Kielce: w Archiwum Diecezjalnym o kościelnych falsyfikatach i pamiętnikach

Fałszerstwo średniowiecznych dokumentów kościelnych diecezji kieleckiej i wspomnieniowa oraz pamiętnikarska twórczość księży w XIX i XX wieku były przedmiotem dzisiejszego panelu naukowego w Muzeum Diecezjalnym w Kielcach. Jest to część większej całości – VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, który obraduje w Kielcach od 20 do 22 września.

W ramach ogólnopolskiego zjazdu przedstawicieli archiwistyki w Muzeum Diecezjalnym odbyło się spotkanie pt. „Archiwum Diecezjalne w Kielcach jako miejsce spotkań przeszłości z teraźniejszością. Ludzie i dokumenty”.

Dr Sylwia Konarska-Winnicka z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach omówiła stań badań nad średniowiecznymi zabytkami piśmiennictwa oraz nad kościelnymi falsyfikatami, które, jak stwierdziła – pomimo „bałamutnych treści, dla archiwistyki stanowią cenny przedmiot badań”.

Na wstępie omówiła tzw. dyplomy pergaminowe – cenne zabytki będące w zasobach Archiwum Diecezjalnego, np. dokument bp. krakowskiego Jana Grota z 1331 r., wyznaczający dziesięcinę dla kościoła w Chomentowie, czy przywilej dla sołectwa w Krajnie z 1375 r, wydany w kancelarii bp. Floriana Mokrskiego. Natomiast liczne falsyfikaty, przeważnie dotyczące datacji erekcji kościołów, były omówione na przykładzie działalności fałszerza z XVIII w. – Stanisława Morawskiego. Była mowa np. o sfałszowanym dokumencie erekcji kościoła w Pełczyskach, Biechowie, czy w Prandocinie. Historyk wyjaśniała typowe „znaki rozpoznawcze” stosowane przez słynnego fałszerza oraz motywacje, które mogły kierować proboszczami wchodzącymi w posiadanie tych dokumentów.

Z kolei dr hab. profesor Uniwersytetu Jana Kochanowskiego Ryszard Gryz – specjalizujący się m.in. w badaniach nad powojenną historią Kościoła w diecezji kieleckiej, mówił na temat: „Autorytety z przeszłości. Wspomnienia duchownych w zbiorach Archiwum Diecezjalnego w Kielcach”.

Prelegent po prezentacji zagadnień natury metodologicznej, podjął próbę charakterystyki zasobu Archiwum Diecezjalnego w Kielcach co do zachowanych wspomnień duchownych.

Na podstawie przede wszystkim publikowanych i niepublikowanych zapisków ks. Henryka Peszki – kapelana AK, prześladowanego w czasach bp. Czesława Kaczmarka, wieloletniego kanclerza kieleckiej Kurii – pokazana została postać katolickiego księdza o wysokim autorytecie społecznym. Ponadto naukowiec wskazał przykłady mniej wartościowej, z punktu widzenia historyków, działalności pamiętnikarskiej kapłanów w XIX i XX wieku. Dotyczyła ona głównie rejestracji działalności homiletycznej, katechetycznej, spraw parafialnych.

Pamiętni i wspomnienia pisali m.in. bp Ludwik Łętowski, ks. Edmund Skowera, ks. Szczepan Domagała, ks. Ludwik Michalik, ks. Adama Włosiński, ks. Roman Zelek.

„Wkrótce ta działalność pamiętnikarska księży zostanie zaprezentowana w formie serii wydawniczej. To cenne, choć specyficzne źródło historyczne” – mówi KAI ks. dr Tomasz Gocel, dyrektor Archiwum Diecezjalnego w Kielcach.

Organizatorem trwającego w Kielcach VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich są: Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Politechnika Świętokrzyska oraz Archiwum Państwowe w Kielcach. Obrady odbywają się pod hasłem: „Archiwistyka bez granic”.

Powszechny Zjazd Archiwistów Polskich to wydarzenie odbywające się od 1986 r., co 5 lat. Gromadzi archiwistów, historyków, pracowników naukowych, przedstawicieli świata kultury i nauki, środowiska akademickiego, instytucji kościelnych, a także pasjonatów archiwistyki i historii.

W Kielcach uczestnikami obrad plenarnych i paneli są przedstawiciele m.in. Uralskiego Uniwersytetu Federalnego w Jekaterynburgu, Univerzita Hradec Králové, Qatar Foundation. Wśród polskich prelegentów są przedstawiciele: Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytutu Pamięci Narodowej, Ośrodka „Karta”, archiwów kościelnych oraz archiwów społecznych.

Celem uczestników Zjazdu jest dostosowanie archiwów do zmieniającego się otoczenia i potrzeb społecznych oraz administracji państwowej, a także budowanie społecznej świadomości znaczenia zasobu archiwalnego oraz możliwości jego wszechstronnego wykorzystania.