Konferencja – bł. Teresa Ledóchowska i jej walka z niewolnictwem kobiet

Przełożeni katolickich zakonów męskich i żeńskich Austrii spotkają się w dniach 27- 30 listopada na tradycyjnych konferencjach w Wiedniu. Ich ogólnym tematem jest tym razem „skuteczność i teraźniejszość”. Zaplanowany na 29 listopada „Dzień Kultury” rzuci światło na to, jak mogą być skuteczne jubileusze i projekty zakonu.  W centrum uwagi znajdzie się tego dnia m.in. bł. Maria Teresa Ledóchowska (1863-1922), jedna z najwybitniejszych postaci w Kościele w dziedzinie pracy misyjnej.

Na jednym z niedawnych sympozjów teolożka z Grazu, Michaela Sohn-Kronthaler, określiła Ledóchowską jako „tryskającą energią kobietę  XIX wieku”.  Teresa Ledóchowska ożywiła ducha misyjnego, odkryła nowe drogi współpracy misyjnej, zainteresowała swoją ideą rzesze ludzi. Nawiązała też żywy kontakt z misjami katolickimi w Afryce. W swej działalności była prekursorką soborowej odnowy życia apostolskiego głoszącej, że „Kościół pielgrzymujący jest misyjny ze swej natury” (Dekret Soboru Watykańskiego II o misyjnej działalności Kościoła „Ad gentes divinitus”).

Założycielka oraz pierwsza przełożona generalna Zgromadzenia Sióstr Misjonarek św. Piotra Klawera (klawerianek, SSPC) urodziła się  29 kwietnia 1863 r. w Loosdorf w Dolnej Austrii. Jej ojcem był hrabia Antoni Ledóchowski, a matką – pochodząca ze Szwajcarii Józefina Salis-Zizers. Rodzina była głęboko religijna i silnie związana z Polską. Młodszą siostrą Marii Teresy była Julia, założycielka Zgromadzenia szarych urszulanek – św. Urszula Ledóchowska, brat Włodzimierz był w późniejszych latach generałem jezuitów, a stryj Mieczysław – arcybiskupem gnieźnieńsko-poznańskim, a następnie kardynałem i prefektem Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (obecnie Ewangelizacji Narodów).

Walka z niewolnictwem w Afryce stała się dziełem życia Ledóchowskiej, a także motywem założenia przez nią zakonu. Będzie o tym mówiła 29 listopada w ramach Dnia Kultury pochodząca z Polski s. Urszula Lorek, przełożona domu sióstr klawerianek Maria Sorg pod Salzburgiem.

Młoda hrabianka Ledóchowska była w latach 1885-89 a damą dworu toskańskiego w Salzburgu. Tam zetknęła się z franciszkankami misjonarkami Maryi, od których po raz pierwszy usłyszała o misjach. Bolała nad tym, że wychowana w domu głęboko religijnym, nie słyszała o działalności misyjnej Kościoła. Również w Salzburgu zapoznała się z działalnością kardynała Charlesa Martiala Allemanda Lavigerie (1825-92), założyciela Zgromadzeń: Misjonarzy Afryki, zwanego (od koloru habitu) „ojcami białymi” i Misjonarek Afryki.

Spotkanie z prymasem Afryki (taki tytuł nosił kardynał od 1884) latem 1889 w Szwajcarii wywarło decydujący wpływ na jej dalszą działalność. Ona również pragnęła poświęcić się całkowicie misjom afrykańskim i walce z niewolnictwem. Zrezygnowała więc ze stanowiska damy dworu i zamieszkała u szarytek w Salzburgu. W 1894 założyła Sodalicję św. Piotra Klawera dla Misji Afrykańskich zaaprobowaną przez papieża. Dało to impuls do założenia kilku drukarni, muzeów etnograficznych i religijnych grup wsparcia w całej Europie.

Hiszpański jezuita św. Piotr Klawer(1580-1654), zmarły na terenie dzisiejszej Kolumbii, był wielkim misjonarzem, opiekunem i apostołem czarnoskórych niewolników amerykańskich.

„Misjonarze i misjonarki mogą być porównywani do pięknej palmy, której owocami są ochrzczone murzyńskie dzieci: korzenie jednak, które tkwią głęboko w ziemi, których nikt nie widzi, a z których drzewo czerpie swe soki – to jest Sodalicja ze swą ukrytą, nieprzerwaną pracą” – napisała Maria Teresa Ledóchowska. I odnosiła sukcesy, tworząc dzięki misji klaweriańskiej nowe dzieła, np. Związek Mszalny, Chleb św. Antoniego dla Afryki, Wykup dziecka murzyńskiego z niewoli, Kształcenie seminarzysty itp. Zbierano też okruchy szlachetnych metali, staniol, zużyte znaczki pocztowe, które potem sprzedawano, a pieniądze wysyłano misjonarzom. Przez wiele lat przetrwały też skarbonki z figurką Murzynka, kłaniającego się po wrzuceniu datku do skarbonki.

Aby informować o problemach misji w Afryce i zabiegać o wsparcie dla misjonarzy Ledóchowska założyła czasopisma pod pseudonimem Aleksander Halka zaczęła wydawać czasopismo „Echo z Afryki” z podtytułem: „Pismo miesięczne ilustrowane dla popierania zniesienia niewolnictwa i dla rozszerzenia misji katolickich w Afryce”. Wydawała też „Murzynka” i kilka innych pism w kilkunastu językach.

W 1897 r. kupiła posiadłość od misjonarzy posiadłość w Lengfelden koło Salzburga, gdzie założyła dom misyjny Maria Sorg. Żyje tam obecnie sześć sióstr klawerianek, które m.in. do dziś wydają „Echo z Afryki”.

Po śmierci Ledóchowskiej Zgromadzenie rozprzestrzeniło się na wszystkie kontynenty: w 1928 r. do Ameryki Północnej i Południowej, w 1929 r. do Australii, w 1955 r. do Afryki, a w 1972 r. do Indii.

Maria Teresa Ledóchowska zmarła w Rzymie 6 lipca 1922. Paweł VI beatyfikował ją 19 października 1975, w Niedzielę Misyjną a 20 stycznia 1976 – na prośbę biskupów polskich – ogłosił ją patronką Dzieła Współpracy Misyjnej w Polsce. Od 2021 roku św. Jan Paweł II, św. Urszula Ledóchowska oraz bł. Maria Teresa Ledóchowska są patronami Polonii w Austrii. Ich relikwie znajdują się w kościele św. Józefa na wiedeńskim Kahlenbergu.

W związku z 100. rocznicę śmierci M.T. Ledóchowskiej i przypadającą w 2025 roku 50. rocznicą jej beatyfikacji archidiecezja w Salzburgu przygotowała trzyletni program poświęcony tej niezwykłej postaci. W czerwcu br. archiwum miasta Salzburg we współpracy z archidiecezją salzburską zorganizowało sympozjum poświęcone bł. Marii Teresie Ledóchowskiej. W archiwach zachowały się historyczne diapozytywy z Afryki, na których utrwalono Marię Teresę głoszącą wykłady pozyskując w ten sposób ludzi dla swojej misji wyzwalania z niewolnictwa.

W salzburskim domu sióstr misjonarek klawerianek Maria Sorg działa muzeum poświęcone życiu i dziełu bł. Teresy Ledóchowskiej.