Ks. dr Klaja: nie rezygnujmy z praktyk umartwiającego postu

„Czy rzeczywiście mamy dużo mniej win i bardziej jesteśmy otwarci na Boga, niż minione pokolenia, że możemy rezygnować z praktyk umartwiającego postu?” – zastanawia się moderator grup wiernych związanych z łacińską tradycją Kościoła w diecezji bielsko-żywieckiej ks. dr Grzegorz Klaja. Kapłan zachęca jednocześnie, by wzbogacić przepisane obecnie prawem kościelnym praktyki pokutne doświadczeniem tradycyjnego postu, stosowanym przez katolików minionych wieków.

„Pozwólmy się dotknąć błogosławieństwem tradycyjnego postu” – apeluje w komentarzu zamieszczonym na Facebookowej stronie założonej przez bielską społeczność "wiernych tradycji łacińskiej".

Ks. Klaja zauważa, że we wspomnieniach starszych osób można niekiedy usłyszeć o praktykowanych postach, jakie podejmowali oni w okresie Wielkiego Postu. Przyznaje, że były one znacznie bardziej wymagające niż te, czynione współcześnie.

„Dawniejsze surowe praktyki postne wynikały przede wszystkim z treści modlitw, które zanosił Kościół podczas Eucharystii w tym okresie. To modlitwy mszalne, które znajdujemy w mszałach łacińskich dawniej używanych, wyznaczały praktykę życia postnego. Modlitwa kreśliła ideał, uczyła postaw i zachowań” – wyjaśnia dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Bielsku-Białej. Przypomina, że modlitwy dawnych ksiąg liturgicznych, recytowane w okresie Wielkiego Postu, mówiły często i wprost o odmawianiu sobie mięsa oraz innych miłych dla podniebienia potraw.

Duchowny podkreśla, że podejmowany przez wiernych post nie wynikał z chęci zbicia zbędnych kilogramów czy ukształtowania lepszej sylwetki. „Jego motywy były zupełnie inne – ogólnie ujmując zbawcze, albo precyzyjniej, pokutny post miał utorować drogę na zbawcze działanie Boże” – dodaje i zauważa, że post miał być lekarstwem dla duszy i ciała, a podejmowane posty cielesne służyły licznym aspektom życia religijnego. Pomagała także Kościołowi w otwarciu się „na niewypowiedziane dary Miłosierdzia Bożego”.

Ks. Klaja przypomina, że pod tym jak Kodeks Prawa Kanonicznego z 1917 rozróżniał trzy rodzaje postu jakościowy, ilościowy i ścisły, a poszczególne kategorie przypisana były w czasie Wielkiego Postu kolejnym dniom tygodnia. Nowy Kodeks Prawa Kanonicznego, z 1983 roku, złagodził dyscyplinę postną. Obowiązek postu ścisłego ograniczono do Środy Popielcowej oraz Wielkiego Piątku, a w każdy piątek, także przez cały rok, zaczął obwiązywać post jakościowy. Nie ma już natomiast postu ilościowego.

Duchowny zauważa, że nie oznacza to, że nie można podejmować większej praktyki postnej, gdyż prawo ustanawia jedynie pewne niezbędne minimum, które każdy ma obowiązek zachować, pozostawiając wybór innych praktyk pokutnych woli wiernych. „Może właśnie warto ubogacić siebie doświadczeniem tradycyjnego postu. Był on przecież praktykowany przez katolików minionych wieków, przynosząc obfite owoce. Zapewne warto przyjąć choćby jeden wybrany element z ich dawnej dyscypliny i zachowywać przez okres Wielkiego Postu” – apeluje.

„Czy jesteśmy bardziej święci i bezgrzeszni, iż nie potrzebujemy pokutnego postu? Czy rzeczywiści mamy dużo mniej win i bardziej jesteśmy otwarci na Boga, niż minione pokolenia, że możemy rezygnować z praktyk umartwiającego postu? Czy naprawdę już jesteśmy tak wspaniali, że możemy się obywać bez ‘świętego postu ustanowionego jako lekarstwa duszy i ciała’”? – pyta kapłan i zachęca, by w okresie Wielkiego Postu, pamiętać nie tylko o modlitwie, jałmużnie oraz innych praktykach umartwienia, ale również starać się wrócić do dyscypliny postu.

Od czerwca 2010 roku, za zgodą bp. Tadeusza Rakoczego, raz w miesiącu w niedzielę w bielskim kościele św. Maksymiliana ks. Klaja odprawiał Msze w nadzwyczajnej formie. Po przerwie związanej z urlopem naukowym, kiedy duchowny zgłębiał praktykę starszej formy rytu rzymskiego w parafii św. Bedy Czcigodnego w Londynie, kapłan odprawia co tydzień regularne niedzielne Msze „trydenckie” dla kilkudziesięciu osób w kościele w bielskim Lipniku.

1 listopada 2011 roku ks. Klaja został mianowany moderatorem i opiekunem wszystkich grup związanych z łacińską tradycją Kościoła istniejących w diecezji bielsko-żywieckiej.

Obecnie w Polsce regularnie odprawianych jest 25 coniedzielnych Mszy w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego (w 23 kościołach). Przed ogłoszeniem Summorum Pontifcum, w 2007 r., na mocy motu proprio Ecclesia Dei, odprawiano coniedzielne Msze trydenckie w 5 kościołach. Ponadto, w co najmniej 35 kościołach stara Msza jest obecnie odprawiana regularnie, lecz nie w każdą niedzielę.