Ks. Pawlina: w Akademii Katolickiej zabiegany człowiek biznesu czy polityki odnajduje duchowość

– Staramy się wzbogacić ofertę wyższych uczelni w stolicy o wątek autentycznej duchowości opartej na dobrej teologii – mówi ks. prof. Krzysztof Pawlina, rektor Akademii Katolickiej w Warszawie, która dziś rozpoczyna nowy rok akademicki. „Staramy się służyć mieszkańcom Warszawy, laicyzującej się metropolii, gdzie krzyżują się życie społeczne, biznes, nauka, kultura i polityka… Chodzi mi o aspekt znacznie bardziej pastoralny, duszpasterski, i o zbudowanie płaszczyzny dialogu ze współczesnym światem” – deklaruje ks. Pawlina.

KAI: Na czym polega specyfika Akademii Katolickiej w Warszawie na tle około dwudziestu wyższych uczelni tu działających?

Ks. Prof. Krzysztof Pawlina, rektor AKW: Cechą charakterystyczną wyróżniającą naszą uczelnię jest skupienie się na Bogu i na teologii. Staramy się wzbogacić ofertę wyższych uczelni w stolicy o wątek autentycznej duchowości opartej na dobrej teologii. Dzisiejszemu człowiekowi jest to bardzo potrzebne. Dlatego nie ograniczamy się ściśle do klasycznych studiów akademickich, ale oferujemy różne rodzaje kształcenia dla Warszawiaków poszukujących ducha i odpowiedzi na najważniejsze nurtujące ich pytania, zabieganych w przestrzeni kilkumilionowego miasta.

To prawda, że w Warszawie jest ok. 20 różnych uczelni. Rozwijają się one dynamicznie, tworzą nowe kierunki i nowe dyscypliny. Brakuje natomiast poważniejszego zajęcia się sferą ducha, kwestią duchowego rozwoju człowieka. Można studiować najrozmaitsze kierunki, kształcić się w zakresie ekonomii, biznesu, prawa, medycyny, itp. To wszystko jest z pewnością człowiekowi potrzebne, ale nie można zapominać, że integralnym elementem człowieczeństwa jest sfera duchowa. I na tę potrzebę chcemy odpowiedzieć. A głód duchowości jest coraz bardziej odczuwalny w sekularyzującym się świecie. Naszym celem jest więc tworzenie i rozwijanie uczelni, która pomaga człowiekowi w kształtowaniu i pogłębianiu ducha i która tę duchowość niesie na zewnątrz, w spotkaniu z różnymi nurtami otaczającego nas świata. Tak więc ci, którzy chcą się czegoś o Bogu dowiedzieć i pogłębić swój rozwój w sferze duchowej, przychodzą na Akademię Katolicką w Warszawie.

KAI: Wasza misja jest więc bardzo wyraźnie sprecyzowana…

-Tak. I dlatego nie zamierzamy otwierać innych kierunków poza teologią, filozofią czy etyką. Jeśli nawet stworzyliśmy kierunek edukacji muzycznej, który jest zalążkiem przyszłego wydziału kultury chrześcijańskiej, to dlatego, że uprawiamy taką teologię i duchowość, która ma służyć konkretnemu człowiekowi. Nie chcemy uprawiać teologii dla teologii, jako czysto abstrakcyjnej nauki. Interesuje nas teologia, która budzi człowieka do modlitwy i pomaga w jej głębszym wewnętrznym przeżywaniu, a także w służbie konkretnym potrzebującym.

Kierunek edukacji muzycznej stanowi dobry przykład powiązania kultury z wiarą. I to nas interesuje. Nie kształcimy tylko organistów, choć i to zadanie wypełniamy, ale uzyskaliśmy prawa państwowe do prowadzenia edukacji muzycznej. Kształcimy więc też nauczycieli do nauczania muzyki w szkole. Wyszliśmy z założenia, że jeśli w niewielkim środowisku organista jest również nauczycielem w szkole, to widać jak te dwa światy się przenikają. Jeśli ktoś uczy dzieci w szkole, a w parafii tworzy chór, to te dwa światy się spotykają. Jest to przykład spotkania się wiary i kultury na lokalnym gruncie, wzajemnego przenikania się i dialogu. I dlatego ten sposób myślenia chcemy rozwijać. Stąd nowy wydział kultury chrześcijańskiej ma realizować właśnie tak zarysowany cel: spotkania wiary i kultury.

KAI: Akademia Katolicka ma swoją prehistorię, gdyż wyrasta z dwóch warszawskich wydziałów teologicznych: św. Jana i Bobolanum. Jakie obecnie są jej struktury?

