Kielce świętowały Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

Modlitwa i znicze w miejscach potajemnych straceń Żołnierzy Wyklętych, Eucharystia w ich intencji, spotkania pod pomnikami, salwy honorowe, apele pamięci, prelekcje i wystawy – tak w Kielcach obchodzono Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Od rana w kilkudziesięciu miejscach w Kielcach zapalano znicze w miejscach wybranych i wskazanych m.in. przez Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Narodowego. Ważnym punktem spotkania kielczan był kielecki Cmentarz Piaski, gdzie znajduje się pomnik Żołnierzy Wyklętych, a tuż obok Kielecka Łączka – miejsce tajnych pochówków i ekshumacji zwłok. Dotąd wydobyto pięć ofiar, trzy zidentyfikowano.

– Poprzez modlitwę i złożenie kwiatów dziękujemy za ofiarę ich życia – mówił Andrzej Wiatkowski ze Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego, przypominając mordy dokonane na żołnierzach w Kielcach, którzy „stanowili śmiertelne niebezpieczeństwo dla komunistów”. Jako przykład podał m.in. Włodzimierza Kołaczkiewicza, zakatowanego w więzieniu UB przy ul. Paderewskiego.

Został także odegrany Hymn Państwowy, odczytany Apel Pamięci, odmówiona modlitwa, z udziałem szkół i służb mundurowych – obecnych było kilkadziesiąt pocztów sztandarowych.

– Młode pokolenie coraz częściej pokazuje nam, że wie, kim byli Żołnierze Wyklęci i wśród nich szuka autorytetów. Bohaterowie dzisiejszego dnia byli ludźmi, którzy oddali życie w walce z reżimem komunistycznym. Dziś przypominam tutaj postać pułkownika Cieplińskiego, który pisał do swojej żony i syna o tym, jak trudno jest mu umierać w młodym wieku pozostawiając najbliższych – mówiła Agata Wojtyszek, wojewoda świętokrzyski.

Z kolei dr Dorota Koczwańska-Kalita, naczelnik kieleckiej Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej przypomniała o znaczeniu edukacji w poznawaniu historii. – Pamięć jest bardzo istotna, ale pamięć bez zrozumienia jest czasami ślepa – mówiła.

Wśród oddających hołd bohaterom podziemia niepodległościowego byli m.in. Mirosław Gębski, starosta kielecki, Mariusz Gosek, członek Zarządu Województwa Świętokrzyskiego, czy pułkownik Paweł Chabielski, komendant Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych, ale również parlamentarzyści Prawa i Sprawiedliwości: senator Krzysztof Słoń i posłanka Maria Zuba.

Uroczystości w bazylice kieleckiej rozpoczęła Koronka do Miłosierdzia Bożego i Eucharystia w intencji Żołnierzy Wyklętych, sprawowana pod przewodnictwem bp. Mariana Florczyka. W homilii bp Florczyk podkreślał niejednokrotnie etos Wyklętych, dla których najważniejszymi wartościami były: Bóg, Honor, Ojczyzna. – Ci, którzy ich zabijali nie mieli honoru, bo nie mieli też prawdziwej miłości do swoich. Przystali do wroga i zdradzili. Zawierzyli obcemu, który przyszedł ze wschodu – przystali do wroga – mówił biskup.

– Czy czujecie ból Żołnierzy Wyklętych, córek i synów niesłusznie osądzanych, skazanych, zabijanych, zdradzanych przez przyjaciół Polaków? Oni nie umieli bacznie uważać na przyjaciół dlatego, że sami byli wierni przyjaźni, a rodaków się nie zdradza. Nie przechodzi się do obcych. Przysięgi wobec swoich rodaków, oni – Wyklęci dochowali – podkreślał hierarcha.

Atmosferę, jaka towarzyszyła zdradzaniu i potępianiu Żołnierzy Wyklętych, odniósł także do dzisiejszych czasów. – Czy dziś coś się zmieniło na lepsze? Czy historia Wyklętych nas coś nauczyła? Powiem otwarcie: według mnie nie. Dlaczego i dziś uciekamy się do obcych? W szukaniu przyjaźni z obcymi kryje się zawsze pewna nieufność do swoich i zdrada – zauważył biskup.

Następnie złożono kwiaty pod Ścianą Straceń w byłym ubeckim więzieniu kieleckim. Ciąg dalszy uroczystości miał miejsce na skwerze im. S. Żeromskiego pod pomnikiem Armii Krajowej. Tam nastąpiło wciągnięcie flagi narodowej na maszt, Apel Pamięci, Hymn Państwowy i oficjalne przemówienia.

Wśród wydarzeń towarzyszących, Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, w przeddzień obchodów, zaprosiła m.in. na spektakl filmowy „Wyklęci przez komunistów Żołnierze Niezłomni”. Kanwą spektaklu był obraz procesu sądowego żołnierza podziemia antykomunistycznego, który splata się z historią rodzinną czasów współczesnych. Scenariusz widowiska oparto na przeżyciach jednego z żołnierzy, który walkę z sowietyzacją Polski okupił życiem.
Spektakl odbył się dwukrotnie: 28 lutego w Centrum Edukacyjnym „Przystanek Historia” IPN w Kielcach oraz 1 marca, w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.

Rozstrzygnięty został także konkurs „Żołnierze Niezłomni – Zapomnianym Bohaterom naszego regionu”. W Delegaturze IPN przygotowano wystawę „Zapomniane Ogniwo”. 3 marca w niedzielę odbędzie się bieg „Tropem Wilczym”, zaś 5 marca o godzinie 18 w Ośrodku Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej zaplanowano debatę „Żołnierze Wyklęci”, zorganizowaną przez Fundację im. Stefana Artwińskiego.

Określenie „Żołnierze Wyklęci” zostało sformułowane na początku lat dziewięćdziesiątych w środowisku młodych ludzi chcących przywrócić pamięć należną żołnierzom polskiego zbrojnego Podziemia Niepodległościowego. Osoby, które potem założyły Fundację „Pamiętamy”, doprowadziły do powstania pierwszej wystawy pod nazwą „Żołnierze Wyklęci”, wydano także album. Kiedy pod koniec lat osiemdziesiątych historycy, tacy jak Janusz Kurtyka, podjęli temat podziemia niepodległościowego, zaczynali od zera. Byli pionierami w porządkowaniu i odkłamywaniu wiedzy o dziejach Podziemia Niepodległościowego.

Badania nad dziejami polskiego Podziemia Niepodległościowego zaowocowały dużą i wciąż zwiększającą się liczbą książek, artykułów naukowych i popularnonaukowych, wystaw edukacyjnych i prezentacji multimedialnych. Żołnierzom Wyklętym przywrócono pamięć i właściwe miejsce w historii.

Mianem Żołnierzy Wyklętych określa się żołnierzy podziemia antykomunistycznego w latach 1944-1956. Data obchodów jest związana z konkretnym wydarzenie historycznym – 1 marca 1951 r. w mokotowskim więzieniu stracono Zarząd Główny organizacji Wolność i Niezawisłość z komendantem, pułkownikiem Łukaszem Cieplińskim.