Lębork: rewitalizacja Szlaku św. Jakuba nad Bałtykiem?

Sympozjum „Drogi św. Jakuba na obszarze Południowego Bałtyku” odbyło się 10 czerwca w Sali Rajców Urzędu Miejskiego w Lęborku Uczestniczyli w nim przedstawiciele polskich, niemieckich i litewskich stowarzyszeń działających na rzecz reaktywowania średniowiecznego Szlaku św. Jakuba w ramach tzw. Via Baltica.

O założeniach projektu „Rewitalizacja europejskiego szlaku kulturowego na obszarze Południowego Bałtyku. Pomorska Droga św. Jakuba” mówił prof. Uniwersytetu Gdańskiego, dr hab. Jacek Zaucha. Zaznaczył, że projekt wskazuje duchowe podejście do zagadnień europejskich, do odkrywania duchowych korzeni kształtujących Europę przez wieki.

Projekt powstaje we współpracy Polski, Niemiec, Litwy. Jednym z głównych celów jest aktywizacja lokalnej społeczności nad Bałtykiem. W założeniu znajduje się również integracja transgraniczna Polska-Niemcy-Rosja-Litwa.

Biskup pelpliński Jan Bernard Szlaga mówił o „Biblijnej idei pielgrzymowania” wskazując, że idea drogi u Izraelitów stała się symbolem solidarności z Bogiem oraz własnego udoskonalania się. Przypomniał, że Chrystus sam siebie nazywa drogą i dodał, że Chrystus odkrył drogę do sanktuarium niebieskiego.

Hierarcha przypomniał, że chrześcijaństwo jest nazwane w Biblii drogą. Zwyczaje wędrówki do miejsc, gdzie można niejako dotknąć najważniejszych miejsc życia religijnego, pojawiały się w Starym Testamencie. Izraelicie mieli wyznaczone miejsce pielgrzymkowe, wyznaczono także święta pielgrzymkowe. Chodziło o uczczenia Jahwe w tych właśnie miejscach, przypomniał bp Szlaga.

Wykład „Średniowieczne przejawy kultu św. Jakuba na Pomorzu wybrane zagadnienia” – wygłosił dr hab. Waldemar Rozenkowski przypominając, że najstarsze ślady kultu św. Jakuba znajdują się w kalendarzach liturgicznych. Zakon Krzyżacki przyczyniał się do wprowadzenia patronatu św. Jakuba na ziemiach Pomorza.

Pomorzanie chętnie pielgrzymowali do sanktuariów Europy, w tym do Santiago de Compostela. Pojawiły się na Pomorzu bractwa jakubowe, zapisy wskazują na Gdańsk i Braniewo. Św. Jakub obecny jest również w sztuce. Obrazy, figury, popiersia znajdują się w wielu świątyniach Pomorza. Najwięcej znaków kultu tego Świętego jest w Gdańsku.

Starosta lęborski Ryszard Wenta mówił o stanie prac nad reaktywowaniem Pomorskiej Drogi św. Jakuba. Zamysł pojawił się w latach 90-tych XX wieku. Efektem stał się Jarmark Jakubowy w 1996 r. Miasto otrzymało patronat św. Jakuba w 1998 r. Czas pokazał, że św. Jakub jednoczy wszystkie środowiska lokalne – patronat łączy się z kultem i akceptacją mieszkańców.

Lębork posiada już relikwie św. Jakuba a od lipca br. w tym mieście zostanie otwarte sanktuarium pod wezwaniem tego Świętego. Starosta podkreślił, że rozwija się nowy szlak jakubowy na terenie powiatu. Jednak wydawał się on być „zawieszony w próżni”, dlatego podjęto działania, aby włączyć go do europejskiego szlaku św. Jakuba. Powołano kapitułę, która regularnie pracuje nad reaktywacją szlaku.

Relikwie św. Jakuba ma również leżąca niedaleko Łeba. W przygotowaniach do reaktywacji uwzględniono przebieg historycznego szlaku, kościoły, których św. Jakub jest patronem lub znajdują się w nich inne formy jego kultu na Pomorzu. Szlak ma łączyć tereny szczególnie tereny od Kaliningradu, przez Polskę, kolejne kraje Europy Północnej, aż do Santiago de Compostela. Podejmuje się starania, aby szlak nie miał charakteru tylko turystycznego, ale również duchowy, który stoi u podstaw średniowiecznego szlaku. Trwają międzynarodowe starania nad przygotowaniem i realizacją projektu, który ma być finansowany przez Unię Europejską.

