Ks. Strzelczyk: od reakcji na zło zależy wiarygodność głoszenia Ewangelii

Ochrona dzieci i młodzieży oraz bieżące kwestie dotyczące męskich wspólnot zakonnych były tematami 151. Zebrania Plenarnego Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce. Spotkanie odbyło się od 17 do 18 października. Ze względu na 350. rocznicę istnienia Zgromadzenia Księży Marianów, miejscem obrad był Licheń.

Obradom wyższych przełożonych zakonów męskich przewodniczył ks. Dariusz Wilk CSMA. Z zakonnikami spotkał się też na modlitwie Nuncjusz Apostolski w Polsce abp Antonio Guido Filipazzi, który 17 października przewodniczył Mszy św. w Sanktuarium Matki Bożej Licheńskiej Bolesnej Królowej Polski. W wygłoszonej homilii podkreślał potrzebę jedności we wspólnotach zakonnych i całym Kościele. Wskazywał też na wagę sakramentu Eucharystii.

W pierwszym dniu obrad wyżsi przełożeni zakonni wzięli udział w szkoleniu nt. ochrony dzieci i młodzieży. O aspektach teologicznych związanych z ochroną dzieci i młodzieży w Kościele katolickim mówił zebranym ks. Grzegorz Strzelczyk. Wskazał on m.in. na to, że gdy w mającej dawać świadectwo wspólnocie dochodzi do antyświadectwa dotyczącego nie tylko kwestii samego zła, ale i reakcji na to zło, jest to zaprzeczaniem misji Kościoła danej mu przez Chrystusa. Podkreślał też, że od reakcji na zło zależy wiarygodność głoszenia Ewangelii, a tym samym wiarygodność życia samego Kościoła. Stwierdził także, że zdrowa teologia ma w sobie pewne działanie prewencyjne, bo kształtuje procedury decyzyjne i działania dotyczące wszelkiego rodzaju nadużyć poprzez mechanizmy kontrolne dające przejrzystość.

Następnie Barbara Smolińska przedstawiła aspekty psychologiczne ochrony nieletnich i działań prewencyjnych. Wskazała, że nadużycie seksualne często poprzedzone jest nadużyciem duchowym. Na tej podstawie omówiła czynniki sprzyjające nadużyciom duchowym, zarówno po stronie osobowości sprawcy, jak i osoby wykorzystanej. W głównej części wystąpienia omówiła też konsekwencje psychologiczne wykorzystania seksualnego, którymi są m.in. przynoszące traumę zranienie na zawsze i zespół stresu pourazowego, a także: utrata zaufania do świata i innych oraz u osoby wierzącej również do Boga, a przede wszystkim zniszczone zaufanie do siebie, rodzące się poczucie małej wartości, winy i wstydu, które przyczyniają się do tego, by nikomu nie mówić o swoim cierpieniu. Prelegentka wskazała na to, żeby osoby wykorzystane dostrzec i usłyszeć czyli wysłuchać oraz uwierzyć im i je zrozumieć.

Po części pytań i odpowiedzi dotyczących treści szkolenia, prezentację poświęconą Centrum Ochrony Dziecka przy Uniwersytecie Ignatianum oraz podejmowanym przez nie inicjatywach związanych z ochroną nieletnich przedstawił o. Adam Żak SJ, dyrektor COD oraz koordynator KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży. Wskazał on także, że zarówno wyżsi przełożeni jak i ich delegaci mogą korzystać z całej oferty edukacyjnej i profilaktycznej wypracowywanej w ramach COD oraz z jego doświadczenia.

Następnie ks. Rafał Kamiński CSMA przedstawił aspekty prawne obowiązków przełożonych związanych z ochroną dzieci i młodzieży. Mówił m.in. o trosce o odpowiednią formację osób duchownych, właściwym reagowaniu na sygnały o możliwych nadużyciach oraz o właściwym stosowaniu dokumentów ds. ochrony dzieci i młodzieży nt. prewencji. Ks. Kamiński wskazał też zasady dochodzenia wstępnego w badaniu konkretnych spraw.

Temat towarzyszenia obwinionym, oskarżonym i skazanym oraz zadań wyznaczonych przez przełożonych kuratorów omówili księża Piotr Przybył i Krzysztof Raj. W dalszej części spotkania Marta Titaniec oraz ks. Janusz Łuczak SAC, będący przedstawicielem zakonów męskich w zarządzie Fundacji św. Józefa, przedstawili temat systemu ochrony w Kościele katolickim w Polsce, udział w nim zakonów i zgromadzeń oraz współpracy zakonów męskich z Fundacją. Wprowadzeniem do tego zagadnienia było świadectwo osoby skrzywdzonej, która z wyższymi przełożonymi zakonnymi podzieliła się swoją historią.

Przedstawiciele Fundacji św. Józefa, zwracając uwagę na najważniejsze elementy ochrony dzieci i młodzieży, wskazali na 10 słów: miłosierdzie (zobaczyć to, czego inni obok nie widzieli), solidarność (jedni drugich brzemiona noście), reagowanie (regulamin grantowy), celowość (rozpoznanie potrzeb skrzywdzonych), mądrość (wzięcie powoli odpowiedzialności za siebie), oszczędność (odpowiednie gospodarowanie środkami), transparentność (rozliczenia wg zasad zawartych w prawie), wspólna linia działania (zobaczenie sytuacji prawna), rozwojowość (powiększanie pomocy i programu grantowego) oraz wdzięczność (za wpłaty przez diecezje i zakony).

Ks. Piotr Studnicki przywołał m.in. słowa Benedykta XVI o tym, że kryzysy dotyczące nadużyć seksualnych w obecnych czasach, przysłaniają głoszenie Ewangelii jak nigdy dotąd. Podkreślił też wagę komunikacji – wewnętrznej i zewnętrznej – w kryzysie oraz potrzebę właściwego zarządzania kryzysem.

W drugim dniu obrad uczestnicy spotkania wysłuchali m.in. s. Angeliki Mrówki MChR, która podsumowała IV Kongres Młodych Konsekrowanych. Wydarzenie to odbyło się w Licheniu we wrześniu 2022 roku i było obserwowane przez liczną grupę młodych ludzi w mediach społecznościowych. Następny Kongres odbędzie się w 2025 roku. Zakonnicy zapoznali się też z tematem dotyczącym konserwacji dzieł sztuki. Prelekcję nt. „Od Warszawy do Jerozolimy – po co ratować dzieła sztuki?” wygłosił Karol Koć, konserwator obrazu w kaplicy Bożego Grobu w Jerozolimie. Następnie red. Rafał Łączny z Katolickiej Agencji Informacyjnej zaprezentował niedawną publikację KAI: „Kościół w Polsce 2023. Raport”.

Uczestnicy zebrania dyskutowali również na temat aktualnych kwestii związanych z funkcjonowaniem Konferencji Wyższych Przełożonych Zgromadzeń Męskich.

151. Zebranie Plenarne KWPZM zakończyło się Eucharystią, której przewodniczył ks. Dariusz Wilk CSMA, przewodniczący Konferencji. Homilię wygłosił ks. Dariusz Bartocha SDB, sekretarz generalny KWPZM. „W jedności w tych dniach objawiła się wielość zakonnych charyzmatów reprezentowanych przez wyższych przełożonych zakonów męskich w Polsce” – podkreślił na zakończenie zebrania ks. Wilk.

Kolejne zebrania plenarne wyższych przełożonych zgromadzeń męskich odbędą się w dniach 14-15 maja oraz 8-9 października 2024 roku.