Wielką przyjemność sprawił Benedyktowi XVI koncert orkiestry West-Eastern Divan pod dyrekcją Daniela Barenboima w letniej rezydencji w Castel Gandolfo z okazji wspomnienia liturgicznego patrona Europy św. Benedykta z Nursji.

Spotkanie, na które papież zaprosił m.in. prezydenta Włoch Giorgio Napolitano z małżonką, stało się dla niego okazją do apelu o pokój na świecie i braterstwo między narodami. Nawiązując do programu wieczoru – symfonie V i VI Ludwika van Beethovena – Benedykt XVI z żalem stwierdził, że wciąż „nieskończona jest symfonia pokoju między narodami”.
„Możecie sobie wyobrazić, jak cieszy mnie goszczenie takiej orkiestry, jak ta, która narodziła się z przekonania, owszem z doświadczenia, że muzyka łączy osoby poza wszelkim podziałem; ponieważ muzyka jest harmonią różnic, jak dzieje się za każdym razem, gdy zaczyna się koncert od «rytuału» strojenia instrumentów. Z rozmaitości brzmienia rozmaitych instrumentów może powstać symfonia. Nie dochodzi do tego jednak w sposób magiczny ani automatycznie! Staje się tak wyłącznie dzięki zaangażowaniu dyrygenta i wszystkich poszczególnych muzyków. Zaangażowania cierpliwego, żmudnego, które wymaga czasu i poświęceń, w wysiłku wzajemnego słuchania się, unikając przesadnego protagonizmu i wybierając lepszy rezultat całości” – tłumaczył papież.

Podkreślił, że kiedy dzieli się tymi refleksjami, jego myśl kieruje się „ku wielkiej symfonii pokoju między narodami, która nigdy nie jest całkowicie skończona”, po czym dodał: „Moje pokolenie, podobnie jak jak pokolenie rodziców Maestro Barenboima, przeżyły tragedie drugiej wojny światowej i Szoah. Dlatego tak wymowny jest fakt, że Pan, Maestro, po osiągnięciu najwyższych szczytów dla muzyka, postanowił zrealizować taki projekt, jak West-Eastern Divan Orchestra: grupy, w której grają razem muzycy izraelscy, palestyńscy i z innych krajów arabskich; osoby wyznające religię żydowska, muzułmańską i chrześcijańską”.

Mówiąc na koniec o wykonanych utworach Beethovena Benedykt XVI zauważył, że „wyrażają one dwa aspekty życia: dramat i pokój, walkę człowieka w przeciwnościami losu i kojące zanurzenie się w bukolicznym otoczeniu”. „Przesłanie, jakie chciałbym dziś z tego zaczerpnąć, jest następujące: dla osiągnięcia pokoju trzeba zaangażować się, zostawiając na boku przemoc i oręże, zaangażować się poprzez osobiste i wspólnotowe nawrócenie, poprzez dialog, poprzez cierpliwe poszukiwanie możliwego porozumienia” – powiedział Benedykt XVI.

Po przemówieniu papieża Daniel Barenboim przedstawił mu wszystkich członków swojej orkiestry. Pożegnawszy się z nimi oraz zaproszonymi gośćmi, Benedykt XVI udał się wraz z prezydentem Napolitano na prywatną kolację w Pałacu Apostolskim w Castel Gandolfo.

Wczoraj Benedykt XVI wysłuchał koncertu na swoją cześć, złożonego z utworów legendarnego szefa chóru Kaplicy Sykstyńskiej, kard. Domenico Bartolucci.

Dziełami 94-letniego kompozytora wykonanymi w dziedzińcu Pałacu Apostolskiego w Castel Gandolfo dyrygował Simone Baiocchi, uczeń i asystent kardynała. Wykonano poemat symfoniczny „Benedictus” na sopran, trzygłosowy chór i orkiestrę, „Ave Maria” na na sopran, trzygłosowy chór z dzieła „Il Brunellesco”, pieśń „Baptisma” na sopran, baryton, chór żeński i małą orkiestrę oraz motet „Christus circumdedit me” na sopran chór i orkiestrę.

