Kto po Aleksym II?

Zmarły 5 grudnia patriarcha Moskwy i Wszechrusi Aleksy II był postacią symboliczną. To pierwszy patriarcha, który piastował tę funkcję po rozpadzie Związku Radzieckiego – podkreśliła w rozmowie z KAI Agata Dubas, ekspertka Ośrodka Studiów Wschodnich (OSW).

Wprawdzie w niektórych środowiskach budziła kontrowersje jego przeszłość i powiązania z KGB, ale nikt nigdy tego nie udowodnił. To plotki – oceniła Agata Dubas. Z uwagi na sprawowany urząd był postacią bardzo ważną i szanowaną. – A ponieważ Rosyjska Cerkiew Prawosławna chciałaby w stosunku do innych Cerkwi mieć status Cerkwi przewodzącej, jego urząd był bardzo znaczący – dodała.

Ekspertka Ośrodka Studiów Wschodnich pytana o przyszłość rosyjskiego prawosławia wyjaśniła, że nowego patriarchę wybierze tzw. Pomiestnyj Sobór, który składa się z biskupów oraz innych przedstawicieli duchowieństwa i świeckich. Ma on pół roku na zebranie się i wybór nowego patriarchy. Teraz zebrał się Sobór Biskupi (Archijerejski) i to on ustali datę pogrzebu patriarchy oraz procedury dalszego wyboru jego następcy. Do czasu wyboru nowego patriarchy, jeden z biskupów będzie pełnił obowiązki jego zastępcy – wyjaśniła Agata Dubas.

Wśród potencjalnych kandydatów na zwierzchnika Rosyjskiej Cerkwi Prawosławne najczęściej wymienia się dwa nazwiska, choć to nie oznacza, że to oni zostaną wybrani – zastrzegła się ekspertka z Ośrodka Studiów Wschodnich.

Jeden z najbardziej prawdopodobnych kandydatów na następcę Aleksego II to metropolita smoleński i kaliningradzki Cyryl a drugi to metropolita kałuski i borowski Kliment (Klemens). – Nieoficjalnie mówi się, że bardziej konserwatywny metropolita Kliment jest bardziej przychylny władzom i jest trochę taką szarą eminencją. Natomiast metropolita Cyryl jest osobą bardziej otwartą, poza tym, że jest metropolitą smoleńskim i kaliningradzkim zajmuje się także stosunkami zewnętrznymi Cerkwi czyli reprezentuje Rosyjską Cerkiew Prawosławną na zewnątrz – powiedziała Agata Dubas.

Jej zdaniem, trudno obecnie przewidzieć, która opcja zwycięży. Nie wiadomo też czy władze rosyjskie będą chciały w jakiś sposób uczestniczyć w wyborze patriarchy Moskwy i Wszechrusi, nie wiadomo jeszcze kto ze świeckich będzie uczestniczył w Soborze, który będzie wybierał patriarchę. Być może to też będzie miało jakiś wpływ na to, kto zostanie nowym patriarchą – zastanawia się Dubas.

W jej ocenie jest to sytuacja nowa dla rosyjskiej Cerkwi ponieważ patriarcha Aleksy II pełnił swoją funkcję od 1990 roku a jego następca będzie pierwszym patriarchą pełniącym swój urząd w realiach nowej Rosji.

Zdaniem Dubas główny problem Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej polega na jej konserwatyzmie. – Patrząc na to, jakie ruchy religijne cieszą się obecnie bardzo dużą popularnością w Rosji, widzimy, że są to różnego rodzaju ruchy protestanckie. Mają bardziej nowoczesne, bardziej otwarte podejście do ludzi. I jeśli spojrzeć z punktu widzenia potrzeb społeczeństwa rosyjskiego to lepszy byłby taki kandydat na patriarchę, który byłby nieco bardziej otwarty, również na dialog ekumeniczny, na kontakty z Kościołem katolickim a przede wszystkim potrafiłby ożywić skostniałą strukturę Prawosławna liturgia sprawowana w języku starocerkiewno-słowiańskim a nie rosyjskim jest dla wielu niezrozumiała i odbiega od codziennego życia Rosjan – uważa Agata Dubas.

Według niej, dobrym kandydatem na nowego patriarchę, byłby ten kandydat, który potrafiłby pogodzić tradycję i współczesne formy duszpasterstwa i współpracy z osobami świeckimi. – I w tym kontekście, bardziej taką osobą wydaje się metropolita Cyryl aczkolwiek jeśli patrzeć z perspektywy pozycji Cerkwi Rosyjskiej to być może, większe znaczenie mógłby mieć metropolita Kliment, który wydaje się, że ma lepsze kontakty z obecnymi władzami Rosji – uważa ekspertka OSW.