Konferencja prasowa abp. Szewczuka i abp. Gądeckiego o pojednaniu polsko-ukraińskim

O znaczeniu uroczystego modlitewnego pojednania, o potrzebie dążenia do prawdy o tym, co wydarzyło się na Wołyniu oraz o konieczności godnego upamiętnienia ofiar zbrodni mówili abp Stanisław Gądecki, przewodniczący KEP oraz abp Swiatosław Szewczuk, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, podczas konferencji prasowej, która odbyła się dziś w Domu Arcybiskupów Warszawskich.

Konferencja miała miejsce po zakończeniu nabożeństwa „Przebaczenia i pojednania” w warszawskiej archikatedrze, podczas którego obaj hierarchowie podpisali wspólne Orędzie w 80. Rocznicę Rzezi Wołyńskiej. Podczas konferencji prasowej w Domu Arcybiskupów Warszawskich pojawili się przedstawiciele Rodzin Ofiar Rzezi Wołyńskiej z ks. Isakowiczem–Zaleskim, którzy domagali się godnego pochówku swoich bliskich.

Abp Szewczuk podkreślił znaczenie uroczystego modlitewnego pojednania, które odbyło się dziś w Warszawie, jako wydarzenia, które będzie przemawiać do serc zarówno Ukraińców jak i Polaków. – Niestety jeszcze bolą obustronne rany i urazy, które otrzymaliśmy we wzajemnej konfrontacji – powiedział. Zaznaczył, że symboliczny wymiar mieć będzie fakt, że z Warszawy hierarchowie udadzą się do Łucka, gdzie odbędzie się podobne upamiętnienie po stronie ukraińskiej. W ten sposób pielgrzymka symbolicznie połączy Polskę i Ukrainę, Mazowsze i Wołyń. – Dla mnie to jest naprawdę bardzo silne przeżycie duchowe i odczuwam wzruszenie w sercu – podzielił się abp Szewczuk.

Zaznaczył, że ta forma pojednania nikomu niczego nie narzuca, ale jest zaproszeniem skierowanym do obu narodów. Mogą one odpowiedzieć, wyrazić pragnienie pojednania, a na prośbę o skruchę serca i pokutę odpowiedzieć razem: „Panie, zmiłuj się nad nami”.

– Kyrie eleison – to bardzo silna ekspresja. Modlitewne wezwanie Kyrie eleison, oznacza prośbę o wylanie oleju na nasze rany – tłumaczył. Podkreślił też, że po stronie ukraińskiej ludzie odpowiadają na to zaproszenie szczerze, otwartym sercem – chcą tego, tego pragną i do tego dążą.

Zwierzchnik UKGK zwrócił uwagę, że z punktu widzenia duchowego największym wyzwaniem jest pomóc przezwyciężyć nienawiść i ból. Nienawiść niszczy człowieka. – To uczucie trzeba przetransformować – poprzez modlitwę, z pomocą łaski Ducha Świętego – w cnotę męstwa i wytrwałości – mówił. Jak podkreślił, rany niewidzialne, rany duszy mogą być groźniejsze od ran na ciele. Dlatego trzeba nauczyć się towarzyszyć ludziom w ich bólu i leczeniu takich ran.

– Musimy studiować przeszłość i historię, gdyż nie ma prawdziwego pojednania bez poznania prawdy – powiedział abp Szewczuk. Dodał, ze chodzi nie tylko o prawdę faktów, ale również o analizę ich przyczyn. – Prawdę trzeba poznawać nie po to, żeby się rozliczać, ale dlatego, aby nie powtórzyło się to, co się stało – stwierdził. – Dla nas, chrześcijan poznanie prawdy jest procesem uzdrowienia, procesem oczyszczenia i procesem nawrócenia – dodał.

– Nie boimy się prawdy. Już moi poprzednicy powiedzieli, że nawet gdy jeden Ukrainiec popełnił zbrodnię wobec Polaka, winniśmy za to żałować przed Bogiem. I to samo z Polskiej strony – kiedy tylko jeden Polak skrzywdził Ukraińca, też winien odczuwać, że musi stanąć przed Panem i prosić o przebaczenie. I to jest normalne. To jest naszym stylem życia chrześcijańskiego. Nie jesteśmy aniołami, ale ludźmi, z krwi i kości i musimy to zaakceptować – powiedział abp Szewczuk.

Jak podkreślił, nie możemy zgodzić się na ciągle rozdrapywanie ran historycznych, pogłębianie bólu oraz instrumentalizowanie tej trudnej przeszłości. – Mądrzy obywatele rozumieją, że tam gdzie pojawiają się napięcia, należy rozwijać przyjaźń. Należy budować relacje społeczne na zasadach, które czynią wszystkich nas lepszymi i budują państwo, które ma naprawdę twarde fundamenty – powiedział.

W trakcie przemówienia abp. Szewczuka na salę konferencyjną w Domu Arcybiskupów Warszawskich wszedł ks. Isakowicz–Zaleski wraz z Antonim Dąbrowskim, który jako dziecko przeżył Rzeź Wołyńską. Wnieśli plakat z napisem: „Ukraino! Dlaczego nie pozwalasz pochować naszych matek i ojców zamordowanych przez OUN-UPA i SS Galizien? Rodziny Ofiar Ludobójstwa na Kresach Wschodnich”. Interweniowała policja.

