Drukuj Powrót do artykułu

Kościół na wyspie św. Pawła – przed podróżą Benedykta XVI na Maltę

16 kwietnia 2010 | 13:16 | pb / matt Ⓒ Ⓟ

W sobotę i niedzielę Benedykt XVI odwiedzi Maltę. Okazją jest 1950. rocznica pobytu św. Pawła Apostoła na tej wyspie, położonej na Morzu Śródziemnym, na południe od Sycylii. Będzie to 14 podróż zagraniczna obecnego papieża.

„Nie mogę doczekać się spotkania z Maltańczykami” – napisał w lutym br. Benedykt XVI w liście do prezydenta George’a Abeli. Wyraził przekonanie, iż jego pielgrzymka stanie się dla nich okazją do przemyślenia i pogłębienia wiary chrześcijańskiej.

Państwo joannitów

Statek, którym Apostoł Narodów był wieziony jako więzień do Rzymu rozbił się w czasie w burzy u wybrzeży Malty ok. 60 r. O trzymiesięcznym pobycie św. Pawła wspominają Dzieje Apostolskie (28, 1-11). Życzliwie przyjęty przez mieszkańców Apostoł uzdrawiał chorych, m.in. ojca namiestnika Publiusza, co ułatwiło zaszczepienie tam chrześcijaństwa. Publiusz został pierwszym biskupem Malty.

Rozwój Kościoła, mimo prześladowań, o których świadczą katakumby, trwał do inwazji Arabów. Rządzili oni Maltą od IX do XI w. Pozostałością tego okresu jest język maltański, podobny do arabskiego. Tamtejsi katolicy do dziś mówiąc o Bogu, używają słowa „Allach”.

Jednak nawet za panowania muzułmanów Maltańczycy zachowali swoją wiarę. Historyk Giovanni Abela pisał, że Malta była z Bożego ustanowienia „przedmurzem europejskiej cywilizacji chrześcijańskiej” w obliczu ekspansji islamu wokół Morza Śródziemnego.

W ciągu dziejów Malta przechodziła z rąk do rąk, znajdując się pod panowaniem fenickim, rzymskim, bizantyjskim, normańskim, hiszpańskim… Wreszcie w 1530 r. stała się państwem joannitów – rycerzy z Zakonu Szpitalnego św. Jana Jerozolimskiego, nazwanych z czasem kawalerami maltańskimi. Najbardziej znaczącym wydarzeniem historycznym za nich panowania była obrona wyspy przed flotyllą turecką w 1565 r. Nazwa stolicy La Valetta pochodzi od nazwiska wielkiego mistrza Jeana Parisota de La Valette, który kierował obroną. Dzień, w którym Turcy odstąpili od oblężenia, 8 września, obchodzony jest jako święto narodowe Matki Boskiej Zwycięskiej.

Z okresu joannickiego pochodzi większa część zabytków architektury znajdujących się w tym kraju. Na Malcie tworzył przez pewien czas Caravaggio, malując tu co najmniej 7 swoich dzieł. „Ścięcie św. Jana Chrzciciela” wisi do dziś w stołecznej katedrze.

Ten „złoty wiek” Malty zakończył się w 1798 r. wypędzeniem zakonników przez Napoleona Bonapartego. Po Francuzach rządzili tam Brytyjczycy, którym w czasie II wojny światowej archipelag służył jako „niezatapialny lotniskowiec”. W 1964 r. Malta uzyskała niepodległość.

Religia państwowa

Malta należy do najbardziej katolickich państw Europy i świata. Katolicy stanowią tam 98 proc. wśród 430 tys. mieszkańców. Katolicyzm jest religią państwową, co zostało zapisane w konstytucji Republiki Malty. Stanowi ona również, że „władze apostolskiego Kościoła rzymskokatolickiego mają obowiązek i prawo nauczać, które zasady są dobre, a które złe”. Lekcje religii są więc obowiązkową częścią szkolnej edukacji. Kościół prowadzi zresztą 1/3 szkół w kraju. Na państwowym uniwersytecie (dawne kolegium jezuitów) istnieje wydział teologiczny. Hymnem państwowym jest modlitwa, której autorem jest ks. Karm Psaila: „Strzeż, o Panie, tak jak zawsze strzegłeś, tej kochanej ojczyzny, opromienionej Twoim światłem…”.

W 1923 r. Malta była gospodarzem XXIV Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego, w 1991 r. międzynarodowego spotkania „Ludzie i religie”, organizowanego przez Wspólnotę św. Idziego, zaś w 2004 r. – Międzynarodowego Kongresu Kapłanów. Jednak najważniejszymi jak dotychczas wydarzeniami religijnymi były dwie wizyty Jana Pawła II: w dniach 25-27 maja 1990 i 8-9 maja 2001 r.

Archidiecezja Malta jest od 1944 r. siedzibą metropolii, w której skład wchodzi utworzona w 1864 r. diecezja Gozo, położona na sąsiedniej wyspie o tej samej nazwie. W skład konferencji episkopatu wchodzi trzech biskupów (64-letni abp Paul Cremona z Malty i jego biskup pomocniczy 71-letni Annetto Depasquale oraz 53-letni bp Mario Grech z Gozo), jest też dwóch biskupów emerytów (81-letni abp Joseph Mercieca z Malty i jego rówieśnik bp Nikol Cauchi z Gozo). Ponadto Maltańczyk, abp Joseph Spiteri jest od 2009 r. nuncjuszem apostolskim w Sri Lance.

