Kielce: powstał Honorowy Komitet obchodów 80-lecia pacyfikacji Michniowa

We wtorek 25 października odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Honorowego obchodów 80. Rocznicy Pacyfikacji Wsi Michniów, zaplanowanych na 12 lipca 2023 r. Wśród członków Komitetu znaleźli się przedstawiciele duchowieństwa – w tym bp Jan Piotrowski, parlamentarzyści ziemi świętokrzyskiej, samorządowcy, działacze kultury, historycy.

Marszałek województwa Andrzej Bętkowski wręczył akty powołania członkom Komitetu. W spotkaniu uczestniczyli także przewodniczący Sejmiku Województwa Andrzej Pruś oraz dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego urzędu marszałkowskiego Małgorzata Rudnicka oraz dyrektor Gabinetu Marszałka Anna Ciulęba.

Bp Piotrowski podkreślał znaczenie pamięci i „mądrego upamiętnienia”.

– 80. rocznica pacyfikacji Michniowa, to sygnał dla dziesiątek polskich wsi i miasteczek, w których Niemcy dokonali potwornych zbrodni, których w żaden sposób nie da się oszacować, bo chodzi o ludzkie życie – przypomniał biskup. – Gratuluję urzędowi marszałkowskiemu i panu marszałkowi Andrzejowi Bętkowskiemu, że widzą potrzebę, aby mądrze upamiętnić tę zbrodnię i wpisać w nią pamięć, której wszyscy potrzebujemy. Zapomnieć o tych, którzy cierpieli dla Polski, byłoby wielkim barbarzyństwem – dodał.

– Chcemy uczcić 80. rocznicę pacyfikacji wsi w Michniowie i obchodzony wówczas Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej w sposób szczególny – tłumaczył marszałek województwa Andrzej Bętkowski. – Powołujemy Komitet Honorowy obchodów, którego działania zainspirują mieszkańców, młodzież szkolną i turystów do włączenia się w przyszłoroczne obchody, odwiedzenia Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich i uczczenia pamięci wszystkich, pomordowanych w okresie II wojny światowej mieszkańców polskich wiosek – dodał marszałek.

O udział w przyszłorocznych obchodach rocznicy pacyfikacji Michniowa i o objęcie patronatu poproszony został m.in. prezydent RP Andrzej Duda.

– Elementem artystycznym obchodów rocznicowych będzie przygotowany koncert „Oratorium Michniowskie”, do którego libretto i muzyka są skomponowane i gotowe – podkreślił dyrektor Muzeum Wsi Kieleckiej Tadeusz Sikora. – Osią obchodów ma być przywrócenie wszystkich oryginalnych krzyży michniowskich, które zostały na czas rozbudowy mauzoleum przeniesione do Parku Etnograficznego w Tokarni i tu poddane renowacji, na swoje pierwotne miejsce. Chcemy podziękować wszystkim, którzy fundowali krzyże, symbole męczeństwa mieszkańców polskich wiosek, którzy przywozili je do Michniowa, by ocalić od zapomnienia, od lat 80. ubiegłego stulecia – dodał dyrektor.

Drugiego dnia uroczystych obchodów 13 lipca 2023 r. dla uczczenia pamięci pomordowanych, zorganizowana zostanie specjalna Leśna Droga Krzyżowa i Msza św. polowa w intencji zamordowanych podczas pacyfikacji Michniowa leśników i mieszkańców wsi.

– Mamy nadzieję, że w ciągu trwającego roku szkolnego uda nam się zachęcić do wizyty w Michniowie wielu uczniów i nauczycieli ze świętokrzyskich szkół – podkreślił przewodniczący Sejmiku Województwa Andrzej Pruś. – Staramy się pamiętać o historii i przypominać wszystkim młodym, co się wydarzyło na naszej ziemi w okresie wojny i w kontekście obecnej europejskiej sytuacji politycznej, co dzieje się i wydarza na bliskiej ziemi, gdzie toczy się wojna – dodał Pruś.

W Komitecie Honorowym obchodów 80. Rocznicy Pacyfikacji Wsi Michniów znaleźli się m.in. biskup kielecki Jan Piotrowski, Krzysztof Lipiec, poseł na Sejm RP, Zbigniew Koniusz, wojewoda świętokrzyski, Andrzej Bętkowski, marszałek województwa świętokrzyskiego, Andrzej Pruś, przewodniczący Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego, Mirosław Gębski, starosta kielecki, starostowie kilku świętokrzyskich gmin, dziennikarze i dyrektorzy lokalnych mediów, a także dr hab. Stanisław Głuszek, rektor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, dr Dorota Koczwańska-Kalita, naczelnik Delegatury IPN w Kielcach, Kazimierz Mądzik, świętokrzyski kurator oświaty i in.

Podczas spotkania rys historyczny wydarzeń z 12-13 lipca 1943 roku – pacyfikacji wsi Michniów oraz historię powstania Mauzoleum w Michniowie przedstawiła Ewa Kołomańska, prezes Fundacji „Pomnik – Mauzoleum w Michniowie”.
Michniów stał się symbolem męczeństwa wsi polskiej. Obecnie jest to jedyne muzeum historyczne w Polsce, które upamiętnia tragiczne losy mieszkańców wsi polskich w czasie II wojny światowej, a także jest oceniane jako największe historyczne muzeum narracyjne w województwie świętokrzyskim.

Gmach Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie wykonany został w kształcie „chaty” według projektu Mirosława Nizio. To długi, liczący 146 m budynek, w którym mieści się ekspozycja główna. Każdy element architektoniczny zastosowany w Mauzoleum, zarówno w skali makro jak i w poszczególnych najdrobniejszych rozwiązaniach projektowych – ma oddziaływać na emocje. Każde z pomieszczeń zostało poświęcone innej tematyce oscylującej wokół martyrologii polskich wsi w czasie II wojny światowej.

Wokół budynku rozmieszczone zostały duże modrzewiowe Krzyże Pamięci oraz krzyże z tablicami ustawiane od lat w Michniowie. Wszystkie upamiętniają cierpienie i ofiarę społeczności wiejskich w latach 1939–1945. Dopełnieniem całości architektury pamięci w Mauzoleum w Michniowie jest mur, na którym umieszczono tabliczki z nazwami wsi i niewielkich miejscowości represjonowanych podczas minionej wojny.

Michniów to miejscowość w Górach Świętokrzyskich, w której hitlerowski okupant w dniach 12-13 lipca 1943 roku zamordował 204 osoby: 103 mężczyzn – w większości spalonych żywcem, 53 kobiety i 48 dzieci, aż dziesięcioro z nich miało mniej niż 10 lat. Najmłodszą ofiarą był dziewięciodniowy Stefanek Dąbrowa, wrzucony przez niemieckiego żandarma do płonącej stodoły.

Wymordowanie mieszkańców wsi było odwetem za ich pomoc dla oddziałów partyzanckich, oraz przynależność do Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. 18 młodych dziewcząt wywieziono na przymusowe roboty do Rzeszy. Wieś, po ograbieniu została doszczętnie spalona. Zabroniono odbudowy i uprawiania pól w Michniowie. Szczątki zamordowanych spoczywają w zbiorowej mogile, na której zaraz po wojnie postawiono kamienną tablicę z nazwiskami ofiar.