Kielczanie uczcili 81. rocznicę przemianowania ZWZ na AK

Uroczystości pod pomnikiem Armii Krajowej na Skwerze Stefana Żeromskiego rozpoczęły kilkudniowe obchody 81. rocznicy przemianowania Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową, co miało miejsce 14 lutego 1942 r.

Dzisiejsze wydarzenia w przestrzeni miejskiej uzupełni piątkowa debata o zróżnicowaniu oddziałów partyzanckich oraz wystawa tematyczna. Są to inicjatywy edukacyjne kieleckiej delegatury IPN.

Przed pomnikiem AK na Skwerze im. Stefana Żeromskiego miały miejsce oficjalne przemówienia, apel pamięci, złożenie kwiatów, modlitwa.

Jak zauważyła dr Dorota Koczwańska-Kalita, naczelnik kieleckiej delegatury IPN, Armia Krajowa była fenomenem na skalę światową. – To byli żołnierze Wojska Polskiego, działający w konspiracji, w kraju okupowanym, którzy mają ogromną zasługę w zwalczaniu najeźdźcy. Ich bohaterstwo, odwaga, poświęcenie z miłości do Polski to właśnie te wartości, z których powinniśmy czerpać i w takim szacunku do tej formacji powinniśmy wychowywać młodzież – mówiła.

Z kolei poseł Krzysztof Lipiec z Prawa i Sprawiedliwości zauważył heroizm żołnierzy. – Byli naprawdę wielkimi bohaterami, bo nie dbając o swój los, o swoje życie, w pełni służyli Rzeczpospolitej. Zasłużyli na to, by polski naród zachował ich we wdzięcznej pamięci – powiedział.

– 14 lutego 1942 r., to ważna data, o której musimy pamiętać, ponieważ etos AK do dziś jest aktualny – zaznaczył wojewoda świętokrzyski Zbigniew Koniusz. – AK było tak naprawdę trzecią armią, po tej działającej na zachodzie i armii generała Andersa. Armia Krajowa broniła tutaj na ziemiach polskich obywateli przed bestialstwem, zarówno niemieckim jak i sowieckim – dodał wojewoda.

Pod pomnikiem spotkali się nieliczni już kombatanci i uczniowie z kilku kieleckich szkół.

Organizatorami obchodów byli : Delegatura IPN w Kielcach, przy współudziale Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wraz z Prezydentem Miasta Kielce, Kuratorium Oświaty w Kielcach, Garnizonem Kielce oraz 10 Świętokrzyską Brygadą Obrony Terytorialnej.

W „Przystanku Historia” dostępna jest wystawa pt. „Londyn żywy. Emigracyjne portrety Barbary Kaczmarowskiej-Hamilton”.

Natomiast 17 lutego o godzinie 17.00 w „Przystanku Historia” w Kielcach zaplanowano debatę o różnicach i podobieństwach oddziałów partyzanckich. Chodzi o analizę porównawczą oddziału „Jędrusie” i żołnierzy „Ponurego”. Debacie nadano tytuł „Na szlaku „Jędrusiów”, drogami żołnierzy „Ponurego”. Podobieństwa i różnice w modelach funkcjonowania Oddziału Partyzanckiego „Jędrusie” i Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”.

W rozmowie uczestniczyć będą dr hab. Tadeusz Zych, dyrektor Muzeum ‒ Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu i dr Marek Jedynak, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku. Spotkanie poprowadzi Robert Piwko z Referatu Badań Historycznych kieleckiej Delegatury IPN.

Uczestnicy debaty to historycy od lat badający dzieje Armii Krajowej.

Celem debaty jest próba ukazania podobieństw i różnic w funkcjonowaniu tytułowych oddziałów partyzanckich w okresie okupacji niemieckiej. Przypomniane zostaną sylwetki dowódców oraz przebieg najważniejszych akcji zbrojnych przeprowadzonych przez żołnierzy Jana Piwnika „Ponurego”, Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta” oraz Władysława Jasińskiego „Jędrusia” i Józefa Wiącka „Sowy”. Ważnym etapem w historii obu oddziałów była akcja „Burza” oraz wspólne walki prowadzone w szeregach 2 Pułku Piechoty Legionów AK. W ostatniej części dyskusji historycy postarają się nakreślić specyfikę działalności kombatanckiej podjętej przez oba środowiska po wojnie.

Armia Krajowa była konspiracyjną organizacją wojskową działającą podczas II wojny światowej. Powstała w wyniku przekształcenia powołanej w 1939 r. Służby Zwycięstwu Polsce w Związek Walki Zbrojnej, przemianowany na Armię Krajową, rozkazem gen. Władysława Sikorskiego z 14 lutego 1942.

Okręg Radomsko – Kielecki AK należał do największych i podejmujących najliczniejsze akcje bojowe.

Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony oraz walki podziemnej, szczególnie na czas planowanego powstania w Warszawie. Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było powstanie warszawskie, które wybuchło 1 sierpnia 1944 r. Po upadku powstania jednostki będące na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane. Gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej z dniem 19 stycznia 1945 r.

Straty AK wyniosły ok. 100 tys. poległych i zamordowanych żołnierzy, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do ZSRR i uwięzionych.