Krzysztof Zanussi doktorem honoris causa Uniwersytetu Opolskiego

Krzysztof Zanussi, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów, odebrał w piątek tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Opolskiego. Uroczystość odbyła się na Wydziale Teologicznym uczelni, na wniosek którego Senat Uniwersytetu zdecydował o przyznaniu honorowego doktoratu.

W rozmowie z KAI ks. prof. dr hab. Stanisław Rabiej, dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego podkreślił, że Krzysztof Zanussi jest ambasadorem kultury polskiej i najwybitniejszym reżyserem polskiego kina naszej epoki. Zwrócił uwagę, że jako reżyser i scenarzysta Zanussi w swojej twórczości jest autorem bardzo wnikliwych obserwacji, którym towarzyszą pytania o wartości najważniejsze.

„Nikt nie kwestionuje jego wspaniałych dokonań w zakresie sztuki i artyzmu oraz odwagi podejmowania ważnych tematów, pytań etyczno-teologicznych” – zauważył ks. prof. Rabiej. W jego opinii Zanussi to również człowiek, który w dzisiejszym zamieszaniu, pewnej konfrontacji z twórczością Hollywood, potrafi bronić wartości, ma odwagę mówić rzeczy niepopularne, co pokazała choćby jego postawa w sprawie Romana Polańskiego. Zanussi nie podpisał bowiem deklaracji solidarności z Polańskim.

„Na pewno jest jednym z tych Polaków, których wysoko ocenia świat kultury w Europie i świecie. To człowiek, który nas w tej chwili reprezentuje od Tajwanu, poprzez Moskwę aż po Nowy Jork i Los Angeles” – stwierdził dziekan Wydziału Teologicznego UO.

W laudacji ks. dr hab. Marek Lis, filmoznawca z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego podkreślił, że choć Krzysztof Zanussi nie jest teologiem z wykształcenia, to jednak jego twórczość ma charakter dojrzałych teologicznych i moralnych traktatów. Jak zauważył reżyser jest twórcą stawiającym pytania związane z duchowością, światem wartości i wiarą, zarówno w sposób ukryty jak i jawny. „Od samego początku filmy Zanussiego, unikającego deklaratywnej religijności, obracają się w kręgu treści filozoficznych i teologicznych” – zauważył ks. dr Lis.

W jego opinii „Krzysztof Zanussi staje się przez poruszaną tematykę i sposób jej filmowej prezentacji twórcą religijnym, jednym z niewielu, którzy trwale i konsekwentnie – a nie okazjonalnie i koniunkturalnie – stawiają pytania o Boga i wiarę”. Ks. dr Lis podkreślił, że najważniejsze filmy Zanussiego nie straciły na aktualności, bowiem kryją się w nich pytania wciąż ważne: o swoje miejsce w życiu, odpowiedzialność, drugiego człowieka czy Boga.

Laudator stwierdził, że honorowy doktorat Uniwersytetu Opolskiego jest spłatą długu, jaki przez dziesięciolecia zaciągaliśmy jako widzowie filmów głęboko humanistycznych i prowadzących do refleksji nad ludzką duchowością. Jest wyrazem uznania za wszechstronne zaangażowanie – artystyczne i naukowe, wdzięczności za chrześcijańską i ekumeniczną obecność w świecie kinematografii, za uporczywe przypominanie o wartościach, które czynią świat bardziej ludzkim.

W swoim wykładzie Krzysztof Zanussi przyznał, że wyróżnienie to przynosi błysk nadziei, że to co robi jako artysta ma sens. „W obliczu obojętności, a często wrogości świata, błysk ten czasem rozpływa się w mroku i wtedy przychodzi zwątpienie. Wierny towarzysz każdego twórcy. Dziękuje za błysk nadziei” – stwierdził reżyser.

Zanussi przyznał, że od 1981 roku, gdy wyreżyserował film o Janie Pawle II, nosi etykietę katolickiego twórcy. Jak dodał ważnym staje się dla niego pytanie czy przyznając się do związków z Kościołem nie wyrzeka się wolności twórczej? „Z etykietką twórcy katolika jest mi w życiu bardzo niewygodnie. Zbieram razy nie zawsze za siebie, a co najgorsze dźwigam odpowiedzialność za to, że każde moje potknięcie rzutować będzie na moich współwyznawców. Wolałbym, żeby moje prace oceniano jako chrześcijańskie a mnie oszczędzono etykiety do czasu, kiedy stanę na Sądzie Ostatecznym” – wyznał.

Reżyser zwrócił uwagę, że „w powszechnym mniemaniu katolik czy chrześcijanin to ten, który ma odpowiedź na wszystko”. Podkreślił jednocześnie, że np. w swoim filmie „Suplement” z 2002 roku starał się zadać kłam temu mniemaniu. Zauważył przy tym, że wśród jego publiczności jest więcej chętnych na to, by odebrać z jego filmów jego pewność a mniej tych, którzy chcą mu towarzyszyć w rozterce i poszukiwaniu. „Kłopot z tym, że w obliczu tajemnicy pewność wyraża ograniczenie.(…) Wobec tajemnic życia każda pewność wydaje się śmieszna” – powiedział Krzysztof Zanussi.

Na potrzeby wniosku o przyznaniu prof. Zanussiemu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Opolskiego recenzję twórczości reżysera sporządzili ks. prof. Andrzej Szostek, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz prof. Maciej Wojtyszka z Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. Senaty obu uczelni podjęły także uchwałę popierającą wniosek Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego o nadanie prof. Krzysztofowi Zanussiemu tytułu doktora honoris causa opolskiej uczelni.

Krzysztof Zanussi urodził się 17 czerwca 1939 r. Jest absolwentem Wydziału Reżyserii Szkoły Filmowej w Łodzi. Już w latach 50. w Amatorskim Klubie Filmowym Uniwersytetu Warszawskiego realizował swoje pierwsze filmy. W jego dorobku znajduje się prawie 40 filmów.

Artysta reżyseruje również przedstawienia teatralne w kraju i za granicą. Od czterech kadencji, od roku 1994 roku, jest konsultorem Papieskiej Rady ds. Kultury. W 1999 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury polskiej.

Tytuł Uniwersytetu Opolskiego jest siódmym doktoratem honoris causa w dorobku Zanussiego. Wyróżnienie takie przyznały reżyserowi m.in. uczelnie w Moskwie, Bukareszcie czy Mińsku. W roku 2004 o nadaniu Zanussiemu honorowego doktoratu zdecydował Katolicki Uniwersytet Lubelski.