Ks. Tomáš Halík obchodzi 75. urodziny

Czeski ksiądz, teolog i socjolog Tomáš Halík obchodzi 1 czerwca swoje 75. urodziny. Jest on jednym z najbardziej wpływowych współczesnych intelektualistów. Należał do bliskich współpracowników byłego prezydenta Czech Václava Havla (1936-2011), a także długoletniego arcybiskupa Pragi, kard. Františka Tomáška (1899-1992).

Ten profesor renomowanego Uniwersytetu Karola w Pradze regularnie zabiera głos w sprawach politycznych i etycznych. Przede wszystkim zachęca Czechów do aktywniejszego współuczestniczenia w życiu społecznym i politycznym oraz do poważnego „przepracowania” przeszłości komunistycznej. Chce wprowadzić pewne tematy i pewien styl do debaty politycznej, aby zachęcić Czechów do większej samokrytyki i uczestnictwa. W mocno ateistycznym społeczeństwie Czech ks. Halík cieszy się wielkim uznaniem.

Od dawna opowiada się za wielkim dialogiem religii świata, a jednocześnie zachęca do dialogu wewnątrzkatolickiego. W swoich esejach, kazaniach, talk show i wykładach – w tym „laboratorium demokracji” – obnaża bezlitosny materializm i rzekomo oświecone społeczeństwo medialne. Halík jest moralizatorem. Nie krzyczącym, ale niezależny intelektualistą wzywającym ludzi do myślenia. Również poza granicami kraju jest znanym i cenionym uczestnikiem debat, choćby w europejskim etapie Synodu Kościoła powszechnego w lutym 2023 roku. Z wielkim zainteresowaniem spotykają się również w Polsce jego wykłady, publikacje i książki, choćby wydane w 2022 roku nakładem WAM „Popołudnie chrześcijaństwa. Odwaga do zmiany”.

Tomáš Halík urodził się 1 czerwca 1948 roku w Pradze. Studiował socjologię i filozofię, psychologię kliniczną oraz teologię. Komunistyczne władze odmówiły mu prawa wykładów na uniwersytecie i został skierowany do pracy jako środowiskowy psychoterapeuta alkoholików i narkomanów. Uczestniczył aktywnie w ruchu odnowy w okresie Praskiej Wiosny, działał też w opozycyjnych środowiskach intelektualnych; od lat podejmuje liczne inicjatywy ekumeniczne i międzyreligijne.

1 października 1978 został tajnie wyświęcony w Erfurcie na księdza katolickiego, a do roku 1989 był jedną z ważniejszych postaci podziemnego Kościoła katolickiego i bliskim współpracownikiem kard. Františka Tomáška. Jako kapłan „podziemny” prowadził tajne seminaria. W jego dysydenckim kręgu byli bracia Havlowie.

Od 1990 r. jest rektorem kościoła akademickiego pw. Najświętszego Zbawiciela w Pradze, prezydentem Czeskiej Akademii Chrześcijańskiej, a od 1997 r. profesorem Uniwersytetu Karola. Głosił również wykłady w Oxfordzie i Cambridge oraz był jednym z ekspertów czeskiego prezydenta Václava Havla. W roku 2008 papież Benedykt XVI nadał mu tytuł prałata honorowego Jego Świątobliwości.

Za swoją działalność ks. Halík był wielokrotnie nagradzany zarówno w czasach komunistycznych, jak i po upadku „żelaznej kurtyny”. W 2014 r. został uhonorowany renomowaną Nagrodą Templetona, wśród której laureatów są m.in. Desmond Tutu (2013), Dalajlama (2012) i Matka Teresa (1973). Ten „teologiczny Nobel” w wysokości 1,1 miliona funtów przyznawany jest w uznaniu zasług „na skrzyżowaniu religii i nauki”. Uzasadniając nagrodę dla ks. Halika Fundacja Johna Templetona napisała, że przez niemal dwa dziesięciolecia organizował on szeroką, tajną sieć naukowców, teologów, filozofów i studentów, mającą na celu rozwijanie intelektualnej i duchowej podbudowy dla demokratycznego państwa, którego nadejście wraz z innymi przewidywał. Te lata podziemnej pracy i doradzania przywódcom wyzwolenia, takim jak Václav Havel i kard. František Tomášek, pomogły w przejściu Czechosłowacji do demokracji po Aksamitnej Rewolucji z 1989 r.

Od tej pory, poprzez swe publikacje i wykłady, ks. Halík wspierał religijną tolerancję i porozumienie, dzieląc się swymi ideami i przekonaniami z ludźmi różnych tradycji kulturowych i religijnych, a zwłaszcza z niewierzącymi. Jego podejście do dialogu międzyreligijnego charakteryzuje przekonanie, że długa tradycja intelektualna katolicyzmu czyni go mostem między zachodnim sekularyzmem, religiami tradycyjnymi i kulturą islamską.

W 2011 roku ks. Halík został uhonorowany Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. W 2016 roku otrzymał nagrodę Nagrodę „Pontifici” warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, w 2019 roku – Medal świętego Jerzego przyznawany przez Tygodnik Powszechny, a w 2021 Nagrodę im. Ks. Józefa Tischnera.