W swoim przemówieniu abp Gądecki przypomniał historię kościelnych działań na rzecz pojednania polsko – ukraińskiego, podejmowanego w nadziei, że da się przezwyciężyć istniejące emocje. Podkreślił, ze proces pojednania nie jest procesem prostym. Zaznaczył, że trudno jest okazać zrozumienie dla bólu drugiej strony. – Jak we wszystkich trudnych sprawach trzeba do tego podchodzić bardzo ostrożnie – powiedział. Zwrócił tez uwagę, ze mamy już przykłady owocnego dialogu prowadzonego z innymi narodami i możemy z tego korzystać.

Abp Gądecki podkreślił, że pierwszym krokiem na drodze pojednania jest dążenie do prawdy, poznania rzeczywistej historii. Kolejnym krokiem jest pytanie o przyczyny. Zaznaczył, że przyczyny te zostały uchwycone przez bp Grzegorza Chomyszyna ze Stanisławowa, który obserwując nacjonalizm polski i ukraiński na Kresach Wschodnich przewidywał rozwój wypadków. – Skrajny nacjonalizm to przyczyna nieszczęścia, które się wydarzyło – powiedział. Dodał, że skrajny nacjonalizm możliwy jest w różnych środowiskach, a w sytuacjach szczególnych, gdy wszystko, się wali, jak w czasie wojny pewne działania trudno opanować.

„Najistotniejszym problemem w kwestii relacji ukraińsko – polskich jest tylko i wyłącznie sprawa upamiętnienia ludzi, którzy zginęli. Ich rodziny chciałyby spotkać się nad tymi grobami” – mówił zaznaczając, że mijający czas oddala rozwiązanie tego problemu, gdyż ofiary powoli odchodzą, a starania w tym względzie podejmują już pokolenia ich wnuków.

Abp Gądecki zwrócił uwagę na rolę polityków w tej kwestii – prezydenta Ukrainy i prezydenta Polski oraz parlamentarzystów obu krajów, którzy powinni dążyć do właściwego upamiętnienia ofiar. – Pragnienie rodzin nie jest pragnieniem nadzwyczajnym. Jest to pragnienie proste. Może trudne do realizacji w warunkach wojennych. Ale można mnożyć wszelkiego rodzaju trudności i nigdy nie dojść do sytuacji, w której to pragnienie zostanie spełnione – powiedział przewodniczący KEP.

Nawiązując do sytuacji na sali, sytuacji związanej z obecnością ks. Isakowicza–Zaleskiego, ks. Gęsiak podsumował spotkanie, cytując fragment podpisanego dziś orędzia: „Pojednanie nie jest procesem łatwym (…)”.

– Proszę nie kłamać, ale pochować ofiary tragicznych wydarzeń na Wołyniu. Na kłamstwie nie zbudujecie pojednania – powiedział ks. Isakowicz–Zaleski.

W rozmowie z dziennikarzami kapłan zwrócił uwagę na potrzebę mówienia prawdy o tym, co wydarzyło się na Wołyniu. – Jeżeli abp Szewczuk nie powie, że dokonano ludobójstwa, a jego księża święcą pomniki zbrodniarzy, to nie ma żadnego pojednania. To jest pusty papier, który nic nie oznacza – stwierdził.

Przypomniał, że 11 lat temu miało miejsce pojednanie z patriarchą moskiewskim Cyrylem. – Gdzie jest dzisiaj Cyryl, patriarcha Moskwy, gdzie są ci, co podpisywali z nim dokumenty? – pytał.

Przypomniał, że Rodziny Ofiar skierowały do wszystkich biskupów w Polsce i na Ukrainie prośbę, o to, by po pierwsze powiedzieć prawdę o ludobójstwie, po drugie – godnie pochować ofiary, po trzecie – by Cerkiew greckokatolicka zaprzestała gloryfikacji zbrodniarzy i święcenia ich pomników.

Zaznaczył też, że rodziny ofiar nie miały możliwości zapoznać się wcześniej z tekstem orędzia. Zwrócił uwagę, że ofiary innych zbrodni nie są tak pomijane. – Cały czas mówi się o wybaczeniu. Ale wybaczyć może tylko i wyłącznie ofiara. Nikt – ani biskup ani polityk – nie ma prawa wybaczyć w cudzym imieniu – powiedział. – Trzeba rozmawiać z rodzinami, dyskutować, przedstawić apel, a nie podpisać go samemu – powiedział.

Krytycznie odniósł się też do eufemistycznego określania Zbrodni Wołyńskiej „tragicznymi wydarzeniami na Wołyniu”.

Podkreślił też, że pamięć o zbrodniach nie jest żadną przeszkodą w tym, by dzisiaj pomagać Ukrainie i Ukraińcom. Podkreślił, że sam prowadzi taką pomoc od 25 lat a obecnie pomaga grupie 100 uchodźców z Charkowa.

– Szkoda, dziś była wielka szansa. Ale politycy i biskupi weszli bocznym wejściem a my staliśmy, jakbyśmy w ogóle nie byli potrzebni – powiedział.

Podkreślił też, że zakaz pochówku ofiar Wołynia jest na rękę Rosji i propagandzie Putina.

Konferencja prasowa z udziałem przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski abp. Stanisława Gądeckiego i zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego abp. większego kijowsko-halickiego Światosława Szewczuka odbyła się dziś w Domu Arcybiskupów Warszawskich, po nabożeństwie „Przebaczenia i pojednania”, które miało miejsce w warszawskiej archikatedrze. Konferencję prasową prowadził rzecznik KEP, ks. Leszek Gęsiak SJ.

Po konferencji hierarchowie rozpoczynają symboliczną pielgrzymkę pojednania na Ukrainę.