– Akademia składa się z dwóch kolegiów: Collegium Bobolanum (pod patronatem św. Andrzeja Boboli) i Collegium Joanneum (pod patronatem św. Jana Chrzciciela). Każde z Collegiów stanowi jej integralną część. Bobolanum oferuje dwa kierunki: teologiczny i nauk społecznych. Specyfiką misji Bobolanum jest kształcenie studentów w duchu pedagogiki i duchowości ignacjańskiej, stworzonej przez św. Ignacego z Loyoli. Duchowość ignacjańska stanowi jezuicką propozycję „drogi ku pełni człowieczeństwa”, na której wykładowcy towarzyszą studentom w ich poszukiwaniach i rozwoju.

Natomiast specyfiką misji Collegium Joanneum jest prowadzenie działalności naukowo-dydaktycznej ukierunkowanej na potrzeby duszpasterskie Kościoła. Prowadzona przez Collegium Joanneum formacja intelektualna, duchowa i osobowościowa ma następnie zaowocować praktycznymi rezultatami nie tylko w życiu samych absolwentów Collegium, lecz także ludzi, którzy znajdą się w zasięgu ich oddziaływania.

W tym roku Akademia Katolicka w Warszawie powiększyła się o trzy ośrodki teologiczne. Do Collegium Bobolanum zostało afiliowane Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii z Krakowa. Natomiast do Collegium Joanneum zostały afiliowane Wyższe Seminarium Międzydiecezjalne w Częstochowie, skupiające alumnów z diecezji częstochowskiej i sosnowieckiej, oraz nowo powstały Instytut Teologiczny w Kaliszu.

Akademia Katolicka kształci kleryków, osoby zakonne, a także formuje ludzi świeckich, którzy służą Kościołowi jako katecheci, muzycy kościelni, liderzy ruchów religijnych, wspólnot parafialnych i w innych środowiskach. Większość naszych studentów to właśnie ludzie świeccy. Akademia Katolicka skupia studentów dziewięciu wyższych seminariów duchownych (warszawskie, warszawsko-praskie, częstochowskie, łowickie, drohiczyńskie, siedleckie, łódzkie, dominikańskie i Redmptoris Mater) oraz sześciu instytutów zamiejscowych (w Siedlcach, Bydgoszczy, Koninie, Łodzi, Częstochowie i Radomiu). Te ośrodki mają swoją Alma Mater tutaj, w Warszawie, ale posiadają też dużą samodzielność działania, niezbędną by odpowiedzieć na potrzeby środowisk, w jakich się znajdują.

KAI: Akademia oferuje też różne możliwości studiowania, poczynając od studiów dziennych, poprzez podyplomowe oraz inne formy, np. w postaci różnych kursów?

– Pierwsza możliwość to tradycyjne studia magisterskie, a potem doktoranckie i wreszcie habilitacja. Ta ścieżka dotyczy studiów teologicznych i katechetycznych. Oprócz studiów stacjonarnych oferujemy studiowanie teologii w formie blended learning dla osób spoza Warszawy, które nie mają możliwości częstych przyjazdów do Warszawy i uczestniczenia w regularnych zajęciach na uczelni. Mamy też szkołę doktorską, w której jest ok. 40 osób. Część z nich studiuje eksternistycznie, a więc nie otrzymuje stypendiów, pozostali otrzymują stypendium zgodnie z przepisami państwowymi.

Prowadzimy też kształcenie o charakterze bardziej duszpasterskim. Myślę tu o takich kierunkach jak Szkoła Duszpasterzy Młodzieży czy przygotowanie do posługi małżeństwom w kryzysie (np. do pracy w poradniach życia rodzinnego, itp.). Prowadzimy także Akademię Dziennikarstwa.

Trzecim rodzajem naszej uczelnianej działalności są różnorodne cykle mające charakter wykładów otwartych lub debat naukowych. Pierwszym takim projektem jest cykl zatytułowany „Duchowość dla Warszawy”. Prowadzony jest już od ładnych kilku lat. Są to wykłady otwarte, organizowane raz w miesiącu, mające służyć mieszkańcom stolicy, którzy chcą pogłębiać swoją duchowość. Popularność tego projektu jest duża, a poprzez transmisje online uczestniczy w nich wiele osób z całej Polski, a nawet zza granicy. Idea takiego właśnie kształcenia na Akademii Katolickiej, wychodzącego z ofertą poza mury uczelni, wyrasta ze specyfiki miejsca, w jakim uczelnia funkcjonuje, czyli Warszawy, wielkiej metropolii, w której krzyżują się życie społeczne, biznes, nauka, kultura i polityka… Wielu z tych zanurzonych w świecie ludzi odczuwa potrzebę duchowości, choć nigdy jej nie studiowało i zajmuje się zupełnie czym innym. W odpowiedzi na to zapotrzebowanie wynajęliśmy salę w samym centrum miasta, na Krakowskim Przedmieściu, w byłej Bibliotece Rolniczej, gdzie raz w miesiącu gromadzi się ok. 300 osób, które chcą słuchać i dyskutować na określony temat z zakresu duchowości. Temat najbliższego spotkania, które odbędzie się 20 października brzmi: „Objawienia. Wiara czy dewocja?”.