O „Drogach Jakubowych w Niemczech ze szczególnym uwzględnieniem Niemiec Północnych” mówił Friedrich Hasselbach. Niemieckie Stowarzyszenie św. Jakuba zajmuje się badaniami naukowymi i dokumentacją jakubowego pielgrzymowania w Niemczech. Wśród najczęstszych celów pielgrzymek pątników niemieckich jest Santiago de Compostela. Prelegent prezentował rytm pielgrzymowania, tradycje, w tym strój pielgrzyma, przed wiekami oraz współcześnie.

W Niemczech jest obecnie 15 zrzeszeń jakubowach, które podejmują obecnie działania zjednoczeniowe. Dążą one do odbudowywania szlaku jakubowego, we współpracy z innymi krajami, w tym z Polską. Intensywne działania w tym celu podjęto od 2005 roku. Wtedy spotkali się oprócz przedstawicieli pątników z Niemiec Północnych, pielgrzymi z Danii, Szwecji, Holandii, Litwy. Przygotowywany jest szlak, który jako Via Baltica, odwołałby się do dawnej handlowej trasy handlowej Hanzy. Rozciągała by się na odcinku 1600 km.

Juozas Pelionis z Litwy mówił o „Świadomości pielgrzymowania na początku XXI wieku w regionie Żmudy”. Przypomniał, że ruch pielgrzymkowy na Żmudzi sięga średniowiecza. Pielgrzymowano najczęściej do Jerozolimy, Rzymu i Santiago de Compostela. Wśród największych pielgrzymów wskazał prelegent członków rodziny Radziwiłłów. Wielu członków z tej rodziny było kalwinami.

Pielgrzymowanie do Santiago kończyło się niejednokrotnie wstępowaniem ich do Kościoła Katolickiego. Kult św. Jakuba na Litwie ma kościoły, których patronem jest św. Jakub, w tym katedra w Rydze. Juozas Pelionis prezentował największe miejsca kultu chrześcijańskiego na Litwie, w tym słynną Górę Krzyży w Szawle. Na zakończenie wyraził przekonanie, że nie wszystko zależy od Unii Europejskiej, ale od zaangażowania środowisk pielgrzymkowych.

O kościele św. Jakuba Ap. w Lęborku mówił o. dr Piotr Pawlik OFM Conv. Początek tradycji jakubowej sięga tutaj pierwszej połowy XIV w. W nim już obecnie znajdują się relikwie św. Jakuba i tam też od lipca będzie ustanowione sanktuarium św. Jakuba oraz oficjalne powitanie relikwii. Regularnie odprawiana jest w kościele Msza św. za „społeczność lęborską” jako przygotowanie do utworzenia sanktuarium.

O budowie parafii i kościoła pw. św. Jakuba Apostoła w Łebie mówił proboszcz parafii ks. kan. Zenon Myszk. Pooinformował, że w Polsce istnieje 150 kościołów pw. św. Jakuba – większość powstała w średniowieczu. Parafia w Łebie powstała w 1998 r. Jest najmłodszą parafią św. Jakuba w Polsce. W kościele znajdują się od 2008 r. relikwie św. Jakuba Starszego. Rocznie odwiedza kościół 20 tyś. pielgrzymów. Znane są świadectwa zyskanych przez nich łask za pośrednictwem patrona kościoła.

Świadectwo współczesnego caminowicza złożył Tomasz Mastalerz. Wędrował do Santiago w 2004 r. Jednym z owoców pielgrzymki stała się jego praca magisterska poświęcona pielgrzymowaniu średniowiecznemu w Europie. W wykładzie multimedialnym przypomniał historię pielgrzymowania do Santiago, do grobu św. Jakuba Starszego.

Podkreślił wielką rolę Jana Pawła II w propagowaniu pielgrzymowania do Santiago. Prelegent zarysował główne odcinki francuskiego odcinka szlaku jakubowego, prezentując znaczące na nim miejsca kultu i zabytki. Ten szlak należy do najważniejszych odcinków wędrówki do grobu Apostoła. Jako szczególną cechę tego pielgrzymowania jest braterska pomoc pątników dla siebie i mieszkańców na szlaku. Pielgrzymka pozwala poznać samego siebie, pogłębienia życia. Otwiera na innych ludzi i uczy braterstwa, podkreślił pielgrzym.