Łagiewniki: czy Jan Paweł II jest tematem medialnym? – debata instytucji papieskich

Czy Jan Paweł II jest jeszcze dziś tematem medialnym, jakie jego tematy nadal są tajemnicą, w jaki sposób promować postać papieża we współczesnym świecie – na te pytania próbowali znaleźć odpowiedź uczestnicy II Forum Inicjatyw Poświęconych Janowi Pawłowi, które odbyło się 14 grudnia w Krakowie-Łagiewnikach.

Spotkanie rozpoczęło się od prezentacji instytucji i polskich inicjatyw upamiętniających nauczanie Ojca Świętego. W wydarzeniu uczestniczyli m.in. przedstawiciele kilkunastu ogólnopolskich instytucji promujących nauczanie papieża Wojtyły, artyści, ludzie nauki i dziennikarze.

Spotkanie prowadził Tomasz Królak, zastępca redaktora naczelnego Katolickiej Agencji Informacyjnej. Oceniając inicjatywy papieskie w Polsce zasugerował, że część z nich, m.in. Dzień Papieski, należałoby przemyśleć na nowo i zastanowić się, czy nie wymagają one zmiany dotychczasowej formuły. Dziennikarz zwrócił uwagę także na brak obecności postaci papieża w niektórych dziedzinach kultury: dramacie, powieści czy filmie fabularnym. „Przy całej mnogości inicjatyw papieskich brak jest wyjścia poza krąg ludzi wierzących” – powiedział Królak. „Ów brak jest szczególnie dojmujący dzisiaj, kiedy tyle mówi się o potrzebie nowej ewangelizacji" – dodał. Jego zdaniem Jan Paweł II zmuszał do myślenia nie tylko katolików, a inicjatywy które już są, nie wyczerpują polskich możliwości.

Zastępca szefa KAI zaproponował również projekt wielkiej debaty z udziałem najwybitniejszych umysłów świata, podczas której można by poważnie przedyskutować nauczanie Jana Pawła II w dziedzinach takich, jak bioetyka, teologia ciała czy problem biedy na świecie. „W dobie nowej ewangelizacji, Roku Wiary i w duchu Dziedzińca Pogan ważne jest wyjście poza ramy instytucjonalne Kościoła, jest to wyzwanie dla inicjatyw papieskich” – podkreślił.

Z kolei Piotr Legutko, kierownik krakowskiego oddziału "Gościa Niedzielnego", mówiąc na temat obecności Jana Pawła II w mediach, zaznaczył, że zwykle tego typu inicjatywy funkcjonują jedynie w drugim obiegu. „Nie możemy popadać w samozadowolenie z powodu tego, że doskonale komunikujemy się między sobą, we własnym gronie. W Polsce funkcjonuje pewne pęknięcie kulturowe i ciężko jest się przebić do pierwszego obiegu” – mówił.

Z kolei ks. Robert Skrzypczak wyjaśniał, że istnieje pewne zmęczenie odbiorców mediów, jeśli chodzi o ukazywanie postaci i nauczania Jana Pawła II. „Punktem wyjścia nie powinna już być sama postać papieża. Należy wychodzić od konkretnych tematów, a jego myśli ukazywać jako odpowiedź” – podkreślił. Jako przykłady bieżących tematów, które można w ten sposób wykorzystać, podał m.in. nauczanie Soboru Watykańskiego II czy ateizm humanistyczny. Odnosząc się do tego wskazał na obecność „wirusa” ateistycznego humanizmu. „Zewnętrznie nic się nie zmienia, Kościół ma taką samą strukturę, ale wewnątrz coś jest niszczone, ludzie tracą sens. To obszar, który bardzo interesował Jana Pawła II” – zaznaczył mówca.

