Kielce: wystawa „Jak ptaki” – o dzieciach getta

Przypominająca dzieci zamordowane w getcie warszawskim, oparta o kanwę jednego dziecięcego losu, wystawa „Jak ptaki”, została otwarta w 80. rocznicę zagłady kieleckiego getta w Ośrodku Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach. Potrwa do końca września.

Scenariusz wystawy powstał na podstawie wspomnień amerykańskiego prawnika, długoletniego sędziego Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości prof. Thomasa Buergenthala – emerytowanego profesora i dziekana w Szkole Prawa przy The George Washington University w Waszyngtonie.

Thomas Buergenthal, urodzony w Kielcach, jako dziecko trafił z rodzicami do tutejszego getta, potem do obozu pracy Stolarska-Jasna. Przeżył selekcję w obozie 23 maja 1943 r., gdy Niemcy zabrali rodzicom i zamordowali na cmentarzu żydowskim na Pakoszu 45 dzieci żydowskich. Z Kielc trafił do obozu Auschwitz, przeżył marsz śmierci do Gliwic, skąd trafił do Oranienburga i Sachsenhausen.

Po wojnie znalazł się w sierocińcu w Otwocku, gdzie chroniły się żydowskie dzieci ocalone z Zagłady. Tam odnalazła go matka. Historię swojego życia opisał w książce pt. „Dziecko szczęścia”.

– Wspomnienia z mojego dzieciństwa w getcie i naszego życia w Kielcach, mimo upływu lat wciąż wpływają na moje życie. Czuję się niezmiernie zaszczycony, że fragment mojego wspomnienia będzie wykorzystany na wystawie zaplanowanej na uroczystości z okazji 80. rocznicy likwidacji getta, zwłaszcza że moje kieleckie lata nadal mają istotny wpływ na moje życie i twórczość – napisał w liście do OMPiO, jeszcze przed otwarciem wystawy, prof. Thomas Buergenthal. Jest on jedynym żyjącym świadkiem tamtych wydarzeń, stąd jego narracja nabiera szczególnego znaczenia.

Jak informuje dyrektor OMPiO dr Marek Maciągowski, wspomnienia zostały zilustrowane oryginalnym tefilinem, pochodzącym z kieleckiego getta. Tefilin to pudełeczko ze zwojami Tory, które Żydzi zakładali codziennie do modlitwy. Chłopcy znaleźli taki tefilin, rozłożyli go, a zwitki pergaminu włożyli pod pachy wierząc, że dzięki temu będą mogli latać jak ptaki.

Getto w Kielcach utworzono na mocy rozporządzenia niemieckiego starosty miejskiego z 31 marca 1941 roku. Jego teren zajmował 0,46 km. kw., co stanowiło około 1,1 proc. ówczesnego obszaru miasta. Znajdowało się tam 500 budynków mogących pomieścić 15 000 osób. Likwidacja getta nastąpiła w 1942 r., od 20 do 24 sierpnia, kiedy to wywieziono do obozu w Treblince ok. 20 000–21 000 osób. Na miejscu zastrzelono ok. 1500 Żydów, głównie starszych, chorych i dzieci.