Po koncercie w krótkim przemówieniu Benedykt XVI zwrócił uwagę, że „muzyka jest momentem rozważań i modlitwy, które prowadzą człowieka do odczucia harmonii nieba”. „Muzyka, szczególnie muzyka sakralna, która wypływa z wiary, jest zdolna przekazywać wiarę” – zaznaczył papież dziękując kompozytorowi i wykonawcom za występ.

Benedykt XVI podkreślił, że muzyka wraz z wiarą wywarły piętno na każdym aspekcie życia kard. Bartolucciego „Kochany kardynale Bartolucci wiara jest światłem, które wyznaczało kierunek Twojego życia i prowadziło je światłem, które otwierało Twoje serce, aby wspaniałomyślnie odpowiedzieć na wołanie Pana, a także z wiary powstało również Twoje komponowanie” – powiedział papież.

„Dla Bartolucciego muzyka jest uprzywilejowanym językiem, aby głosić wiarę Kościoła i pomagać wszystkim na drodze wiary, którzy słuchają jego dzieł” – powiedział papież i dodał: „Również muzyka wywierała wpływ na jego posługę kapłańską”.

„Kochany Maestro, dzisiaj wieczorem pozwoliłeś zwrócić się naszym duszom, zgodnie z chrześcijańską tradycją, z najdroższą modlitwą do Maryi. Rzeczywiście pozwoliłeś nam również powrócić do początków naszej drogi wiary, do liturgii chrztu, momentu, od którego stajemy się chrześcijanami: z zaproszeniem, abyśmy zawsze pili tę jedyną wodę, która gasi nasze pragnienie, którą żywy Bóg każdego dnia stawia przed nami po to, abyśmy odrzucili zło i odnawiali naszą wiarę, i mówili: Credo! – Wierzę!” – powiedział papież.

Kierownictwo Chóru Kaplicy Sykstyńskiej powierzył kard. Bartolucciemu dożywotnio jeszcze papież Pius XII. Przez długie lata kardynał był uosobieniem sprzeciwu względem posoborowych zmian w liturgii i muzyce sakralnej. Sam publicznie przyznawał, że zreformowanej Mszy nigdy nie odprawiał. W 1997 r. odsunięto go od kierownictwa chórem. W ubiegłym roku Benedykt XVI włączył go do Kolegium Kardynalskiego. We włoskich mediach kard. Bartolucci powszechnie jest nazywany Maestrem Ratzingera.

Prezydent Włoch Giorgio Napolitano zaprosił Benedykta XVI na uroczysty koncert z okazji 6. rocznicy jego wyboru na Stolicę Piotrową. Przed koncertem obaj spotkali się na krótkiej rozmowie.

Na autentyczny sens wiary w Boga, wyrażonej w „Credo” Antonio Vivaldiego i „Stabat Mater” Gioacchino Rossiniego wskazał Benedykt XVI w swoim podziękowaniu skierowanym do prezydenta.

Ojciec Święty nawiązując do słowa „Credo” stwierdził, że oznacza ono ufne potwierdzenie prawdziwego, podtrzymującego nas sensu rzeczywistości i świata; oznacza przyjęcie tego sensu jako solidnej bazy, na której możemy stać bez obaw; oznacza świadomość tego, że fundament wszystkiego nie może pochodzić od nas, lecz możemy jedynie go przyjąć.

Benedykt XVI zaznaczył, że wiara chrześcijańska nie jest „wiarą w coś”, lecz „wiarą w Kogoś”, w Boga, który objawił się w Jezusie, w którym postrzegamy prawdziwy sens świata. „Tak pojmowana wiara angażuje całego człowieka zmierzającego ku Bogu. Także słowo «Amen» oznacza ufne oparcie się na solidnej podstawie – Bogu” – powiedział papież.

