800-lecie franciszkanów

Trzy tysiące polskich franciszkanów świętować będzie od 30 września do 4 października jubileusz 800-lecia zakonu założonego przez św. Franciszka z Asyżu

Ogólnopolskie obchody zakończą się w liturgiczne wspomnienie Biedaczyny z Asyżu, 4 października, uroczystą Eucharystią w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach celebrowaną przez kard. Stanisława Dziwisza oraz występami zespołów franciszkańskich na krakowskim Rynku Głównym.

W Polsce jubileusz obchodzi dziesięć rodzimych prowincji franciszkańskich, należących do trzech gałęzi Zakonu: Braci Mniejszych, Braci Mniejszych Konwentualnych i Braci Mniejszych Kapucynów. Miejscem centralnych obchodów będzie Kraków, w którym swoje siedziby mają cztery prowincje franciszkańskie. Mieści się tam także najstarszy klasztor franciszkański, istniejący od 1236 r.

Protoreguła

Dokładnie 25 lat wcześniej, w 1209 roku papież Innocenty III zatwierdził ustnie Regułę, czyli zebrany w kilka punktów sposób życia, który osobiście przedstawił mu św. Franciszek z Asyżu. To wydarzenie przyjmuje się za oficjalny początek zakonu i charyzmatu franciszkańskiego.

„Od tamtego wydarzenia minęło osiemset lat i owa gromadka braci stała się wielką rodziną, która rozrosła się na cały świat. Z małego strumyka, wytryskującego u stóp góry Subasio, powstała wielka rzeka, która odegrała ogromną role w rozpowszechnianiu Ewangelii na całym świecie. A wszystko zaczęło się od nawrócenia Franciszka, który, za przykładem Jezusa, „ogołocił samego siebie” i, poślubiając Panią Biedę, stał się świadkiem i zwiastunem Ojca, który jest w niebie” – mówił w czerwcu do franciszkanów z okazji ich jubileuszu Benedykt XVI.

Papież zwrócił też uwagę na „autentycznie eklezjalnego ducha” św. Franciszka, który przed 800 laty zabiegał o papieską aprobatę, choć w tamtej epoce nie było to typowe. Powstawały liczne grupy i ruchy religijne, niektóre z nich w opozycji do Kościoła jako instytucji. Niewykluczone, że postawa polemiczna wobec hierarchii przysporzyłaby Franciszkowi niejednego zwolennika, ale on postanowił uzyskać aprobatę Biskupa Rzymu. „Również papież w istocie nie musiał zaaprobować propozycji sposobu życia, przedstawionej przez Franciszka. Ale Biskup Rzymu potrafił dostrzec w tym wszystkim inicjatywę Ducha Świętego. Przyjął, pobłogosławił i wsparł rodzącą się wspólnotę „Braci Mniejszych” – przypomniał Benedykt XVI.

We franciszkańskim stylu

Co cechuje franciszkanów? – Nasza reguła jest zarazem bardzo prosta i bardzo trudna – opowiada o. Jan Szewek OFM Conv. Człowiek mógłby jej w ogóle nie czytać i poprzestać na pierwszym zdaniu, które jest najważniejsze a wyraża pewną propozycję życia: „Życie braci mniejszych polega na zachowywaniu świętej Ewangelii Pana Naszego Jezusa Chrystusa”.

Franciszkańska reguła kładzie akcent na pokorę, ubóstwo i miłość do Chrystusa Ukrzyżowanego, które są najważniejszymi rysami stylu życia franciszkanów. – Tego wymagał od swoich współbraci św. Franciszek, to jest aktualne również dziś, tego oczekuje się od ludzi Kościoła – zauważa franciszkanin.

Według Benedykta XVI, „Biedaczyna z Asyżu stał się żywym aniołem, potrafiącym przyciągać do Chrystusa ludzi każdej epoki – a zwłaszcza młodych, którzy wolą radykalizm od półśrodków”. Młodzi mężczyźni, którzy współcześnie wstępują w Polsce do zakonów franciszkańskich fascynują się postacią św. Franciszka, jego radykalizmem i umiłowaniem ludzi odrzuconych. Gdy widzą, jak inni gonią za pieniędzmi i karierą, oni decydują się na życie w ubóstwie. Niektórzy oglądali filmy o św. Franciszku i zaintrygowało ich życie „pokutników z Asyżu”. O. Szewek opowiada, że on sam został franciszkaninem, bo m.in. zainspirowało go życie we wspólnocie braci. – Razem można więcej zrobić – uważa zakonnik.

Odnowa w Kościele

Franciszkanie świętujący jubileusz przypominają, że 800 lat temu św. Franciszek został powołany do odbudowy Kościoła. – Kościół ciągle potrzebuje renowacji – mówi o. Szewek. Dla nas jubileusz 800-lecia jest okazją do refleksji nad własnym życiem, ale także jego odnowy i odpowiedzenia na wyzwania dzisiejszych czasów. To szansa i zadanie dla nas – dodaje zakonnik.

Benedykt XVI życzył franciszkanom, aby zachowali stałą gotowość do wewnętrznej odnowy w duchu Ewangelii. – Tak jak Franciszek zawsze zaczynajcie od siebie. To przede wszystkim my sami jesteśmy domem, który Bóg chce odbudować – wskazywał papież.

Bracia mniejsi

Obecnie do trzech zakonów franciszkańskich: braci mniejszych (obserwantów), konwentualnych i kapucynów należy w skali świata ponad 30 tys. mężczyzn, żyjących według reguły św. Franciszka. Ponieważ była ona dość ogólna w treści i pozwalała na wielorakie interpretacje, doszło do podziału w zakonie i tworzenia grup autonomicznych. W rezultacie, w ciągu ośmiu wieków powstały trzy niezależne gałęzie. Każdy z tych trzech zakonów posiada własną organizację i strukturę prawną, na czele każdego stoi generał, czyli najwyższy przełożony. Wszyscy uważają św. Franciszka za swojego założyciela i posługują się tą samą regułą z 1223 roku.

Na całym świecie działa obecnie 109 franciszkańskich prowincji oraz 14 zależnych i 8 autonomicznych kustodii, np. Kustodia Ziemi Świętej. Franciszkanami jest 7 kardynałów oraz 100 biskupów i arcybiskupów.

W Polsce 3 tysiące zakonników należy do 10 franciszkańskich prowincji. Bracia mniejsi w brązowych habitach w Polsce tradycyjnie są nazywani bernardynami, ale są też franciszkanie konwentualni (w czarnych habitach) i kapucyni (w brązowych z charakterystycznym, wydłużonym kapturem). Franciszkanie prowadzą parafie, opiekują się sanktuariami i kalwariami, prowadzą szkoły, posiadają własne wydawnictwa, liczne periodyki m.in. „Rycerza Niepokalanej”, „Głos Ojca Pio” „Posłańca św. Antoniego z Padwy”, prowadzą ośrodki charytatywne, kuchnie dla ubogich, ośrodek apostolstwa trzeźwości. Angażują się w działalność misyjną, założyli Szkołę Spowiedników. – Jesteśmy otwarci na ludzi – podkreśla o. Szewek.