Ks. dr Warzyński: potrzebujemy odkrywania prawdy o człowieku a nie jej tworzenia

„Potrzebujemy bardziej odkrywania prawdy o człowieku niż jej tworzenia” – uważa ks. dr Sylwester Warzyński. Na zaproszenie bp. Tyrawy wygłosił on w bydgoskim seminarium wykład nt. współczesnego humanizmu i jego źródeł.

Ks. dr Warzyński zauważył, że żyjemy dziś w kulturze „wyczerpania” i że częścią tej kultury jest również taki, a nie inny sposób rozumienia człowieka, humanizmu. Wskazał, że kwestie etyczne, kwestie dotyczące moralności, życia społecznego osadzone są w pewnym, na pierwszy rzut oka niedostrzegalnym, klimacie antyhumanizmu. – Niedostrzegalnym, bo zewsząd słyszymy o prawach człowieka, o prawach jednostki, o tak bardzo pożądanych humanistycznych postawach, o humanistycznym spojrzeniu na świat. Tymczasem u spodu współczesnej – wydawałoby się – humanistycznej kultury znajduje się myślenie w gruncie rzeczy antyhumanistyczne, myślenie spod znaku „śmierci człowieka”, „śmierci podmiotu” – tłumaczył.

Zdaniem filozofa, humanizmu nie można sprowadzić jedynie do pewnej postawy afirmującej człowieka, czy jakiegoś nim zainteresowania lub takiej, a nie innej koncepcji etycznej. – Humanizm to także, a może przede wszystkim, kwestia określonego sposobu rozumienia człowieka, pytania o jego status bytowy, o jego ludzkie uposażenie, o jego naturę. To problem istoty naszego człowieczeństwa i sensu ludzkiej egzystencji – dodał.

Według ks. Warzyńskiego, można zaryzykować stwierdzenie, że źródła „śmierci człowieka” sięgają czasów, kiedy – paradoksalnie – człowiek rodził się niejako na nowo, kiedy odkrywał siebie jako podmiot. – Nowożytne kreowanie podmiotu na szczególnego rodzaju suwerena, władcę siebie i świata w konsekwencji – w drugiej połowie XX wieku – doprowadza do jego „śmierci”. „Śmierci”, która w pewien sposób została sprowokowana przez samych rzeczników podmiotowości, przez ich pomysł ubóstwienia podmiotu, uczynienia go absolutnie niezależnym, autonomicznym, niczym nieskrępowanym – stwierdził.

Jak zauważył wykładowca akademicki – w pewnym sensie – ponowoczesne, ale także nowoczesne rozumienie człowieka ma w gruncie rzeczy antyhumanistyczny charakter. Ksiądz dr Sylwester Warzyński pochylił się nad takimi zagadnieniami jak godność człowieka, humanistyczne wartości oraz wolność, przywołując między innymi francuską profesor Chantal Delsol. – Ta profesor filozofii używa bardzo wymownego obrazu, mówi o „ranie skończoności”. Tłumaczy, że oświeceniowy podmiot przekonany o swojej absolutnej mocy i samowystarczalności ostatecznie zrodził barbarzyństwo i totalitaryzmy. Stało się tak dlatego, że zanegował swoją skończoność, ułomność i niedoskonałość, że w swojej wyniosłości przypisał sobie atrybuty, których w rzeczywistości nie posiada – powiedział.

Tymczasem prawdziwa ludzka kultura i humanizm – jak podkreślił ks. dr Sylwester Warzyński – rodzą się z doświadczenia – bolesnego, ale jakże prawdziwego – związanego z naszą skończonością i ograniczonością. – Z tego głębokiego przekonania, że człowiek nie jest wcale samowystarczalny, że nie jest absolutem. Potrzebujemy zatem bardziej odkrywania prawdy o człowieku niż jej tworzenia. Potrzebujmy tej „rany skończoności”, która nieustannie przypomina nam, kim jesteśmy, jakie są nasze możliwości, ale także jakie są nasze ograniczenia – podsumował.

Ksiądz Sylwester Warzyński jest doktorem filozofii, adiunktem w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, dyrektorem Wydziału Duszpasterskiego Kurii Diecezjalnej w Bydgoszczy, rzecznikiem diecezji bydgoskiej, członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, autorem monografii „Porzucony świat. Postmodernizm Nietzschego, Heideggera i Derridy.”