Kościół to swego rodzaju dom rodzinny

W auli Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie odbyło się 14 listopada sympozjum naukowe, zorganizowane w 50. rocznicę śmierci bp. Jana Szerudy, profesora biblistyki, pierwszego po drugiej wojnie światowej zwierzchnika Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce.

W sesji udział wzięli przedstawiciele różnych Kościołów chrześcijańskich.

Otwierając sympozjum zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP Jerzy Samiec określił bp. Szerudę „niezwykłym człowiekiem”, który kierował Kościołem w najtrudniejszym, powojennym okresie, a władze komunistyczne sprzeciwiły się, aby sprawował tę funkcje dłużej. Mówca podkreślił, że bp Szeruda był bliskim współpracownikiem bohaterskiego biskupa-męczennika Juliusza Burschego.

Luterański teolog prof. Karol Karski, przedstawił mało znany wątek z prekursorskiej działalności ekumenicznej bp. Szerudy. Był on jedynym człowiekiem w Polsce, który w okresie międzywojennym uczestniczył w posiedzeniach trzech nurtów ruchu ekumenicznego i bezpośrednim świadkiem, gdy po drugiej wojnie światowej z nurtów tych rodziła się Światowa Rada Kościołów (1948). Przed drugą wojną światową był świadkiem powołania do życia Światowego Konwentu Luterańskiego (1923), krótko po wojnie reprezentował Kościół Ewangelicko-Augsburski w akcie utworzenia Światowej Federacji Luterańskiej (1947). Natomiast w kraju asystował narodzinom oddziału krajowego Światowego Związku Krzewienia Przyjaźni między Narodami za pośrednictwem Kościołów (1923), Rady Kościołów Ewangelickich (1926) i Polskiej Rady Ekumenicznej (1946).

Prof. Karski przytoczył też fragment nieznanego artykułu ks. prof. Jana Szerudy, który przed ponad półwieczem napisał: „W polemice wyznaniowej należałoby skończyć z różnymi czczymi zarzutami, kłamstwami i obelgami, a rozpocząć raczej rzetelne badanie i poznawanie wewnętrznego życia i właściwości innego Kościoła i wyznania. Kościół to swego rodzaju dom rodzinny, w którym człowiek zazwyczaj czuje się dobrze (…) Chrystus w centrum myślenia, wiary i działania Kościołów w każdej sytuacji! Oto moim zdaniem istota zagadnienia jedności i zarazem program pracy. Im więcej chrześcijanie w łonie własnego Kościoła powodować się będą duchem Chrystusowym, duchem miłości i ofiary, im więcej w nich będzie mocy nowego życia, tym łatwiej dojdzie do zrozumienia, zbliżenia i jedności”.

Podczas sesji wysłuchano wykładów o środowisku rodzinnym bp. Szerudy, jego działalności naukowej i kościelnej, zwłaszcza w trudnym okresie PRL-u. Prelegentami byli: Maciej Oczkowski, ks. prof. dr Manfred Uglorz, ks. prof. dr Henryk Czembor i prof. Andrzej Friszke.

Wykładom przysłuchiwał się biskup pomocniczy warmiński Jacek Jezierski, były przewodniczący Rady Episkopatu ds. Ekumenizmu i bp diecezji mazurskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego Rudolf Bażanowski. Zza oceanu na sympozjum przyjechała wnuczka bp. Szerudy Anna Żytkow.

Bp Jan Szeruda urodził się 26 grudnia 1889 r. w Wędryni na Śląsku Zaolziańskim w niezamożnej rodzinie szewca. Ukończył gimnazjum polskie w Cieszynie, a następnie studia teologiczne w Wiedniu i w Halle. Po studiach był prefektem w gimnazjum polskim w Orłowej (Zaolzie).

Ordynowany na księdza dnia 15 sierpnia 1917 r. w Nawsiu, gdzie został wikariuszem. Po odbyciu dodatkowych studiów teologicznych w Bazylei w Szwajcarii, gdzie uzyskał stopień licencjata teologii, rozpoczął pracę dydaktyczno-naukową na Uniwersytecie Warszawskim. W dniu 22 kwietnia 1922 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a od 5 grudnia 1929 r. profesorem zwyczajnym i kierownikiem katedry egzegezy Starego Testamentu i języka hebrajskiego. Podczas okupacji pracował jako urzędnik, prowadząc jednocześnie wykłady z teologii na tajnym uniwersytecie, gdzie pełnił funkcję dziekana. W lutym 1945 r. wrócił do zburzonej Warszawy.

21 czerwca 1945 r. synod księży w Łodzi powołał go na zastępcę biskupa do czasu zwołania zwyczajnego synodu Kościoła. Podjął się odbudowy rozbitego przez wojnę Kościoła. Wznowił wykłady na Wydziale Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestniczył aktywnie w pracach Komisji Przekładu Pisma Świętego oraz jako profesor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, która powstała w r. 1954 w miejsce Wydziału Teologii Ewangelickiej UW. Urząd biskupa mógł sprawować tylko do jesieni 1951 r., gdyż władze komunistyczne nie zgodziły się na jego kandydowanie w wyborach na urząd biskupa.

Bp Jan Szeruda zmarł 21 marca 1962 r. w Warszawie, gdzie też został pochowany na cmentarzu ewangelickim.