„Konstytucje apostolskie” z IV wieku – nowy tom z serii Źródła Myśli Teologicznej

Najstarsze zachowane teksty modlitw liturgicznych: Mszy św., udzielania chrztu oraz sakry biskupiej, na które powołuje się Sobór Watykański II, ukazały się w ramach cenionej przez badaczy historii teologii i patrologów serii „Źródła Myśli Teologicznej”.

Najstarsze zachowane teksty modlitw liturgicznych: Mszy św., udzielania chrztu oraz sakry biskupiej, na które powołuje się Sobór Watykański II, ukazały się w ramach cenionej przez badaczy historii teologii i patrologów serii „Źródła Myśli Teologicznej”. Nowy tom jest zatytułowany „Constitutiones apostolorum” zawiera m.in. konstytucje apostolskie z ok. 380 r., tekst Didache a także szczegółowo przedstawia obowiązujące w IV wieku zasady życia chrześcijańskiego dotyczące świeckich, jak również biskupów i duchownych.

Licząca 768 stron publikacja składa się z ośmiu ksiąg. Księgi I-VI pochodzą z Didaskaliów i kolejno omawiają chrześcijańskie zasady życia dotyczące: świeckich, biskupów i duchownych, stanu wdów, sierot, męczenników. I tak np. «Katolicka nauka o świeckich» podaje wskazania dla chrześcijan przestrzegając ich szczególnie przed chciwością i odwetem. Księga II zatytułowana „O biskupach, prezbiterach i diakonach” podaje m.in. przymioty kandydata na biskupa. Księga III porusza problemy związane ze stanem wdów w Kościele – przypomina m.in. o obowiązku opieki nad wdowami przez wspólnotę kościelną. W księdze tej jest również mowa o zakazie pełnienia przez świeckich funkcji kapłańskich. Na księgę tę powołuje się kilkakrotnie Sobór Watykański II

Z kolei księga IV pt. „O sierotach” reguluje kwestie adopcji, ale też przestrzega przed nadużywaniem własnego sieroctwa lub wdowieństwa do łatwego życia na koszt innych. Księga V „O męczennikach” porusza nie tylko kwestie naśladowania Chrystusa w cierpieniu, ale również mówi o tym, co nie przystoi chrześcijaninowi. „Należy unikać czczej gadaniny, nieprzyzwoitych wyrażeń, dowcipkowania, pijaństwa, rozpusty, hulanek, nadmiernego gniewu, pogańskich lub sprośnych śpiewów, wzywania bożków lub demonów” – czytamy w punkcie 10 Księgi V. Natomiast Księga VI „O schizmach i herezjach” podaje m.in. przykłady schizm w Starym Testamencie oraz wymienia herezje czasów apostolskich.

Księga VII omawia w oparciu o tekst Didache „drogę życia i drogę śmierci” podając przy tym różnorodne rozporządzenia np. o chrzcie, poście, świętowaniu niedzieli, o przymiotach kandydatów na duchownych. Ponadto podaje listę biskupów ustanowionych przez apostołów.

Ostatnia z ksiąg – VIII pt. „O charyzmatach, święceniach i kanonach kościelnych” opisuje charyzmaty i godności w Kościele. Tu znajdują się najstarsze teksty nt. święceń biskupich i Eucharystii. Do Księgi VIII dołączony jest zbiór 85 Kanonów Apostolskich.

Zdaniem autorów opracowania: Arkadiusza Barona i Henryka Pietrasa SJ, „Constitutiones apostolorum” stanowią bodaj jedyną próbę stworzenia prawa na podstawie Biblii a nie prawa rzymskiego. „Konstytucje” cytują Biblię, parafrazują, kompilują zdania biblijne w taki sposób i w takiej ilości, że nie występuje to w żadnym innym przyjętym przez Kościół kodeksie praw.

Publikacja została opatrzona indeksami: biblijnym, dokumentów kościelnych, pisarzy, imion własnych oraz rzeczowym.

„Constitutiones apostolorum. Synody i kolekcje praw, tom II”, Układ i opracowanie: Arkadiusz Baron i Henryk Pietras SJ, WAM 2007, s. 768