznych oraz mieszkańcy Kielc. Trasa marszu prowadziła spod Grand Hotelu, ul. Henryka Sienkiewicza do Placu Artystów.

Tam została otwarta wystawa edukacyjna IPN „Zbrodnia Katyńska”, a Marek Jończyk z kieleckiej delegatury IPN odczytał rozkazy Ławrientija Berii z 1940 r. o rozstrzelaniu polskich jeńców.

Po obejrzeniu wystawy uczestnicy obchodów kontynuowali „Marsz Pamięci” przemieszczając się ulicami: Henryka Sienkiewicza, Małą, Jana Pawła II i ks. Piotra Ściegiennego do Cmentarza Partyzanckiego i pomników Ofiar Zbrodni Katyńskiej i Sybiraków.

Tam marsz powitała Anna Łakomiec, prezes Stowarzyszenia Kielecka Rodzina Katyńska. Przypomniała, że „pamięci nie dało się zabić”. Postawiła także pytanie: „Czy po 75 latach mamy świadomość, jaką ponieśliśmy stratę i jak wyglądałaby powojenna Polska, gdyby nie było Katynia?”.

Uroczystości były kontynuowane pod Pomnikiem Ofiar Zbrodni Katyńskiej na Cmentarzu Partyzanckim, z udziałem władz. Odegrany został hymn Polski i odmówiona modlitwa za ofiary Zbrodni. Poprowadził ją kanclerz kurii, ks. prałat Andrzej Kaszycki, kapelan środowiska. Malarz z Sędziszowa – Otton Grynkiewicz przekazał swój obraz „Epitafium Katyńskie” – Stowarzyszeniu Kielecka Rodzina Katyńska. Grynkiewicz jako dziecko przeżył wraz z rodziną gehennę zesłania na Syberię i ten motyw dominuje w większości jego obrazów.

Tylko pełnoletni widzowie mogli skorzystać z drugiego bloku pokazu filmów tematycznych, który odbył się w godzinach popołudniowych w kinie „Fenomen” w Wojewódzkim Dom Kultury. W programie znalazły się m.in. filmy: „Czekista” w reżyserii Aleksandra Rogożkina, „Śmierć ich połączyła. Kapelani katyńscy” autorstwa Tomasza Bardorscha.

Obchody w Kielcach zorganizowali: Stowarzyszenie Kielecka Rodzina Katyńska, Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach, Wojewódzki Dom Kultury im. Józefa Piłsudskiego w Kielcach i Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii im. 13 Pułku Ułanów Wileńskich.

Mianem Zbrodni Katyńskiej określa się rozstrzelanie wiosną 1940 r. co najmniej 21 768 obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji, na mocy decyzji najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku (tzw. decyzja katyńska). Ok. 2300 osób pochodziło z województwa kieleckiego.

Egzekucji ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej” i zabijanych strzałami w tył głowy z broni krótkiej, dokonała radziecka policja polityczna NKWD. W latach 1940–1990 władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzialności za Zbrodnię Katyńską, lecz 13 kwietnia 1990 r. oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”.