Kościoły wschodnie Wielki Post rozpoczną w poniedziałek

Wierni Kościołów wschodnich – prawosławni i grekokatolicy – okres Wielkiego Postu mają jeszcze przed sobą. Rozpocznie go 23 lutego tzw. Czysty Poniedziałek. W tym roku będą oni obchodzić Wielkanoc tydzień później niż Kościół rzymskokatolicki – 12 kwietnia.

W Kościołach wschodnich Wielki Post poprzedzają: Niedziela Mięsopustna i Seropustna. Zgodnie z tradycją na tydzień przed rozpoczęciem postu, przestaje się jeść mięso, a w ostatnią niedzielę także sery i nabiał. Ten dzień nazywa się także Niedzielą Przebaczenia Win. Wieczorem w cerkwiach odprawiane są nieszpory połączone z obrzędem przebaczenia sobie win. Głównym gestem jest wzajemne podanie sobie rąk: kapłana z wiernymi i wiernych między sobą. Ma on pomóc wewnętrznie oczyszczonym wejść w okres Wielkiego Postu i przygotować się do świąt wielkanocnych. W cerkwiach, gdzie nie ma możliwości odprawienia nieszporów, obrzęd przebaczenia odbywa się po Mszy świętej.

W Czysty Poniedziałek nie ma obrzędu posypania głów popiołem. Przez cały Wielki Post Eucharystie odprawiane są tylko w soboty i niedziele. W środy i piątki odbywa się Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów. Nie zawiera ona części przeistoczenia, ale jest udzielana komunia święta, konsekrowana w niedzielę. W pozostałe dni w cerkwiach odprawia się godziny kanoniczne lub akafist do Męki Pańskiej. Nie ma Gorzkich Żali, natomiast w niedziele śpiewa się nabożeństwa Pasji, składające się z tekstów biblijnych. Mimo że w liturgii wschodniej nie ma Drogi Krzyżowej, w niektórych parafiach greckokatolickich jest ona również praktykowana.

Wiernych obowiązuje udział w rekolekcjach wielkopostnych oraz skorzystanie z Sakramentu Pokuty i Eucharystii oraz powstrzymanie się od zabaw i praktykowanie postów. Specyficznym gestem w tym czasie są głębokie pokłony do ziemi, którymi rozpoczyna się i kończy modlitwy na znak uniżenia i pokuty.

W tym roku Kościoły wschodnie będą obchodzić Wielkanoc 12 kwietnia, czyli tydzień później, niż Kościół rzymskokatolicki. Różnica w dacie świętowania wynika z dwóch powodów. Pierwszy to korzystanie z różnych kalendarzy: juliańskiego (w przypadku wschodnich) i gregoriańskiego (w łacińskim). Drugi to nieco inny sposób obliczania daty Wielkanocy. W Kościołach wschodnich i zachodnich wypada ona w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca, ale chrześcijanie wschodni dodają do tego warunek, że święto Zmartwychwstania nie może wypaść wcześniej, niż Pascha żydowska. Dlatego zdarza się, że Wielkanoc przypada w tę samą niedzielę, a bywa, że różnica wynosi nawet pięć tygodni.

Liczbę wyznawców prawosławia w naszym kraju hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego oceniają na 550-600 tysięcy. Największe ich wspólnoty żyją w województwie podlaskim – w Białymstoku oraz w jego części południowo-zachodniej: Hajnówce, Bielsku Podlaskim, Gródku, Michałowie. Kościół dzieli się na 6 diecezji (warszawsko-bielska, białostocka-gdańska, lubelsko-chełmska, wrocławsko-szczecińska, łódzko-poznańska, przemysko-nowosądecka). Głową PAKP jest metropolita Warszawy i całej Polski arcybiskup Sawa.

Kościół greckokatolicki w Polsce liczy obecnie ok. 33 tys. wiernych i tworzy metropolię, złożoną z archidiecezji przemysko-warszawskiej, którą kieruje metropolita abp Jan Martyniak i diecezji wrocławsko-gdańskiej pod przewodnictwem bp. Włodzimierza Juszczaka. W odróżnieniu od prawosławia, Kościół ten jest w jedności z papieżem i uznaje jego prymat.