Kraków: zaprezentowano odnowione księgi z Archiwum Kurii Metropolitalnej
10 grudnia 2018 | 15:25 | led | Kraków Ⓒ Ⓟ
W Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie zaprezentowano 10 grudnia cenne, odnowione tomy rękopisów z najstarszego zbioru archiwaliów. Od 2010 roku zabiegom konserwatorskim poddano już 500 woluminów z XVI, XVII i XVIII wieku, które stanowią cenne źródło wiedzy o Kościele i państwie.
Realizowany od 2010 roku projekt to pierwsza kompleksowa realizacja konserwatorska przy tym zbiorze staropolskich akt. Pozwala we właściwy sposób zabezpieczyć cały unikatowy zbiór rękopisów. Dokumenty te to jedyny w Polsce kompletny zbiór opisujący funkcjonowanie diecezji od 1410 do 1797 r. Liczy łącznie 626 rękopiśmiennych tomów, w każdym z nich jest od 600 do 2,5 tys. stron.
W tym roku zakonserwowano 53 tomy rękopisów z najstarszego zbioru archiwaliów przechowywanych w Archiwum Kurii Metropolitalnej. Zabiegom konserwatorskim poddano 9 tomów Officialiów i 44 tomy Episcopaliów. Zakonserwowane obiekty są udostępniane archiwistom, historykom i badaczom w czytelni Archiwum przy ul. Franciszkańskiej 3.
Ks. prof. Jacek Urban, dyrektor Archiwum Kurii Metropolitalnej mówił podczas prezentacji, że dzieła te wcześniej nie były poddawane konserwacji, a uszkodzeniu i zabrudzeniu uległy z powodu ich użytkowania. – Wszystkie dokumenty pochodzą ze staropolskiego zbioru. Zachowało się ich ponad 600, a w tym roku konserwacji poddano dziesiątą część zbioru, zatem przed nami jeszcze trzy lata pracy. Te dokumenty stanowią ważną część historii i dziedzictwa Kościoła w Polsce – podkreślił. Jak dodał, dzieła te zostaną także zdigitalizowane i w takiej formie będą udostępniane badaczom.
Z kolei Ewa Pietrzak, konserwatorka mówiła, że wymagające interwencji konserwatorskiej zniszczenia dokumentów były spowodowane upływającym czasem oraz sposobem korzystania z ksiąg. – To była bardzo żmudna praca. Zajmowaliśmy się nie tylko papierowymi kartami ksiąg, ale także ich wymagającymi napraw skórzanymi oprawami oraz zwięzami, które urywają się w przypadku ksiąg, które mają na przykład ponad dwa tysiące stron – wyjaśniała.
Akta Officialia i Episcopalia Archidiecezji Krakowskiej to jedyny w Polsce zbiór akt dokumentujących funkcjonowanie diecezji rok po roku na przestrzeni czterech wieków – od 1410 do 1797 roku. Na cały zbiór składa się 626 tomów rękopisów, tekstów źródłowych, fundamentalnych dla poznania historii biskupstwa krakowskiego w czasach Rzeczpospolitej Szlacheckiej.
– Widzimy jak obszarowo znaczący jest to zestaw dokumentów obejmujących jedną czwartą Rzeczpospolitej. Zwracam uwagę na zasięg tych ważnych dokumentów, bo one niewątpliwie stanowią bardzo ważny zapis działalności Kościoła sprzed kilku wieków – mówił abp Marek Jędraszewski, który uczestniczył w prezentacji odnowionych dzieł, dodając, że zapis działalności Kościoła XVI i XVII wieku to także zapis dziejów Polskiego narodu i polskiej państwowości.
Akta Officialia (1410-1796) to rękopiśmienne akta oficjała, czyli osoby stojącej na czele sądu biskupiego. Oficjał pomagał biskupowi w zarządzaniu diecezją. W imieniu biskupa zajmował się zarówno sprawami sądowymi, jak i administracyjnymi. Rękopiśmienne dokumenty, akta sądu biskupiego, spisywano najpierw na luźnych kartach, a później zszywano je w kolejne roczniki.
Akta Episcopalia (1466-1797) to inaczej akta czynności biskupów krakowskich. Pojawiły się w kancelarii biskupiej w połowie XV wieku, jako tzw. „księga wpisów”. Akta powstawały w ten sposób, że najpierw notariusz prowadził na bieżąco brudnopis (protokół). Po roku treść brudnopisu przepisywano do czystopisu. Wcześniej kanclerz przeglądał protokół i dokonywał selekcji wskazując materiał, który trafi do czystopisu. Acta Episcopalia również spisywane były na luźnych kartach, które potem łączono w jedną księgę i oprawiano.
Na karcie tytułowej każdej z ksiąg widnieje nazwisko urzędującego biskupa, określenie zawartych w księdze spraw i daty ramowe. Sprawy spisywano w porządku chronologicznym. Były to zawsze wydarzenia istotne dla diecezji: nominacje księży (dziekanów, proboszczów, wikariuszy), erekcje nowych parafii, pozwolenia na budowę kościołów czy kaplic, przyjęcie rezygnacji i decyzje o translokacji księży, nominacje rektora seminarium, przyjmowanie kleryków do seminarium, listy święconych, aprobaty do słuchania spowiedzi, upoważnienie do głoszenia Słowa Bożego, cenzura ksiąg duchownych, określanie porządku wizytacji biskupich, ogłaszanie suspens, udzielanie dyspens, informacje o przebiegu i decyzjach Synodu Diecezjalnego.
Projekt dofinansowany jest ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.