O. Jarosław Kupczak OP powiedział, że w świecie naukowym istnieje nieufność wobec nauczania Jana Pawła II i funkcjonuje pewna powierzchowność refleksji naukowej. „Nieufność taka zawsze towarzyszy autorytetom, a zwłaszcza świętym autorytetom. Refleksja naukowa zawsze wiąże się z krytycznym podejściem, z próbą podważenia: a to w przypadku Jana Pawła II jest trudne” – wyjaśnił dominikanin. „Jeżeli ma on być obecny w debacie naukowej i publicznej, to musi zejść z cokołu” – dodał. Mówiąc o tematach Jana Pawła II, które nadal są mało popularne, wskazał na ducha Asyżu, czyli debatę z religiami, patriotyzm i teologię ciała.

Aleksandra Zapotoczny podkreśliła, że Jan Paweł II wciąż jest tematem medialnym, ale często ludzie mają niewielką wiedzę na temat jego nauczania. „Źródłem wiedzy o papieżu dla ludzi nie pracujących naukowo są filmy, albumy i publikacje książkowe, albumy. Do Jana Pawła II piszą zwykle ludzie prości, którzy go kochają” – powiedziała dziennikarka.

Niemal wszyscy prelegenci podkreślali, że są w nauczaniu papieskim tematy atrakcyjne dla współczesnych mediów, ale szczególnie w obecnych czasach wymagają odpowiedniego, atrakcyjnego przekazu. "Jan Paweł II ani się nie przejadł, ani nie stał się nudny" – stwierdził ks. Rafał Sztejka, szef Redakcji Programów Katolickich TVP, przytaczając dane o milionowej oglądalności programów związanych z papieżem. Przypomniał także słowa Ojca Świętego z Listu do Artystów, w którym napisał on, że dobra nowina musi być przekazywana w sposób pociągający. „Jan Paweł II jest medialny i będzie, ponieważ jest bohaterem, który na stałe wszedł do historii i wciąż inspiruje” – podkreślił ks. Sztejka.

„Jan Paweł II jest dla mnie kartą przetargową wszędzie. I wszędzie działa" – mówiła s. Anna Bałchan, przywołując swoje doświadczenia pracy w więzieniach i na ulicy. Przyznała, że nad nauczaniem papieża mogą zastanawiać się teolodzy, ale najważniejsze jest, że głosił on ewangelię miłości językiem przystępnym dla każdego. „Wszystko to mamy, żebyśmy tylko to przetłumaczyli z polskiego na nasze, rozmawiali z młodzieżą w sposób konkretny" – zachęcała siostra.

Ks. prałat Paweł Ptasznik z watykańskiego Sekretariatu Stanu powiedział, że każda inicjatywa związana z Janem Pawłem II jest dobra, jeżeli jest przemyślana. Odnosząc się do wielu spotkań poświęconych papieżowi, w których uczestniczył we Włoszech, powiedział, że zawsze cieszą się one ogromnym zainteresowaniem. Mówiąc o pontyfikacie Jana Pawła II, wskazał kilka obszarów, które są mało znane: działalność dyplomatyczna – papież zapobiegł m.in. wojnie w Chile, prawa narodów i ich istnienie, nierówność ekonomiczna w świecie oraz jedność europejska.

„Jeśli chodzi o działania, których życzyłby sobie Jan Paweł II, to na pewno inwestowania w młodego człowieka, jednoczenia kultur przez wzajemne poznanie, promocji zgody i jedności w stosunkach państwo–Kościół i w wymiarze międzynarodowym” – wyjaśnił ks. Ptasznik.

„Tym, co zachwyca mnie w Janie Pawle II, jest jego styl duszpasterski, który mógłby być bardziej brany do serca przez kapłanów, umiejętność dziękowania, relacji z wiernymi i księżmi” – uważa Grzegorz Polak z KAI. Jego zdaniem nauka społeczna Kościoła to ogromny obszar w nauczaniu Jana Pawła II, który jest zaniedbany i warto go podejmować.

Forum inicjatyw poświęconych Janowi Pawłowi II jest dziełem Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie przy współudziale Centrum Jana Pawła II "Nie lękajcie się", Instytutu Dialogu Międzykulturowego, Instytutu Papieża Jana Pawła II, Instytutu Jana Pawła II KUL, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego i innych instytucji propagujących naukę papieża.