Kraków: odbudowa Warszawy przesłaniem dla zniszczonego Aleppo – seminarium podczas sesji UNESCO

Dzisiaj kiedy trwa wojna w Syrii, Warszawa jest pozytywnym przesłaniem dla Aleppo, symbolem, że ruiny nie muszą oznaczać kresu miasta, ale są początkiem odbudowy. To symbol odbudowy nie tylko miasta, ale również narodu – mówili uczestnicy seminarium „Miejsca Światowego Dziedzictwa i dziedzictwo dokumentacyjne – doświadczenia Warszawy”. Spotkanie zorganizowane zostało 9 lipca w ramach 41. Sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO, która odbywa się w Krakowie.

Spotkanie odbyło się z inicjatywy Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego oraz przedstawicieli polskiego Komitetu UNESCO i Archiwum Biura Odbudowy Stolicy.

Zburzenie i odbudowa Warszawy są tematem towarzyszącym 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Zdaniem uczestników spotkania historia Warszawy jest szczególnie istotna w dzisiejszych czasach, a rekonstrukcja historycznego centrum Warszawy była przedsięwzięciem bez precedensu w historii. W 1980 r. ten zbiorowy wysiłek mieszkańców stolicy, historyków sztuki oraz konserwatorów został doceniony przez Komitet Światowego Dziedzictwa – historyczne centrum Warszawy zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa. W tekście wyjaśniającym napisano: „Ponad 85 proc. zabytkowego centrum Warszawy zostało zniszczone przez nazistowskie oddziały okupacyjne. Po wojnie mieszkańcy Warszawy podjęli dzieło odbudowy, które doprowadziło do odtworzenia kościołów, pałaców i domów będących symbolem polskiej kultury i narodowej tożsamości. Jest to wyjątkowy przykład całkowitej rekonstrukcji zespołu historycznego”.

Architekt, urbanista i konserwator zabytków prof. Krzysztof Pawłowski, który doprowadził do umieszczenia odbudowanego Starego Miasta na Liście, podkreśla, że stało się to „nie z powodu wartości historycznej czy zabytkowej, ale było docenieniem trudu historycznej rekonstrukcji, miłości do przeszłości, tak brutalnie zdeptanej przez wojnę. Było to także podkreślenie sukcesu Starego Miasta, które nie stało się skansenem, ale jest tętniącą życiem dzielnicą”.

W 1999 roku na listę Memory of the World International Register sygnowaną przez UNESCO i dotyczącą zachowaniu dokumentów, wpisane zostało także archiwum zawierające dokumentację dotyczącą odbudowy Warszawy.

– Głównym celem naszego spotkania jest zainteresowanie uczestników sesji wyjątkowym doświadczeniem Warszawy jako miasta zburzonego i odbudowanego, ale nie tylko w tym wymiarze historycznym, ale przede wszystkim w wymiarze zachowanego materiału. Sesja UNESCO zajmuje się zachowaniem światowego dziedzictwa, ale perspektywa dokumentacyjna i zachowania materiału jest także szczególnie ważna – mówił dr Wojciech Kozłowski z Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego. – Nasze spotkanie przede wszystkim służy temu, aby pokazać jak to tragiczne wydarzenie historyczne zostało udokumentowane, w jaki sposób można je badać, co wiemy o tym co zostało zniszczone i jak zostało to odbudowane – dodał.

Wśród wielu dokumentów pozwalających zrozumieć historię Warszawy czasów okupacji i jej powojenne losy, zwłaszcza dotyczące dziedzictwa włączonego na światową listę UNESCO – relacje świadków mają ogromne znaczenie. Te relacje zawarte zostały w „Zapisach Terroru” – interdyscyplinarnym projekcie Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami. Zdaniem uczestników spotkania zeznania te ukazują doświadczenie zniszczenia Warszawy i dziś, w kontekście wojen i kryzysów, stanowią dobry punkt odniesienia dla obszarów, które dotknęło podobne doświadczenie.

– „Zapisy Terroru” to indywidualne opowieści ludzi, którzy doświadczyli niemieckiego okupanta w różnych wymiarach, czyli w więzieniach, deportacjach, wyrzuceniach z domu, rozstrzelaniach, obozach koncentracyjnych, czy zniszczeniach dóbr kultury. Gromadzone przez nas dokumenty pokazują obraz okupacji niemieckiej widziany oczami cywila – wyjaśniał dr Kozłowski.

– W Aleppo mamy do czynienia z dramatycznym niszczeniem miasta, kompletnym i całościowym. Dlatego tę paralelę łatwo widać. Dla każdego miasta jest nadzieja. Warszawa pokazała kilkadziesiąt lat temu, że fakt, że okupant chce ją zniszczyć nie wystarczy i co więcej, że ją zniszczy, wywiezie setki tysięcy ludzi i przez moment będzie miastem duchów. To nie wystarcza, ponieważ w dużej mierze miasto żyje jego mieszkańcami i dzięki nim miasto może zostać odbudowane – mówił dr Kozłowski.

41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa towarzyszy akcja charytatywna na rzecz mieszkańców Aleppo. Od 6 lipca przy kościele Mariackim stoi namiot – punkt informacyjny, w którym można nie tylko przekazać darowiznę, ale również dowiedzieć się więcej o potrzebach mieszkańców Aleppo. Organizatorzy akcji uruchomili także specjalny numer, dzięki któremu wysyłając SMS można pomóc potrzebującym (72 052 z hasłem SYRIA, koszt 2,46 zł z VAT). Zebrane pieniądze zostaną przekazane działającej w Syrii od 2013 r. organizacji Caritas Polska.