Kielczanie uczczą 81. rocznicę przemianowania ZWZ na AK

Uroczystości w przestrzeni miejskiej, debaty o zróżnicowaniu oddziałów partyzanckich oraz wystawa tematyczna – tak kielecka delegatura IPN przypomni 81. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową.

We wtorek 14 lutego o godzinie 12.00 odbędzie się uroczystość przed pomnikiem Armii Krajowej na Skwerze Stefana Żeromskiego w Kielcach.

Wydarzenie przemianowania ZWZ w AK, warto utrwalać w pamięci pokoleń z uwagi na fakt, iż w porównaniu z konspiracjami wojskowymi innych okupowanych krajów europejskich, Armia Krajowa działała najdłużej i stosowała najbardziej zróżnicowane formy walki – zauważają organizatorzy. O wyjątkowości polskiej konspiracji dowodzi również heroizm i wola walki żołnierzy AK. Ofiarnie bronili oni ojczyzny przed atakiem dwóch totalitaryzmów.

Przed pomnikiem AK na skwerze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach przewidziano oficjalne przemówienia, apel pamięci, złożenie kwiatów, modlitwę.

Organizatorzy obchodów to: Delegatura IPN w Kielcach, przy współudziale Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wraz z Prezydentem Miasta Kielce, Kuratorium Oświaty w Kielcach, Garnizonem Kielce oraz 10 Świętokrzyską Brygadą Obrony Terytorialnej.

Również w „Przystanku Historia” dostępna będzie wystawa pt. „Londyn żywy. Emigracyjne portrety Barbary Kaczmarowskiej-Hamilton”.

Natomiast 17 lutego o godzinie 17.00 w „Przystanku Historia” w Kielcach, zaplanowano debatę o różnicach i podobieństwach oddziałów partyzanckich. Chodzi o analizę porównawczą oddziału „Jędrusie” i żołnierzy „Ponurego”. Debacie nadano tytuł „Na szlaku „Jędrusiów”, drogami żołnierzy „Ponurego”. Podobieństwa i różnice w modelach funkcjonowania Oddziału Partyzanckiego „Jędrusie” i Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”.

W rozmowie uczestniczyć będą dr hab. Tadeusz Zych, dyrektor Muzeum ‒ Zamek Tarnowskich w Tarnobrzegu i dr Marek Jedynak, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku. Spotkanie poprowadzi Robert Piwko z Referatu Badań Historycznych kieleckiej Delegatury IPN.

Uczestnicy debaty to historycy od lat badający dzieje Armii Krajowej. Dr hab. Tadeusz Zych to autor pierwszej monografii poświęconej słynnym „Jędrusiom” (T. Zych, Pierwsi po „Hubalu”. „Odwet ‒ Jędrusie” 1939‒1945, Tarnobrzeg ‒ Połaniec 2021). Z kolei dr Marek Jedynak to historyk, który jako pierwszy omówił fenomen działalności kombatantów w PRL. Dokonał tego analizując historię Niezależnych Kombatantów ‒ podkomendnych „Ponurego” i „Nurta” (M. Jedynak, Niezależni kombatanci w PRL. Środowisko Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury”-„Nurt” (1957–1989), Kielce – Kraków 2014).

Celem debaty jest próba ukazania podobieństw i różnic w funkcjonowaniu tytułowych oddziałów partyzanckich w okresie okupacji niemieckiej. Przypomniane zostaną sylwetki dowódców oraz przebieg najważniejszych akcji zbrojnych przeprowadzonych przez żołnierzy Jana Piwnika „Ponurego”, Eugeniusza Kaszyńskiego „Nurta” oraz Władysława Jasińskiego „Jędrusia” i Józefa Wiącka „Sowy”. Ważnym etapem w historii obu oddziałów była akcja „Burza” oraz wspólne walki prowadzone w szeregach 2 Pułku Piechoty Legionów AK. W  ostatniej części dyskusji historycy postarają się nakreślić specyfikę działalności kombatanckiej podjętej przez oba środowiska po wojnie.

Armia Krajowa była konspiracyjną organizacją wojskową działającą podczas II wojny światowej. Powstała w wyniku przekształcenia powołanej w 1939 r. Służby Zwycięstwu Polsce w Związek Walki Zbrojnej, przemianowany na Armię Krajową, rozkazem gen. Władysława Sikorskiego z 14 lutego 1942.

Okręg Radomsko – Kielecki AK należał do największych i podejmujących najliczniejsze akcje bojowe.

Głównym zadaniem AK było prowadzenie walki o odzyskanie niepodległości przez organizowanie i prowadzenie samoobrony oraz walki podziemnej, szczególnie na czas planowanego powstania w Warszawie. Kulminacją wysiłku zbrojnego AK było powstanie warszawskie, które wybuchło 1 sierpnia 1944 r. Po upadku powstania jednostki będące na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostały zdemobilizowane. Gen. Leopold Okulicki wydał rozkaz o rozwiązaniu Armii Krajowej z dniem 19 stycznia 1945 r.

Straty AK wyniosły ok. 100 tys. poległych i zamordowanych żołnierzy, ok. 50 tys. zostało wywiezionych do ZSRR i uwięzionych.
dziar/Kielce