Krzyżacy wybierają nowego wielkiego mistrza

W Wiedniu, w siedzibie Wielkiego Mistrza, rozpoczyna obrady 20 sierpnia kapituła generalna Zakonu Braci Niemieckiego Domu Szpitalnego Najświętszej Maryi Panny w Jerozolimie (OT), zwanego Zakonem Niemieckim, a w Polsce – Zakonem Krzyżackim. Kapituła, w skład której wchodzą delegaci z sześciu krajów – zakonnice, zakonnicy oraz świeccy „familiares” – obraduje co sześć lat, by wybrać nowe władze generalne, przyjąć sprawozdania z poszczególnych jednostek, zweryfikować obowiązujące statuty, a także przedyskutować kwestie związane z teraźniejszością i przyszłością zakonu, poinformowała austriacka agencja katolicka Kathpress.

Ważną datą będzie 22 sierpnia, kiedy to dokonany zostanie wybór nowego Wielkiego Mistrza. Dotychczasowy, 65. Wielki Mistrz Zakonu Niemieckiego, opat generalny 72-letni o. Bruno Platter, sprawował tę funkcję przez trzy kadencje. Nie będzie kandydować po raz kolejny i zamierza oddać kierowanie Zakonem w młodsze ręce.

Jednym z najważniejszych tematów, jakimi zajmują się uczestnicy kapituły jest refleksja nad tym, w jaki sposób można przekazać ideały i misję naszego zakonu oraz jak je realizować przez nasze dzieła w sytuacji, gdy coraz więcej obszarów działania przejmują świeccy, powiedział KAI pochodzący z Polski członek zakonu, o. Piotr Rychel. Z drugiej strony – dodał – należy rozważyć, jak będzie można pozyskiwać nowe pola działania w poszczególnych prowincjach zakonnych.

Zakon Niemiecki jest jednym z trzech zakonów rycerskich, obok templariuszy i Zakonu Maltańskiego, powstałych w okresie wypraw krzyżowych. Założono go w 1190 w Ziemi Świętej w celu opieki nad przebywającymi tam pielgrzymami i chorymi oraz walki z niewiernymi. Do Polski krzyżaków sprowadził w 1226 r. książę Konrad Mazowiecki. W 1230 r. przybyli oni na ziemię chełmińską, a do 1283 r. podbili Prusy.

Korzystając z poparcia cesarzy i papieży, utworzyli na zajętych ziemiach własne państwo. Podjęli nieudaną próbę ekspansji na Ruś, opanowali Sambię, usiłowali także podbić Żmudź. W latach 1308-09 zajęli Pomorze Gdańskie, co zapoczątkowało okres długotrwałych wojen z Polską. Załamanie potęgi politycznej i gospodarczej zakonu nastąpiło po bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. Dalsze wojny z Polską (1415-21 i 1431-35) doprowadziły do zubożenia ludności państwa zakonnego i konfliktu z dynamicznie rozwijającymi się miastami (Toruń, Gdańsk, Elbląg). Ostatecznie wojny polsko-krzyżackie zakończył rozejm w Toruniu w 1466 r.

Wielki mistrz Albrecht Hohenzollern zsekularyzował zakon i przyjąwszy luteranizm, przekształcił państwo zakonne w księstwo świeckie, tzw. Prusy Książęce, z którego w 1525 r. złożył hołd lenny królowi Zygmuntowi I Staremu. Krzyżacy w Inflantach, którzy pod koniec XV w. uniezależnili się od wielkiego mistrza, w istocie stanowili odrębne państwo zakonne. W czasie wojny inflanckiej w 1561 r. Zakon zeświecczył się i poddał się Polsce i Litwie. W uszczuplonej formie przetrwał w Niemczech.

Papież wzywa do modlitwy i pokuty za grzechy ludzi Kościoła

W XIX w., za sprawą ówczesnego wielkiego mistrza Maksymiliana Józefa Austriackiego i kapłana krzyżackiego – sługi Bożego Piotra Rieglera, zakon przeszedł gruntowną reformę: zatracił charakter rycerski i stał się zakonem duchownym. Z rycerskiego charakteru ostatecznie zrezygnował w 1929 r., a ostatni brat-rycerz zmarł w 1970 r.

Obecnie Zakon Krzyżacki jest obecny w sześciu krajach, liczy ponad 1000 osób, w tym około stu księży, ok. 200 sióstr i 700 tzw. familiantów – świeckich, którzy wielkiemu mistrzowi składają przysięgę wierności ideałom Zakonu.

Od czasów średniowiecznych zakonnicy prowadzą działalność duszpasterską w parafiach oraz oświatową i charytatywną. Tak jest np. w Południowym Tyrolu, skąd pochodził zarówno poprzedni, jak i obecny wielki mistrz. Wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego, wielce zasłużonym dla jego rozwoju, był w latach 1732-1761 wnuk króla Jana III Sobieskiego – Klemens August.

Zakon posiada zgromadzenia żeńskie i męskie oraz grupy familiantów i rycerzy honorowych. Wśród znamienitych rycerzy honorowych byli m.in. arcybiskupi Wiednia, kardynałowie Franz König (zm. w 2004) i obecny – Christoph Schönborn, kard. Joachim Meisner z Kolonii (zm. w 2017) , syn ostatniego cesarza Austrii – Otto von Habsburg (zm. w 2011), a także jego najstarszy syn Karol.

Dewizą współczesnego Zakonu Krzyżackiego są słowa: pomagać i uzdrawiać – powiedział KAI „familiant”, prof. Peter Drabez, okulista. Obok prowadzenia parafii i specjalistycznych duszpasterstw, zakon rozwija bardzo aktywną działalność charytatywną i wychowawczą: posiada 95 szpitali, szkół, zakładów opieki, placówek wychowawczych dla dzieci i młodzieży oraz sanatoriów.

Organizacyjnie podzielony jest na pięć prowincji: austriacką, niemiecką, włoską (Południowego Tyrolu), czesko-słowacką i słoweńską. Oficjalnym strojem zakonników jest czarna sutanna z pasem oraz biały wełniany płaszcz z czarnym krzyżem na ramieniu.

Siedziba wielkiego mistrza, a zarazem centrum życia zakonnego znajduje się od 1809 r. w Wiedniu, gdzie od 1204 r. zakon miał swój baliwat (siedzibę prowincji). Za panowania Hitlera musiał przenieść się z Austrii na tereny byłej Czechosłowacji. Od 1947 r. działa ponownie w Austrii, a także w Niemczech, Słowenii, Belgii i we Włoszech oraz od niedawna w Czechach i Słowacji.

Od kilku lat w zakonie pracuje trzech księży z Polski. Najmłodszym z nich jest Piotr Rychel, który święcenia kapłańskie otrzymał 2 lipca 2016 r. Ks. Rychel urodził się w Gdyni. Po ukończeniu studiów historii sztuki pracował jako konserwator zabytków w Gdańsku. Tam też wstąpił do seminarium duchownego i rozpoczął studia teologii i filozofii. Pierwsze śluby zakonne „u krzyżaków” złożył w 2009 r. w Wiedniu.