Kościół na Korsyce przed wizytą papieża (dossier)

„Jezus przeszedł dobrze czyniąc” – takie hasło przyświeca wizycie apostolskiej papieża Franciszka w diecezji Ajaccio na Korsyce w niedzielę 15 grudnia. Będzie to trzeci pobyt Franciszka we Francji. 25 listopada 2014 roku złożył kilkugodzinną wizytę w Parlamencie Europejskim i Radzie Europy w Strasburgu, a w dniach 22-23 września 2023 roku odwiedził Marsylię, gdzie wziął udział w III Spotkaniach Śródziemnomorskich.

Kościół na Korsyce jest spadkobiercą niemal dwóch tysięcy lat ewangelizacji. Początki chrześcijaństwa na wyspie sięgają bowiem przełomu III i IV wieku. Impuls do dalszej ewangelizacji dał w VI wieku papież Grzegorz Wielki. Istniało tam pięć diecezji (dziś jest jedna), a na przełomie XI/XII wieku Korsyka była nawet osobną prowincją kościelną (metropolią) – wcześniej metropolitą dla wyspy był sam papież.

W XVII wieku istniała Korsykańska Gwardia Papieska, zajmująca się zarówno ochroną następców św. Piotra, jak też pełniąca rolę policji na ulicach Rzymu i żandarmerii na wsiach w Państwie Kościelnym.

Wyspa była przez wieki przedmiotem sporu między Republiką Genui i Francją. W XVIII wieku istniała przez kilkanaście lat Republika Korsykańska. W 1755 roku uchwalono tam pierwszą na świecie demokratyczną konstytucję – wcześniejszą od amerykańskiej (1787) i polskiej (1791).

Obejmująca całą wyspę diecezja Ajaccio liczy 280 tys. wiernych (na 355 tys. mieszkańców). Są tam 434 parafie, w których duszpasterską posługę pełni 80 księży, 19 diakonów stałych i kilkadziesiąt osób konsekrowanych. Od 2021 roku na czele diecezji stoi kard. François-Xavier Bustillo.

Statystyki ukazują wzrost zainteresowania Kościołem katolickim osób dotychczas nieochrzczonych, ale także katolików, którzy od Kościoła się oddalili, a teraz do niego powracają. W tegoroczną Wielkanoc udzielono na Korsyce chrztu 151 osobom dorosłym. Rok wcześniej było ich o 50 mniej, a w 2022 roku – o niemal 100 mniej. Jednocześnie 200 osób przyjęło sakrament bierzmowania.

Zdecydowana większość terytorium diecezji ma charakter rolniczy. W centrum wsi stoi kościół, który jest miejscem nie tylko wydarzeń religijnych, ale także podtrzymywania tradycji przodków. Oba te wymiary łączą się w pobożności ludowej, której kultywowaniem zajmują się 92 bractwa. Ich członkowie wspomagają też duchownych w duszpasterstwie parafialnym i zajmują się miejscami kultu. Liturgia odprawiana jest w języku korsykańskim z wykorzystaniem polifonicznych śpiewów (la paghjella), które w 2008 roku zostały wpisane przez UNESCO na listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości.

Wyróżnikiem korsykańskiej religijności jest od IV wieku pobożność Maryjna. Ponad sto kościołów i kaplic na wyspie nosi wezwanie Matki Bożej. Istnieje też kilkanaście sanktuariów Maryjnych. Dwa spośród nich, w miejscowościach Campitellu i Pancheraccia, cieszą się sławą miejsc objawień Matki Bożej, które – choć nie uznane przez Kościół – przyciągają tam rzesze pielgrzymów z całej Korsyki. Z kolei w Lavasinie odnotowano niewytłumaczalne medycznie uzdrowienie siostry zakonnej.

Co roku 18 marca w Ajaccio odbywa się Madunnuccia – wielka procesja z figurą Matki Bożej Miłosierdzia, patronki miasta od 1656 roku, upamiętniająca oddanie mieszkańców pod Jej opiekę w obliczu epidemii dżumy. A 8 września do Casamaccioli na święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny pielgrzymują korsykańscy pasterze. Uroczystość Wniebowzięcia NMP 15 sierpnia zbiega się w Ajaccio z rocznicą urodzin najbardziej znanego Korsykanina – Napoleona Bonapartego. Maryja jest często wzywana jako Królowa Korsyki. Śpiew Maryjnej pieśni „Dio Vi Salvi Regina” (parafraza antyfony „Salve Regina”) wieńczy oficjalne ceremonie, religijne i świeckie, od 1735 roku pełniąc funkcję korsykańskiego hymnu.

Żywy jest na wyspie kult świętych, począwszy od męczenników z czasów Cesarstwa Rzymskiego (Restytuty, Julii, Dewoty).

*

Wizyta Franciszka będzie pierwszą w historii papieską podróżą na Korsykę. W 1952 roku odwiedził ją przyszły papież Jan XXIII – abp Angelo Giusppe Roncalli, który jako nuncjusz apostolski we Francji koronował figurę Matki Bożej Łaskawej w sanktuarium w Lavasinie koło Bastii.

W niedzielę 15 grudnia o 9.00 na lotnisku im. Napoleona Bonapartego w Ajaccio papieża powitają korsykańskie dzieci, grające na tradycyjnych instrumentach i śpiewające starą kołysankę-kolędę „Nanna di U bambinu”.

W papamobile Franciszek przejedzie wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego z dzielnicy Saint-Joseph do dzielnicy Saint-Jean. Zatrzyma się tam przy Baptysterium św. Jana, pochodzącym z V wieku. O 10.00 katechumeni, przedstawiciele dzieł charytatywnych, dzieci ze szkół katolickich i delegacje z parafii odnowią w obecności papieża swe przyrzeczenia chrzcielne.

Następnie Ojciec Święty odjedzie do Pałacu Kongresowego, gdzie o 10.15 swoim przemówieniem zakończy sympozjum na temat religijności ludowej w państwach basenu Morza Śródziemnego. Zapali też świecę przed figurą Matki Bożej Miłosierdzia.

W katedrze Matki Bożej Wniebowziętej Franciszek spotka się o 11.20 z biskupami, księżmi, diakonami, osobami konsekrowanymi i seminarzystami, z którymi odmówi modlitwę „Anioł Pański”.

Po obiedzie i odpoczynku papież pojedzie na plac Miot, gdzie o 14.45 pozdrowi i pobłogosławi zgromadzonych wiernych, a stamtąd na plac Austerlitz (zwany też U Casone), gdzie o 15.30 odprawi Mszę św.

Przed odlotem do Rzymu Ojciec Święty spotka się jeszcze na lotnisku o 17.30 z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem.