Książkowe wydanie skryptu Karola Wojtyły „Katolicka etyka społeczna”

Niepublikowany dotąd skrypt wykładów Karola Wojtyły „Katolicka etyka społeczna” został dziś zaprezentowany w Warszawie. – W wielu przemówieniach, homiliach i encyklikach Jana Pawła II widać ślady wykładów wygłaszanych przez młodego księdza Wojtyłę – powiedział na prezentacji zorganizowanej przez KAI rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński.

Karol Wojtyła etykę społeczną wykładał najpierw na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, a następnie dla kleryków seminariów duchownych działających w tym mieście.

Blisko 500—stronicowe dzieło ukazało się staraniem Instytutu Jana Pawła II nakładem Wydawnictwa KUL. Choć tekst nie może zastąpić współczesnego wykładu, nadal pozostaje wartościowym wprowadzeniem w elementarne kwestie etyki społecznej – zaznaczają wydawcy. Wskazują, że wykłady trzydziestokilkuletniego księdza Wojtyły rzucają też sporo nowego światła na formowanie się myśli przyszłego papieża.

„Czy ‘Katolicka etyka społeczna’ przedstawia nam lewicowego Wojtyłę? – pyta w zamieszczonym w książce komentarzu prof. Rocco Buttiglione. – Chrześcijańska nauka społeczna nie jest ani prawicowa ani lewicowa – nie jest bowiem programem politycznym. Można z niej czerpać, przyjmując różne punkty widzenia i tworząc różne (zgodne z prawem) programy polityczne” – stwierdza wybitny znawca myśli Karola Wojtyły.

Wydawcy podkreślają, że lektura wykładów pokazuje spójność poglądów młodego ks. Karola Wojtyły i św. Jana Pawła II w ocenie marksizmu i liberalizmu oraz proces stałego pogłębiania argumentacji na rzecz chrześcijańskiej wizji wyzwolenia człowieka i budowania kultury praw człowieka.

„Ciągłość tę widzimy na płaszczyźnie antropologicznej, w sposobie, w jaki Wojtyła rozumie człowieka, jego racjonalności, wolność, w idei pracy, rodziny, społeczeństwa, narodu, państwa oraz kultury” – piszą wydawcy.

Ks. prof. Antoni Dębiński podkreślił dziś, że skrypt stanowi „ważny przyczynek do dyskusji na temat aktualności i podstawowych zagadnień dyscypliny, która nazywamy katolicką nauka społeczną”. Dodał, że Karol Wojtyła współtworzył środowisko intelektualne KUL i tu przygotowywał się do wielkich, późniejszych zadań. W wielu przemówieniach, homiliach i encyklikach Jana Pawła II widać ślady jego wykładów, wygłaszanych także na lubelskiej uczelni – powiedział ks. prof. Dębiński.

Skrypty „Katolickiej etyki społecznej” Karola Wojtyły krążyły przez wiele lat wśród studentów w maszynopisach, natomiast rękopis przechowywany jest w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Przez długi czas zapomniane, po wyborze Wojtyły na papieża zostały odnalezione w domu przy ul. Kanoniczej przez ks. prof. Tadeusza Stycznia – jednego ze słuchaczy tych wykładów, a potem współpracownika i następcy ks. prof. Karola Wojtyły w Katedrze Etyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

W rękopisie wykładów znajdują się drobne inskrypcje, których nie ma w żadnym maszynopisie. Wpisywane one były przez autora zawsze na górnym marginesie strony. Są to chrystogramy (monogram będący symbolem Jezusa Chrystusa w formie akronimu), dewiza AMDG, inne inskrypcje, np. J+M, oraz fragmenty hymnów z brewiarza. Fragmenty te, dzielone na wersy, ustanawiają specyficzny rytm, który jest wyjątkową cechą rękopiśmiennej podstawy.

Samo dzieło tytułem i treścią nawiązuje do wykładu prowadzonego przez ks. Jana Piwowarczyka na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1947-52. Gdy ks. dr Piwowarczyk został oskarżony przez władze Polski Ludowej o działalność antypaństwową i zmuszony do opuszczenia Krakowa, w czerwcu 1953 r. Rada Wydziału Teologicznego UJ jednomyślnie powierzyła te wykłady ks. dr. Karolowi Wojtyle.
Wykładał on etykę społeczną do końca roku akademickiego 1953/1954. Gdy w roku 1954 władze zamknęły Wydział Teologiczny, Wojtyła kontynuował wykłady z katolickiej etyki społecznej dla kleryków seminariów duchownych działających w Krakowie.

Ciągłość tę widzimy na płaszczyźnie antropologicznej, w sposobie, w jaki Wojtyła rozumie człowieka, w jego racjonalności, wolności, w idei pracy, rodziny, społeczeństwa, narodu, państwa oraz kultury. Lektura skryptu powinna też pokazać ciągłość społecznego nauczania Kościoła, łącznie z nauczaniem papieża Franciszka.

Sam tekst wykładu Karola Wojtyły został zaopatrzony w pięć komentarzy przygotowanych przez Geralda J. Beyera (Villanova University, USA), Rocco Buttiglionego (Papieska Akademia Nauk Społecznych, Rzym), Agnieszkę Lekką-Kowalik (KUL), Rafała Łętochę (UJ) oraz ks. Alfreda Marka Wierzbickiego (KUL).

Karol Wojtyła „Katolicka etyka społeczna”. Z rękopisu tekst ustalili: Urszula Jańczyk, Wojciech Kruszewski; redakcja naukowa: Gerald J. Beyer, Agnieszka Lekka Kowalik, ks. Alfred M. Wierzbicki; Instytut Jana Pawła II KUL, Wydawnictwo KUL, Lublin 2018