Krzyż Komandorski dla twórcy pallotyńskiego Centre du Dialogue – ks. Józefa Sadzika

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski został przyznany pośmiertnie pallotynowi, ks. Józefowi Sadzikowi. Odznaczenie to jest przyznawane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne zasługi położone w służbie państwu i społeczeństwu, szczególnie za wybitne osiągnięcia w działalności publicznej podejmowanej z pożytkiem dla kraju. Krzyż komandorski zostanie przekazany 15 grudnia podczas jubileuszowej gali zorganizowanej z okazji 50-lecia istnienia Centre du Dialogue w Ambasadzie RP w Paryżu na ręce superiora Regii Miłosierdzia Bożego, do której należał ks. Sadzik – ks. Krzysztofa Hermanowicza.

Ks. Józef Sadzik, dr filozofii i intelektualista, w trudnych dla Polski latach komunistycznego reżimu stworzył we Francji wydawnictwo Editions du Dialogue, poprzez które promował idee Soboru Watykańskiego II. Wiele myśli wybitnych teologów takich jak Kark Rahner, Ive Congar, Marie-Dominique Chenu, czy z polskich autorów Józefa Tischnera  – ukazało się w ramach popularnej serii wydawniczej „Znaki czasu”.

Potem ks. Sadzik zaczął tworzyć salę – kaplicę, gdzie polscy intelektualiści mogliby się spotykać o rozmawiać o kwestiach ważnych dla Polski, chrześcijaństwa i świata. Do współpracy zaprosił m. in. architekta Jerzego Chudzika, malarza Jana Lebensteina i rzeźbiarkę Alinę Szapocznikow. Chciał stworzyć wnętrze, które przyciągałoby elegancją i smakiem. I tak ścianę zdobi witraż przedstawiający sceny z Apokalipsy św. Jana, a wnętrzu nadaje powagi Głowa Chrystusa, wykonana przez Szapocznikow.

W 1973 r. rozpoczął tam działanie ośrodek dyskusyjny, do którego ks. Sadzik zapraszał wykładowców, pisarzy, naukowców, polityków, przedstawicieli Kościoła, którzy prezentowali tam swój dorobek, swoje racje i poglądy, swoje książki, owoce swoich poszukiwań i podróży. Centrum miało służyć i służyło rozmowie różnych środowisk. Pierwszym prelegentem był Stefan Kisielewski, który 14 grudnia 1973 r. wygłosił odczyt pt. „Polska między Wschodem a Zachodem”. W ośrodku wielokrotnie gościli Zbigniew Herbert i Czesław Miłosz. Bywali: Tadeusz Mazowiecki, Lech Wałęsa, Jerzy Turowicz ks. Janusz Pasierb, kard. Karol Wojtyła, i inni.

„Ulica Surcouf syntetyzowała Paryż, zamieniała go w Warszawę. […] Do Centre przychodzili „wszyscy”, cały polski Paryż. Ba, zdarzało się tu spotykać też Francuzów, zwabionych atmosferą tego miejsca i próbujących nauczyć się polskiego w ciągu jednego wieczoru. Tutaj spotykały się też rozbite pary, zwaśnione małżeństwa, syczące na siebie, unikające się – ulica Surcouf na moment łączyła przeciwieństwa, łagodziła sprzeczności. Monarchiści i nacjonaliści spotykali się z liberałami. Chwała jej za to – chwała ulicy Surcouf! Ulica Surcouf tworzyła model tolerancji, model Polski katolickiej i otwartej. Trzeba zapamiętać ten model” – pisał o Centre du Dialogue Adam Zagajewski.

Ks. Józef Sadzik namówił Czesława Miłosza do przetłumaczenia Psalmów i Księgi Hioba, opatrując oba wydania swoim wstępem. Późniejszy noblista poprosił go o napisanie wstępu do swojej książki „Ziemia Urlo”.

– Myśl Sadzika wciąż pozostaje mało znana. „Zewnętrze okoliczności” sprawiły, że nie spotkała się z wystarczającym zainteresowaniem. Sięgnięcie do niej to nie tylko zapełnienie wielu białych plam, lecz impuls, szansa do kolejnych odkryć – podkreśla ks. Marek Wittbrot. Jego zdaniem warto dotrzeć także do korespondencji Sadzika. – Tak jak czyta się i bada zapiski czy listy Simone Weil, Edyty Stein, Martina Bubera, Jana XXIII i wielu innych, tak warty jest zbadania prawdziwy dialog prowadzony przez Sadzika z wieloma artystami, pisarzami, filozofami i teologami na temat obecności Boga w świecie, zła i cierpienia, znaczenia historii czy eschatologicznego wymiaru istnienia – konkluduje w jednym ze swoich tekstów o Sadziku na portalu recogito.eu.

Obecnie w jubileuszowym roku Centre du Dialogu co miesiąc odbywają się spotkania, przypominające twórczość dawnych bywalców tego miejsca, a w 2024 r. planowana jest kolejna edycja spotkań na tematy nurtujące współczesnego człowieka, związane z nauką, wiarą czy etyką. Kontynuatorem działalności ks. Józefa Sadzika jest ks. Marek Wittbrot, literat i znawca sztuki, który pielęgnuje spuściznę twórcy legendarnego Centre du Dialogue przy rue Surcouf – „polskiego adresu w Paryżu”.

Ks. Józef Sadzik SAC urodził się dnia 18 lutego 1933 ro­ku w Sułkowicach (archidiecezja krakowska). Gimnazjum roz­począł w Strzelcach Opolskich (1945) i kontynuował w Collegium Marianum w Wadowicach na Kopcu. W 1950 roku złożył maturę prywatną w Collegium Marianum i rozpoczął studia fi­lozoficzne na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagielloń­skiego, ale po paru miesiącach zrezygnował z ich kontynuowa­nia i wstąpił do nowicjatu pallotynów w Ząbkowicach Śląskich (1950-1952). Pierwszą profesję złożył na Kopcu 26 sierpnia 1952 roku. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Ołtarzewie w latach 1952-1957. Święcenia kapłańskie otrzymał 22 czerw­ca 1957 roku w Ołtarzewie z rąk kard. Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Polski. W tymże roku zdał maturę państwową w War­szawie (liceum dla pracujących). 1957-1962 studia filozoficzne na Uniwersytecie we Fryburgu szwajcarskim i w Monachium. W 1962 uzyskał doktorat we Fryburgu na podstawie pracy: Esthetiąue de Martin Heidegger (praca ta, nieco zmieniona, ukazała się jako książka po francusku i hiszpańsku). W 1962 roku zo­staje przeniesiony do Francji na „roczny pobyt” przez ówczesnego prowincjała ks. Eugeniusza Werona. Faktycznie roczna pomoc, z powodu braku księży w Regii, przechodzi w stałe za­mieszkanie w Osny i Paryżu, gdzie prowadzi wydawnictwo SEI – Societe d’Editions Internationales). W 1966 roku zakłada wydaw­nictwo Editions du Dialogue, którego został dyrektorem. W 1973 roku zakłada ośrodek odczytowo-dyskusyjny Centre du Dialogue. W 1975 roku zostaje rektorem domu paryskiego. Wszystkie te funkcje pełnił do dnia swojej nagłej śmierci, która nastąpiła 26 sierpnia 1980 w Osny pod Paryżem.