Ks. prof. Waldemar Chrostowski: wartość i znaczenie Septuaginty są nie do przecenienia

„Wartość i znaczenie Septuaginty są nie do przecenienia” – uważa wybitny biblista ks. prof. Waldemar Chrostowski. Profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie gościł w bydgoskim seminarium na zaproszenie biskupa ordynariusza Jana Tyrawy.

Ksiądz profesor wygłosił wykład zatytułowany „Pierwsza Biblia Kościoła: Septuaginta”. Był to pierwszy przekład Biblii Hebrajskiej – Starego Testamentu – na język grecki. Proces kształtowania się Septuaginty trwał od pierwszej połowy III do przełomu II i I wieku przed Chrystusem. – Było to niezwykle śmiałe i pod wieloma względami całkowicie bezprecedensowe przedsięwzięcie translatorskie, które wywarło trwały wpływ na kulturę europejską i światową.

Mówiąc o genezie Septuaginty, ks. prof. Chrostowski odwołał się do legendy zapisanej około 130 roku przed Chrystusem w piśmie znanym jako List Arystesza. Opowiada ona, że przekład powstał na życzenie króla Ptolomeusza II Filadelfa, hellenistycznego władcy Egiptu, który zapragnął mieć w słynnej bibliotece aleksandryjskiej grecką wersję żydowskich ksiąg świętych. Ich sława była wielka, lecz pozostawały niedostępne dla ludzi mówiących po grecku. W tym celu z Jerozolimy do Aleksandrii sprowadzono 72 mężów (Septuaginta znaczy „siedemdziesiąt”), którzy przystąpili do dzieła, pracując każdy osobno. – Gdy po 70 dniach zgodnie wyszli ze swoich pomieszczeń, okazało się, że przekład, którego dokonali niezależnie od siebie, brzmi jednakowo, co uznano za świadectwo natchnienia Bożego i bezspornej wartości greckiego przekładu ksiąg świętych. Grecka wersja Tory, obejmującej Księgę Rodzaju, Księgę Wyjścia, Księgę Kapłańską, Księgę Liczb i Księgę Powtórzonego Prawa, otrzymała nazwę Pięcioksiąg.

Jak podkreślił prelegent, sukces tego przedsięwzięcia był ogromny. Septuagintę traktowano jako „powtórne stworzenie Biblii”, to jest prawdziwą Biblię Grecką, która była powszechnie używana przez Żydów z diaspory, a także w Palestynie, równolegle do Biblii Hebrajskiej. Wartość i znaczenie Septuaginty są nie do przecenienia. Na jej kanwie powstał Nowy Testament, napisany i przyjęty po grecku jako zapis życia i działalności Jezusa Chrystusa oraz narodzin i okrzepnięcia chrześcijaństwa. – Gdyby nie było Septuaginty, nauczanie Jezusa oraz świadectwa o Nim zostałyby utrwalone w języku hebrajskim i/lub aramejskim. Ponieważ Septuaginta była Biblią judaizmu hellenistycznego, czyli Żydów mówiących po grecku, wywarła duży wpływ na tę odmianę judaizmu oraz stała się fundamentem głoszenia i ekspansji Ewangelii. Kluczową rolę odegrał św. Paweł i jego listy adresowane do wspólnot chrześcijańskich, które założył lub zamierzał odwiedzić, napisane po grecku.

Jak zauważył gość seminarium, od schyłku I wieku po Chrystusie, gdy drogi Synagogi i Kościoła definitywnie się rozeszły, rabini odrzucili Septuagintę i zakazali swoim wyznawcom posługiwania się nią, ponieważ Septuaginta stała się pierwszą Biblią Kościoła. Dzięki kolejnym przekładom na inne języki, dokonywane właśnie z Septuaginty, wiara i kultura chrześcijańska docierały do Egiptu i Etiopii, Mezopotamii, Armenii i Gruzji oraz na Bałkany, Morawy i Ruś Kijowską.

Na zakończenie ks. prof. Chrostowski podkreślił, że na przełomie ery przedchrześcijańskiej i chrześcijańskiej Septuaginta stanowiła „drugą Biblię”, używaną na równych prawach z Biblią Hebrajską. Dodał, że jest istotnym pomostem między Biblią Hebrajską a Nowym Testamentem oraz wydatnie przyczyniła się do zbliżenia między kulturą judaistyczną i hellenistyczną. Septuaginta stała się Biblią autorów Nowego Testamentu oraz Ojców Kościoła i pisarzy wczesnochrześcijańskich, a do dzisiaj pozostaje Biblią Kościoła prawosławnego. Prelegent nadmienił, że w 2013 roku w ramach redagowanej przez niego „Prymasowskiej Serii Biblijnej” ukazał się pierwszy przekład Septuaginty na język polski, którego dokonał ks. prof. Remigiusz Popowski SDB.

Ksiądz Waldemar Chrostowski jest profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, a w latach 2005-2016 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Nauk Biblijnych na tejże uczelni. To autor ponad 2 500 publikacji. Za swoją działalność naukową w 2014 roku został laureatem prestiżowej Nagrody Ratzingera.