Kielce: sprawnie przebiega kwesta na zabytkowych cmentarzach

Kilkuset wolontariuszy, m.in. uczniowie ok. 20 kieleckich szkół, kwestuje od 1 do 3 listopada na Cmentarzu Starym i Nowym w Kielcach, zbierając do puszek datki na ratowanie cennych zabytków najstarszych nekropolii. Kwestę po raz 27. organizuje Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego.

Stanisław Szrek – prezes organizacji przypomina, że dzięki kweście udało się uratować ponad 400 zabytkowych nagrobków, co daje kieleckiej akcji bardzo dobre notowania w skali kraju. – Pomimo wcześniejszych obaw, wolontariusze nie zawiedli, wczoraj nawet zabrakło puszek i dowoziliśmy mniejsze, dla młodszych uczniów – mówi.

Wśród grup szkolnych przez trzy dni kwestują uczniowie Zespołu Szkół Sióstr Nazaretanek im. św. Jadwigi Królowej. – To dobrze przeznaczyć swój czas na pożyteczny cel, chcemy coś zrobić dla Polski, dla naszego miasta i jego historii – mówią Patryk, Tomasz, Michał, Karolina. – Czemu kwestujemy? Bo to nasz obowiązek, jako uczniów, kielczan i w ogóle ludzi – tłumaczą.

Podobnie sądzą uczniowie ZDZ czy technikum gastronomicznego, przemierzający z puszkami Cmentarz Partyzancki. Kwestują politycy, ludzie kultury, dziennikarze, lekarze i prawnicy, harcerze, seniorzy, grupy rekonstrukcyjne, m.in. Grupa Rekonstrukcji Historycznych 4. Pułku Piechoty Legionów w Kielcach.

– To piękny cmentarz, zadbany – mówi Irena Majewska z Lublina, wrzucając do puszki 50 zł. – Gratuluję kielczanom tej akcji, na żadnym cmentarzu nie spotkałam aż tylu kwestujących – mówi. Zwraca uwagę na dużą ilość klap żeliwnych do krypt cmentarnych, nie znanych jej z innych cmentarzy w jej regionie.

W 2018 r. podczas kwesty na ratowanie zabytków kieleckich nekropolii zebrano ponad 67 tys. zł. Dzięki dodatkowemu wsparciu od samorządu Kielc przeprowadzono prace przy ponad 30. obiektach, w tym 13. pomnikach kamiennych, 3 żeliwnych i 17 klapach do katakumb. Żmudne prace, z wykorzystaniem podnośników, dotyczyły uszkodzonych i leżących luzem krzyży.

W Kielcach, głównie w obrębie cmentarza Starego (z 1804 r.) zachowało się blisko tysiąc nagrobków sprzed 1939 r., wiele z nich nie posiada prawnych właścicieli – wydarzenia historyczne, głównie wojny i migracje ludności spowodowały odpływ lub wymarcie wielu rodzin kielczan.

Do najstarszych nagrobków w Kielcach należą: pomniki Józefy Miernickiej, Marianny Pożarskiej, kaplice grobowe Łąckich i Lardellich. Do ciekawszych zalicza się także nagrobki żeliwne w formie tarcz z krzyżem, klasycystyczne postumenty z urną (grobowce rodziny Plewińskich, Marro), kapliczki neogotyckie, np. Zagłoby Smoleńskiego, czy secesyjny nagrobek rodziny Myzlów.

W ostatnich latach ratowano m.in. oryginalne secesyjne nagrobki na Cmentarzu Starym zdobione pięknymi dekoracjami – rodziny Bzowskich i Marii Jewlew. Uratowano przed zniszczeniem potężny pomnik z czerwonego piaskowca prof. Krzyżanowskiej, założycielki szkoły dla dziewcząt. Prace objęły także nagrobek ciotki Żeromskiego, jak i potężny żeliwny pomnik grobowy rodziny Łukaniewiczów.

Najstarsze pomniki na Cmentarzu Starym w Kielcach pochodzą z początku XIX w. W 1980 r. nekropolia została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych. Pod ochroną znalazł się układ przestrzenny cmentarza wraz z wszystkimi grobami i kaplicami powstałymi przed 1939 r. oraz drzewa.