Druga inicjatywa związana jest bezpośrednio z nauką. Jako że mam zaszczyt być przewodniczącym Komitetu Nauk Teologicznych PAN, zainicjowałem interdyscyplinarne debaty w cyklu „Pro tempore. Dialog nauk”. Poruszają one zagadnienia ze styku teologii i innych nauk. Dotąd – ze względów pandemicznych – debaty te odbywały się w studio nagraniowym i były transmitowane w sieci. W tym roku wychodzimy z nimi na zewnątrz, na uczelnie świeckie. Pierwsza debata, zaplanowana na 26 października, odbędzie się na Politechnice Warszawskiej z udziałem samego rektora tej uczelni. Podejmiemy temat: „Rozwój technologii – zagrożeniem czy wyzwaniem dla człowieka?”. Chodzi nam o to, żeby te debaty naświetlały określoną tematykę z różnych punktów widzenia, także z perspektywy myśli czy etyki chrześcijańskiej. Jest to inicjatywa realizowana we współpracy dwóch podmiotów: Akademii Katolickiej w Warszawie i Polskiej Akademii Nauk.

KAI: Są to inicjatyw niezmiernie potrzebne, tym bardziej w dużym i coraz bardziej sekularyzującym się mieście, jakim jest Warszawa.

– Jestem przekonany, że jest duże zapotrzebowanie na tego rodzaju działania. Inspiracja ze strony teologii, ale takiej która „wchodzi w świat”, może być ważną propozycją na dziś. I w ten sposób wracamy do misji Akademii Katolickiej w Warszawie. Nie ukrywam, że nie nastawiam się na ścisłą naukę. Chodzi mi o aspekt znacznie bardziej pastoralny, duszpasterski, i o zbudowanie płaszczyzny dialogu ze współczesnym światem. Jeśli dziś ludzie chcą inwestować w swoje wykształcenie, inwestować w biznes i w materię oraz w badania naukowe, to nie możemy zapominać również o potrzebie inwestycji w ducha. A jest to najbezpieczniejsza z inwestycji, gdyż dotyczy wieczności.

Dzisiejszy człowiek ma wiele pytań, ale nie ma czasu, aby szukać na nie odpowiedzi. Uczestnictwo w wykładach z teologii wymaga zaangażowania czasowego, tymczasem w dyskusjach prowadzonych w domu czy w środowisku pracy pojawiają się niekiedy teologiczne i duchowe kwestie i człowiek szuka stosownych argumentów. Dlatego stworzyliśmy dwuletni projekt „Teologia dla zabieganych”. Raz na miesiąc wpada się na uczelnię na trzy godziny, słucha się ciekawego wykładu… i biegnie się dalej. I stąd „Teologia dla zabieganych”. Plan zajęć jest tak ułożony, że przez dwa lata można poznać główne elementy nauczania Magisterium Kościoła. Nie trzeba więc czytać stosu lektur, wystarczy wpaść na Akademię Katolicką w Warszawie, posłuchać i biec dalej.

Dla osób pragnących zgłębiać Pismo Święte prowadzimy Szkołę Biblijną. Na ten dwuletni kurs zapraszamy zarówno liderów, animatorów wspólnot chrześcijańskich, jak i osoby poszukujące zrozumienia, jakie jest znaczenie słowa Bożego w ludzkim życiu.

Funkcjonuje też u nas „Szkoła Duchowości Chrześcijańskiej”. Raz w tygodniu, w środy po południu. Jest to propozycja dla ludzi, którzy są już rozbudzeni duchowo i chcą czegoś więcej. Ale nie mają czasu na bardziej systematyczne studia czy lektury w tym zakresie. W tym wypadku chodzi nie tyle o zdobywanie argumentów, ile o pomoc w nabyciu pewnego autentycznego i osobistego doświadczenia w wierze. Nie jest to metoda stricte naukowa, lecz bardziej kształcenie wrażliwości serca, metoda miłości. A to jest przecież istota duchowości chrześcijańskiej.