Ks. prof. Majer: nowe przepisy rozszerzają odpowiedzialność za tuszowanie pedofilii na świeckich

Nowa wersja Motu Proprio „Vos estis lux mundi” (VELM), która obowiązuje od 30 kwietnia br., rozszerza zakres odpowiedzialności za tzw. tuszowanie przestępstw pedofilskich na świeckich, ale tylko o tych, którzy stoją na czele stowarzyszeń międzynarodowych erygowanych przez Stolicę Apostolską lub przez nią zatwierdzonych – wyjaśnia ks. prof. Piotr Majer, prawnik kanonista z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

KAI: 25 marca papież Franciszek wydał znowelizowane Motu Proprio „Vos estis lux mundi” (VELM), ustanawiające procedury mające na celu zapobieganie i zwalczanie przestępstw związanych z wykorzystywaniem seksualnym w Kościele. To w oparciu o te normy w ostatnich latach prowadzono postępowania, zakończone m.in. ukaraniem kilkunastu polskich hierarchów. Czy nowe przepisy będą odnosiły się także do osób świeckich i ich karania?

Ks. prof. Piotr Majer: Nowa wersja rozszerza zakres odpowiedzialności za tzw. tuszowanie przestępstw pedofilskich na świeckich, ale tylko o tych, którzy stoją na czele stowarzyszeń międzynarodowych erygowanych przez Stolicę Apostolską lub przez nią zatwierdzonych. Jednak kan. 1398 § 2 KPK stanowi, iż za przestępstwa pedofilskie są ścigani wszyscy wierni świeccy, którzy posiadają w Kościele jakąś godność albo pełnią urząd lub funkcję.

Przed aktualizacją tego dokumentu Stolica Apostolska prosiła konferencje biskupów na całym świecie o sugestie dotyczące zmian. Z satysfakcją przyjąłem, że także niektóre zagadnienia sygnalizowane przez Konferencję Episkopatu Polski zostały wzięte pod uwagę i znalazły się w nowelizacji dokonanej przez papieża Franciszka.

Jedną z przyjętych zmian jest np. sprecyzowanie, który biskup powinien wszcząć dochodzenie wstępne w sytuacji, gdy ksiądz, na którym ciąży podejrzenie przestępstwa, podlega dwóm biskupom (np. jest przypisany do diecezji A, a zgodnie z prawem pracuje na terenie diecezji B). Czasami w takich sprawach dochodziło do konfliktu kompetencyjnego, bo nie było jasno określone, który biskup powinien podjąć działania. Dzisiaj jest to powiedziane precyzyjnie – jeżeli obaj nie uzgodnią inaczej, to odpowiedzialnym za przeprowadzenie dochodzenia wstępnego, jest biskup tej diecezji, na terenie której został popełniony czyn zabroniony. To sprecyzowanie jest bardzo ważne i było potrzebne.

KAI: A jakie kary dla świeckich przewiduje nowelizacja?

– VELM nie określa konkretnych kar za uniemożliwianie lub utrudnianie dochodzeń w sprawach o przestępstwa przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu. Karę oznacza odpowiednia Dykasteria Stolicy Apostolskiej. Natomiast za popełnienie przestępstwa pedofilskiego świeckiemu, który pełni urząd lub funkcję w Kościele albo posiada w nim jakąś godność, grożą kary, o którym mowa w kan. 1336 § 2-4, czyli różnego rodzaju zakazy, nakazy oraz pozbawienia, urzędu, władzy czy godności. Wśród możliwych sankcji wymienia się także kary pieniężne, czyli grzywny. Nota bene, ten rodzaj kary jest nowością wprowadzoną do prawa kanonicznego przez papieża Franciszka. W zależności od ciężkości przestępstwa można wymierzać także kary inne niż te, które są wymienione we wskazanych przepisach.