Na 316 km kw. znajduje się aż 360 kościołów. Jeden z nich, tzw. Rotunda w miejscowości Mosta ma trzecią co do wielkości kopułę na świecie (o średnicy 40 m), po bazylice św. Piotra w Rzymie i świątyni Hagia Sofia w Stambule. Ośrodkami kultu maryjnego są sanktuaria w Mellieha i Ta’Pinu, które w 1990 r. odwiedził Jan Paweł II.

Tajemnice światła

Patronami Malty są święci: Paweł, Publiusz, Agata i Jerzy. Jedynym jak na razie kanonizowanym (w 2007 r.) Maltańczykiem jest Dun Ġorġ – ks. Jerzy Preca (1880-1962), założyciel Stowarzyszenia Nauki Chrześcijańskiej, zajmującego się pracą oświatowo-wychowawczą. To on w 1957 r. zaproponował do prywatnego odmawiania pięć nowych tajemnic różańcowych, które nazwał „tajemnicami światła”. Przejął je Jan Paweł II i w 2002 r. wprowadził w całym Kościele.

Jest też dwoje lokalnych błogosławionych: s. Maria Adeodata Pisani i ks. Nazju Falzon, wyniesionych na ołtarze wraz z ks. Precą przez Jana Pawła II w 2001 r. Tę potrójną beatyfikację odebrano jako formę uznania wielowiekowego, niezachwianego trwania Maltańczyków w wierze chrześcijańskiej i w łączności ze Stolicą Piotrową.

Malta zajmuje pierwsze miejsce w Europie pod względem praktyk religijnych. Co niedzielę do kościoła chodzi 60 proc. obywateli, a ponad 70 proc. deklaruje, że religia jest bardzo ważna w ich życiu. Co piąty katolik należy do stowarzyszenia lub ruchu kościelnego.

Według „Annuario Pontificio 2009” Malta ma 454 księży diecezjalnych, 464 zakonników (w tym 380 kapłanów) i 898 sióstr zakonnych. Jednak liczba powołań kapłańskich spada. Wzrasta natomiast liczba par żyjących bez ślubu kościelnego lub w wolnym związku.

Obrońcy życia i rodziny

Maltańskie prawo całkowicie zakazuje całkowicie aborcji i rozwodów. Dlatego władze tego kraju w negocjacjach akcesyjnych z Unią Europejską zapewniły swojemu krajowi całkowitą niezależność w decydowaniu o sprawach związanych z ochroną życia poczętego. Jednostronna deklaracja, wzorowana na protokole irlandzkim z 1992 r., została dołączona do traktatu akcesyjnego. Krok ten poparły wszystkie główne partie polityczne.

Już jako członek UE (od 2004 r.) Malta, razem m.in. z Polską, bezskutecznie zabiegała, aby w przyszłym Traktacie Konstytucyjnym UE znalazło się odniesienie do chrześcijańskiego dziedzictwa Europy. Porażką zakończyły się też protesty Malty i kilku innych krajów przeciwko decyzji o finansowaniu doświadczeń na komórkach macierzystych embrionów z budżetu UE. W 2009 r. maltański minister sprawiedliwości Carmelo Mifsud Bonnici ostro skrytykował wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu uderzający w obecność krzyży we włoskich szkołach. Zarzucił sędziom brak wrażliwości na czynniki kulturowe, które kształtują tożsamość narodową.

Przyjmując w 2005 r. nowego ambasadora Malty Benedykt XVI zwrócił uwagę, że mieszkańcy tego wyspiarskiego kraju, „wierni swym chrześcijańskim korzeniom rozumieją wagę swej misji również w obecnej delikatnej fazie historii Europy i świata”. – Naród maltański wie, że stanowi integralną część przestrzeni zwanej Europą i, pozostając w harmonii ze swymi szlachetnymi tradycjami duchowymi i kulturowymi, które wyróżniały go w ciągu wieków, pragnie uczynić wszystko, aby wspólnota europejska trzeciego tysiąclecia nie zatraciła dziedzictwa wartości kulturalnych i religijnych ze swej przeszłości – stwierdził papież.

W ciągu pięciu lat pontyfikatu spotykał się on już dwukrotnie z prezydentami i raz z premierem Malty. Świadczy to o intensywności stosunków maltańsko-watykańskich. Znakiem ścisłego związku ze Stolicą Apostolską jest też fakt, że od 2007 r. drugim sekretarzem Benedykta XVI jest Maltańczyk, ks. prał. Alfred Xuereb.

Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
Wersja do druku
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Możesz określić warunki przechowywania cookies na Twoim urządzeniu za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.
Administratorem danych osobowych użytkowników Serwisu jest Katolicka Agencja Informacyjna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (KAI). Dane osobowe przetwarzamy m.in. w celu wykonania umowy pomiędzy KAI a użytkownikiem Serwisu, wypełnienia obowiązków prawnych ciążących na Administratorze, a także w celach kontaktowych i marketingowych. Masz prawo dostępu do treści swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, wniesienia sprzeciwu, a także prawo do przenoszenia danych. Szczegóły w naszej Polityce prywatności.