Benedykt XVI zauważył, że dzieło Vivaldiego jest o tyle niezwykłe, iż w partii wokalnej autor nie przewidział partii solowych. „W ten sposób Vivaldi pragnie wyrazić «my» wiary. «Credo» jest «my» Kościoła, który w różnych miejscach na przestrzeni dziejów wyśpiewuje, jako wspólnota wierzących swoją wiarę; «moje» potwierdzenie wiary wpisane jest w «my» wspólnoty chrześcijańskiej” – stwierdził Ojciec Święty. Jednocześnie pokreślił sposób, w jaki kompozytor oddał zadziwienie w obliczu tajemnicy Wcielenia Syna Bożego, zachęcając słuchaczy do refleksji i modlitwy. Zaznaczył, że Vivaldi był także kapłanem, a muzyka rodziła się z jego wiary.

Mówiąc natomiast o dziele Rossiniego papież przypomniał, iż od 37. roku życia aż do swej śmierci, w wieku 76 lat, nie komponował on już wiele. Jedyne wyjątki to dzieła sakralne „Stabat Mater” oraz „Petite Messe Solennelle”. Zauważył, że był on człowiekiem o religijności bardzo bogatej emocjonalnie, a jednocześnie wierze autentycznej i prostej.

Orkiestrą Opery Rzymskiej dyrygował w watykańskiej Auli Pawła VI Hiszpan, Jesús López-Cobos. Papież podziękował wykonawcom i poprosił zgromadzonych o modlitwę w intencji jego posługi „w winnicy Pańskiej”.

Przed koncertem doszło do 20-minutowego spotkania papieża z prezydentem Włoch. Rozmawiali oni o sytuacji międzynarodowej, ze szczególnym uwzględnieniem Afryki Północnej, o beatyfikacji Jana Pawła II oraz o 150. rocznicy zjednoczenia Włoch. Na kilka ostatnich minut do obu rozmówców dołączył sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, kard. Tarcisio Bertone.

Następnie Benedykt XVI i Giorgio Napolitano razem weszli do Auli Pawła VI. W krótkim przemówieniu wprowadzającym do koncertu prezydent Włoch podziękował papieżowi za trafność jego „historycznego osądu” nt. zjednoczenia Włoch i silne dowartościowanie wkładu katolików w ten proces. – Jako Włosi znajdujemy w tym powód otuchy i ufności – wskazał Napolitano.

W przesłaniu skierowanym 16 marca br. na ręce prezydenta Włoch Ojciec Święty zauważył, że proces politycznego zjednoczenia Włoch w XIX w. stanowił naturalny rezultat rozwoju tożsamości narodowej, który rozpoczął się znacznie wcześniej – już w średniowieczu. Przypomniał, że do jej budowania fundamentalny wkład wniosło chrześcijaństwo, poprzez dzieło Kościoła, jego instytucji edukacyjnych i charytatywnych, a także niezwykle bogatą działalność artystyczną. Papież zaznaczył, iż na kształtowanie się włoskiej tożsamości istotny wpływ mieli również święci, nie tylko przez szczególną realizację ewangelicznego orędzia, ale także pod względem kulturowym a nawet politycznym. W tym kontekście wymienił patronów kraju – św. Franciszka z Asyżu, który wpłynął na kształtowanie się języka włoskiego i św. Katarzynę Sieneńską, która, pomimo iż była osobą niewykształconą, oddziaływała na kształtowanie się włoskiej myśli politycznej i prawnej.

Papież zauważył, że ten wkład Kościoła i ludzi wierzących był kontynuowany w epoce nowożytnej i czasach współczesnych. „Właśnie dlatego polityczne zjednoczenie Włoch, do którego doszło w drugiej połowie XIX wieku, mogło mieć miejsce nie jako sztuczna konstrukcja polityczna zróżnicowanych tożsamości, ale jako naturalny rezultat polityczny od dawna istniejącej mocnej i ugruntowanej tożsamości narodowej” – stwierdził Benedykt XVI.